آخرین ماه پاییز، نظاره‌گر افول اقتصاد و صنعت

به گزارش اکو ایران، شاخص مدیران خرید(شامخ)، یکی از شاخص­های جهانی و مهم اقتصادی است که هر ماه توسط اتاق ایران منتشر می­‌شود. این شاخص بر اساس اطلاعات واقعی کسب و کار به صورت آنی وضعیت رکود یا رونق را در دو قسمت اقتصاد و صنعت از دید صاحبان بخش­‌های منتخب آن­ نشان می‌­دهد.

در آذر امسال نسبت به آبان ­ماه، وضعیت شامخ  «کلی اقتصاد» و شامخ «صنعت» نامناسب شد و به زیر 50 سقوط کرد. حرکت این شاخص از 50  به سمت صفر حاکی از افول این بخش­‌ها و تضعیف وضعیت آن­‌ها است.

شاخص مذکور علاوه بر صنعت و کل اقتصاد، برای 12 بخش صنعتی نیز محاسبه می­‌شود. بررسی‌­ها نشان می­‌دهد این شاخص برای سه بخش صنعتی در وضعیت بهبود قرار دارد. اما بهبود آن­ها نسبت به آبان­‌ماه بسیار کمتر شده است. 9 بخش صنعتی دیگر نیز در وضعیت افول قرار گرفته‌­اند. از جمله دلایل این امر می­‌توان به کاهش مواد اولیه در نتیجه عدم ترخیص آن‌­ها از گمرک و رکود تقاضا اشاره کرد.

شامخ آذر، زنگ خطری برای رشد اقتصادی

یکی از شاخص­‌های مهم اقتصادی، شاخص مدیران خرید است که به اختصار با عنوان «شامخ» شناخته شده و به صورت ماهانه توسط اتاق ایران محاسبه و منتشر می‌­شود. این شاخص جهانی تصویر آنی از وضعیت رونق و یا رکود کل اقتصاد به خصوص در بخش صنعت و خدمات ارائه می­‌دهد. باید توجه داشت که شاخص مدیران خرید براساس نظر و حدس و گمان مدیران ارزیابی نمی‌شود و کاملا بر پایه اطلاعات واقعی کسب‌­وکارها است. شاخص مذکور برای دو بخش «اقتصاد» و «صنعت» منتشر می­‌شود. همچنین این شاخص در گروه صنعت برای صنایع مختلف نیز محاسبه می‌­شود.

آخرین گزارش منتشر شده توسط اتاق ایران حاکی از آن است که شاخص مدیران خرید «صنعت» در آذر عدد 48.61 را ثبت کرده است. این مقدار کمترین عدد ثبت شده از ابتدای اردیبهشت تا کنون بوده است و از رکود و عدم وضعیت مناسب بخش صنعت حکایت دارد. شامخ کل اقتصاد هم برای سومین ماه متوالی روند کاهشی را تجربه کرده و به 49.88 رسیده است. این عدد نشان می­‌دهد وضعیت اقتصاد نسبت به آبان­‌ماه بدتر شده است.

شاخص مدیران خرید چگونه محاسبه می­‌شود؟

برای محاسبه این شاخص، یک پرسشنامه حاوی 12 سوال طراحی شده و مدیران کسب‌­وکارها به آن پاسخ می‌­دهند. هر سوال از سه گزینه «بیشتر از ماه قبل»، «بدون تغییر» و «کمتر از ماه قبل» تشکیل شده است. سپس به هر گزینه به ترتیب عدد 1، 0.5 و صفر را می‌دهند. در نهایت درصد افراد پاسخگو در نمره هر گزینه ضرب شده  و رقم حاصل عدد شامخ برای آن سوال است. نکته مهم آن است که مدیران کسب و کارها بر اساس واقعیت­‌های رخ داده در فعالیت‌­های اقتصادی به این پرسشنامه پاسخ می­‌دهند و گزینه انتخابی آن­ها بر مبنای پیش‌­بینی و گمانه‌­زنی نیست.

