سه ماه پس از جنگی ویرانگر؛ چه کسی می‌تواند ادعای پیروزی کند؟

به گزارش اکوایران، هلموت فون مولتکه، استراتژیست نظامی آلمانی و فیلد مارشال قرن نوزدهم، زمانی گفت: «هیچ طرح نبردی از اولین تماس با دشمن جان سالم به در نمی‌برد». مشاهدات او به خوبی می تواند در مورد فاجعه‌ای که ما در غزه شاهد آن هستیم هم صادق است.

به نوشته وبگاه کانورسیشن، سه ماه پس از آغاز درگیری کنونی، غیرنظامیان از هر دو طرف بیشترین بار خشونت را به دوش کشیده‌اند. این درگیری هنوز راه درازی در پیش دارد و ممکن است به سمت یک بن‌بست برود. پس از 3 ماه جنگ، این وضعیتی است که بازیگران اصلی از منظر استراتژیک در آن هستند:

اسرائیل؛ دستاوردهای محدود…

اسرائیل تاکنون در دستیابی به هیچ یک از دو هدف اصلی جنگ خود موفق نبوده است: نابودی حماس و آزادی بقیه 240 اسرائیلی که در 7 اکتبر به اسارت گرفته شدند.

جنگجویان حماس همچنان با استفاده از شبکه تونلی خود، برای سربازان اسرائیلی کمین می‌کنند و راکت شلیک می‌کنند، البته در مقیاس بسیار کمتر.

هنوز حدود 130 اسرائیلی اسیر هستند و اسرائیلی‌ها به دو دسته‌ی کسانی که می‌خواهند مذاکرات برای آزادی اسرا در اولویت قرار گیرد و کسانی که می‌خواهند نابودی حماس را در اولویت قرار گیرد تقسیم شده است.

اسراییل با ترور معاون دفتر سیاسی حماس، صالح العاروری در بیروت در 2 ژانویه، به موفقیتی نمادین دست یافت. اما دو رهبر مستقر در غزه‌ی حماس که اسرائیل به شدت خواهان حذف آن‌ها است، رهبر سیاسی، یحیی سنوار و رهبر نظامی، محمد ضیف، هر دو سالم هستند.

اسرائیل هنوز از حمایت آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل -که از زمان آغاز جنگ تنها یک قطعنامه بی‌رمغ را تصویب کرده- برخوردار است. اما دولت بایدن به طور علنی بر اسرائیل فشار می‌آورد تا تاکتیک‌های خود را تغییر دهد.

...و همچنان معمای «روز بعد»

کابینه اسرائیل همچنین در مورد نحوه اداره غزه پس از پایان جنگ اختلاف نظر دارد.

جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده، می‌خواهد حکومت غزه به تشکیلات خودگردان اصلاح شده برسد، اما نتانیاهو این برنامه را رد کرده و طرحی جایگزین ارائه نکرده است.

یوآو گالانت، وزیر دفاع، این هفته طرح خودش را برای غزه ارائه کرده است، که شامل حکومت یک نهاد نامشخص فلسطینی است.

دو تن از وزرای تندروی کابینه، وزیر دارایی، بزالل اسموتریچ و وزیر امنیت، ایتامار بن گویر، خواستار راه‌حلی شده‌اند که جمعیت فلسطینی را تشویق به مهاجرت و شهرک نشینان اسرائیلی را به بازگشت به نوار تشویق کند. چنین چیزی برای دولت بایدن غیرقابل قبول است.

کمپین بمباران گسترده اسرائیل همچنین افکار بین‌المللی را علیه تل‌آویو کرده است. در رای‌گیری مجمع عمومی سازمان ملل در ماه گذشته، 153 کشور از 193 کشور عضو خواستار آتش‌بس شدند.

آیا روزهای نتانیاهو به پایان رسیده است؟ شماره کنونی اکونومیست تیتری دارد که می‌گوید: «بنیامین نتانیاهو درحال خرابکاری در جنگ است. زمان اخراج او رسیده است.» چه این قضاوت درست باشد یا نه، واضح است که اختلافات داخلی و بلاتکلیفی در کابینه او مانع بزرگی برای اسرائیل است.