برای توضیح بیشتر این مثال را درنظر بگیرید که همه افراد شرکت کننده در نظرسنجی اعلام کنند که تغییرات میزان فروش آن­‌ها «بیشتر از ماه قبل» بوده است. لذا 100 درصد افراد شرکت کننده نمره 1 را برای این سوال می­‌گیرند. بنابراین عدد شامخ این سوال 100 خواهد بود. عدد 100 مناسب­‌ترین وضعیت شامخ بوده و حکایت از رونق آن بخش اقتصادی دارد. چنانچه رقم صفر شود، شامخ بدترین وضعیت را داشته و آن بخش در وضعیت رکود به سر می­‌برد. عدد 50 نیز وضعیت خنثی و بدون تغییر را گزارش می­‌کند. حرکت از وضعیت خنثی به سمت شامخ 100 بیانگر بهبود بیشتر است. بالعکس حرکت از شاخص مدیران خرید 50  به سمت صفر، خبر از افول بیشتر این بخش می­‌دهد.

اقتصاد جامه رکود بر تن کرد

گزارش اتاق بازرگانی نشان می‌­دهد شامخ کل اقتصاد در آذر امسال بیش از 1 واحد کمتر شده و در سطح زیر 50 ایستاده است. شواهد حاکی از آن است که شامخ اقتصاد در آبان‌ماه امسال معادل ۵۰.۹۶ بوده که با کاهش ۱.۰۸ واحدی به عدد ۴۹.۸۸ در آذرماه رسیده است. همانطور که پیش­تر هم اشاره شد حرکت از 50 به سمت صفر نشان­گر بدتر شدن وضعیت اقتصاد است. بنابراین می‌­توان گفت در آبان‌ماه وضعیت کل اقتصاد در حال بهبود قرار داشته اما طی این یک ماه شامخ به عقب بازگشته و از وضعیت بهبود قدم در سطح افول گذاشته است.

صنعت همسو با اقتصاد، رنگ افول گرفت

شاخص صنعت، دیگر رقم منتشر شده توسط اتاق بازرگانی است و نشان می‌­دهد از نگاه مدیران کسب و کار، وضعیت صنعت در اقتصاد ایران چگونه دچار تحول شده است. بر اساس جدیدترین گزارش منتشر شده، شامخ صنعت در آذر امسال به 48.61 رسید. این بدان معناست که از نگاه مدیران اقتصادی و صنعتی کشور، صنعت نیز از وضعیت بهبود خارج شده و در آذر 1402، در وضعیت بدتری نسبت به آبان ماه امسال قرار گرفته است. این شاخص در آبان امسال در وضعیت بهبود قرار داشت و حالِ آن نسبت به شامخ کل اقتصاد بهتر بود. اما اکنون رقم این شاخص نشان از یک افت در صنعت کشور دارد.

روند کاهشی شاخص کل اقتصاد و صنعت در کنار هم بیانگر این موضوع است که طی آذر امسال فعالیت‌­های اقتصادی  و صنعتی کشور در وضعیت نامناسبی قرار گرفته‌اند.

پلاستیکی‌­ها در پاییز پر رونق ماندند

همانطور که در ابتدا اشاره شد، شامخ برای صنایع منتخب نیز ارائه می­‌شود. آمارها حاکی از آن است که صنایع لاستیک و پلاستیک در آذر امسال نسبت به صنایع دیگر وضعیت مناسب­‌تری داشته‌­اند. به بیان دیگر شامخ لاستیک و پلاستیک در آذر امسال 62.29 بوده است. اگرچه این شاخص نسبت به آبان کاهش 0.5 واحدی داشته و سرعت بهبود آن کمتر شده است، اما همچنان در وضعیت مناسب قرار دارد.

دو صنعت نساجی و ماشین سازی نیز در آذر امسال از نگاه مدیران کسب و کار در وضعیت مناسب قرار داشته­‌اند. البته باید توجه داشت سرعت بهبود هردو نسبت به آبان‌­ماه کمتر شده است.

9 صنعت دیگر در آذر امسال در وضعیت افول قرار داشته‌­اند. البته صنایع غذایی، شیمیایی و کانی‌­های غیرفلزی در آبان­‌ماه وضعیت بهبود داشته­‌اند. اما در آذرماه تغییر وضعیت داده و رنگ افول گرفته­‌اند. سه صنعت کاغذ و چوب، وسایل نقلیه و سایر صنایع نیز با سرعت کمتری نسبت به ماه قبل بدتر شده‌­اند.

کاهش تمایل نیروی انسانی به کار در بخش تولید، کمبود مواد اولیه در نتیجه عدم آزادسازی آن­ها توسط گمرک، عدم تخصیص ارز و رکود تقاضا از جمله عوامل چرخش صنایع به سمت افول و قرارگیری در اوضاع نامناسب است.