حماس؛ هنوز پابرجاست

واضح است که این گروه شبه نظامی آسیب دیده است. اما دستاورد اصلی حماس این است که هنوز پابرجاست. این گروه برای پیروزی مجبور نیست اسرائیل را شکست دهد، فقط باید از حمله ارتش اسرائیل جان سالم به در ببرد.

حماس می‌تواند ادعای موفقیت‌هایی را داشته باشد. حمله 7 اکتبر موضوع فلسطین را در راس دستورکار خاورمیانه قرار داده است. شهروندان کشورهای عربی که قراردادهای عادی‌سازی با اسرائیل امضا کرده‌اند، آشکارا خشمگین هستند. و توافق اسرائیل و عربستان که پیش از درگیری قریب الوقوع بود، در حال حاضر از روی میز خارج شده است.

نظرسنجی‌ها همچنین نشان می‌دهد که حمایت از حماس در سه ماه گذشته از 12 درصد به 44 درصد در کرانه باختری، و از 38 درصد به 42 درصد در غزه افزایش یافته است. اگر اکنون امکان برگزاری انتخابات عادلانه فلسطینی وجود داشت، می‌توانست نتایجی داشته باشد که اسرائیل و آمریکا دوست ندارند.

آمریکا؛ ضعف در برخورد با اسرائیل

بایدن بلافاصله پس از حمله حماس، نتانیاهو را زیر بال و پرش گرفت، اما از آن زمان تلاش‌های آمریکا برای تأثیرگذاری بر برنامه‌های جنگی اسرائیل هیچ نتیجه‌ای نداشته است.

آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه تا این لحظه در تلاش خود برای متقاعد کردن اسرائیل برای پایان دادن به جنگ شکست خورده است. بعید است که سفر کنونی او به منطقه تغییرات عمده‌ای ایجاد کند.

علاوه بر این، اختلافات در آمریکا ممکن است به بایدن در انتخابات ریاست جمهوری در نوامبر آسیب برساند. جوانان ترقی‌خواه تحصیل کرده دانشگاهی که معمولاً به دموکرات‌ها رای می‌دهند، در تظاهرات‌هایی علیه حمایت علنی بایدن از اسرائیل شرکت کرده‌اند.

این ترقی‌خواهان (پراگرسیو) به نامزد تقریباً قطعی جمهوری خواه، دونالد ترامپ، رأی نمی‌دهند. اما می‌توانند در روز انتخابات در خانه بمانند و انتخابات را به ترامپ واگذار کنند.

حمایت آمریکا از اوکراین نیز به یکی از تلفات این جنگ تبدیل شده است. اولویت جمهوری‌خواهان که از ترامپ خط می‌گیرند، حمایت از اسرائیل و توقف جریان مهاجران از مرز آمریکا و مکزیک است. آن‌ها علاقه خود به اوکراین را از دست داده‌اند - که به وضوح به نفع ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه است. در صورت پیروزی مجدد ترامپ در ریاست جمهوری، این مزیت تقویت خواهد شد.

سازمان ملل؛ فاقد موضوعیت

سازمان ملل نیز در ماموریت خود برای حفظ صلح جهانی شکست خورده است. تنها قطعنامه شورای امنیت در مورد جنگ هیچ معنایی نداشت.

قطعنامه اخیر مجمع عمومی انزوای فزاینده اسرائیل را نشان داد، اما هیچ کاری برای تغییر مسیر جنگ انجام نمی‌دهد. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، قادر به تأثیرگذاری بر اسرائیل یا حماس نبوده است.

ایران و متحدان؛ یافتن فرصت‌ها

حزب‌الله در مورد ترور العاروری در بخشی از بیروت که تحت کنترل حزب‌الله است، تهدیدات زیادی کرده است. اما نشانه‌ای از تمایل به درگیر شدن در یک جنگ مستقیم را نشان نداده است.

با این حال، حزب‌الله در لبنان و حوثی‌ها (انصارالله) در یمن به حمایت از حماس از طریق حملات محدود موشکی، پهپادی و توپخانه ادامه می‌دهند. پس از بمب‌گذاری شهر کرمان در هفته گذشته که تقریباً 100 ایرانی در آن جان باختند، ایران احتمالاً حمایت از این رویکرد را تقویت خواهد کرد.