وضعیت مهاجرت‌های اقلیمی در ایران؛ مواجهه با بحران‌های زیست‌محیطی

به گزارش اکوایران، شرایط ویژه محیط زیستی ایران از لحاظ بروز مخاطرات طبیعی، مردم را بیش از پیش در معرض تبعاتی مانند مهاجرت قرار می‌دهد. علی سلاجقه، رییس سازمان محیط زیست، با هشدار نسبت به تبعات تغییر اقلیم در کشور اظهار کرد: تغییر اقلیم و بحران‌های زیست‌محیطی ناشی از آن در همه کشورها از جمله ایران بروز و ظهور پیدا کرده و به مشکلات مختلفی از جمله مهاجرت‌های اقلیمی دامن زده است. در حال حاضر به دلیل تغییرات اقلیمی، خشکسالی و ناامنی در دنیا ۱۰۸ میلیون مهاجر اجباری  وجود دارد. موضوعی که سهم ایران در آن سالانه یک میلیون نفر مهاجرت است.

رتبه 72 ایران در رتبه‌بندی کشورها به لحاظ تاب‌آوری در برابر تغییرات اقلیمی

رصدخانه مهاجرت ایران، در گزارشی وضعیت تاب‌آوری اقلیمی ایران را شرح داده است. شاخص تاب‌آوری داده‌های 180 کشور را شامل می‌شود، عوامل کلیدی همچون آسیب پذیری، آمادگی برای افزایش سرمایه گذاری‌های آب‌و‌هوایی و توانایی اقتصادی (تولید ناخالص داخلی) کشورها برای انطباق را در نظر می‌گیرد.

این شاخص کشورها را در سه گروه تاب آوری طبقه بندی می‌کند: تاب آوری بالا (نمره بین 60 تا 100)، تاب‌آوری متوسط (نمره بین 45 تا 59.9) و تاب آوری پایین (نمره پایین‌تر از 45). بر اساس این شاخص اقلیم کشورها و سرمایه‌گذارانی که در گروه کشورهای با تاب‌آوری پایین قرار دارند، در برابر رویدادهای شدید آب و هوایی مانند آتش‌سوزی جنگل‌ها، طوفان‌ها، امواج گرما، سیل، خشکسالی و طوفان آسیب‌پذیرتر هستند.

بر اساس امتیازات این شاخص، کشور ایران با کسب امتیاز 36 در رتبه هفتاد و دوم این شاخص و در میان کشورهای با تاب‌آوری پایین قرار گرفته است. همچنین بر اساس رتبه‌بندی این شاخص تنها 15 کشور در گروه کشورهای با تاب‌آوری بالا قرار دارند. 23 کشور در گروه تاب‌آوری متوسط و 142 کشور در گروه کشورهای با تاب‌آوری پایین قرار دارند.

همچنین بر اساس گزارش کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان، در فاصله سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۲۱ حدود ۹۸۳ بلایای طبیعی در ایران به ثبت رسیده که ایران در شاخص عملکرد و سیاستگذاری رتبه ۶۳ را در میان ۶۳ کشور کسب کرده است.

آخرین آمار ثبت شده از مهاجرین داخلی در سال95: سالانه یک میلیون نفر

بهرام صلواتی، مدیر رصدخانه مهاجرت ایران با استناد به مرکز پژوهش‌های مجلس، اعلام کرد: از سال ۱۳۶۵ تا ۱۳۹۵ به طور متوسط سالانه یک میلیون نفر مهاجر داخلی داشتیم. این عدد بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ بوده است و در مدت ۷ سال است که نمی‌دانیم در این زمینه در کشور چه اتفاقاتی افتاده است. در این میان جمعیت مناطق حاشیه‌ای که بیشتر تحت تاثیر تغییرات اقلیمی قرار دارند، به مناطق مرکزی تزریق می‌شوند.

خبر مرتبط

روایت نیلی از بلایی که سیاست‌مداران بر سر کشور آوردند؛ مورد آب/ بُرش

در این بُرش مسعود نیلی، اقتصاددان سرشناس کشورمان توضیح می‌دهد که چطور تصمیم‌گیرندگان کشور را به مرور اما بی‌وقفع به سمت بحران می‌برند.

ابعاد امنیتی روند مهاجرت اقلیمی

 خطر خشکسالی و کمبود آب که همواره از آن به عنوان یک معضل زیست محیطی اساسی یاد می‌شود، بی‌شک از جمله دلایل تاثیرگذار در مهاجرت اقلیمی در کشور است. بحرانی که می‌تواند آسیب‌های غیرقابل جبرانی به اراضی کشاورزی و صنعت وارد کند. در همین راستا چندی قبل مهدی ضرغامی، عضو هیات علمی دانشگاه تبریز در 2 اسفند سال جاری اظهار کرد:تحت تاثیر شرایط اقلیمی ۱۰ هزار خانواده ایرانی سال ۱۴۰۰ از زابل مهاجرت کردند.

همچنین رییس مرکز ملی تغییر اقلیم سازمان محیط زیست در 9 بهمن ماه اعلام کرد: «در دو سال گذشته نزدیک به 800 هزار نفر از استان‌های جنوبی و حتی مرکزی به استان‌های شمالی کشور مهاجرت کرده‌اند و این پیامد جدی تغییرات اقلیمی در کشور است که می‌تواند ابعاد امنیتی نیز در آینده داشته باشد.»

 رییس مرکز ملی اقلیم و سرپرست بحران خشکسالی سازمان هواشناسی ایران در خصوص وضعیت بارش‌های کشور و خشکسالی گفته است: «امسال ۳۰ درصد منابع آبی نسبت به پارسال کمتر و از میزان بارش‌ها هم کاسته شده و بارش‌های فعلی، برای جبران کم‌آبی ایران کافی نیستند»

در اوایل سال 2021، زمانی که طوفان‌های حاره‌ای شکل گرفت، سیل و طوفان گردوغبار در کشور به راه افتاد و منجر به آوارگی و کوچ بیش از ۲ هزار و ۳۰۰ نفر در استان‌های جنوبی ایران شد. در همین خصوص رصدخانه مهاجرت ایران با اشاره به این امر، عنوان کرده است که استان‌های شرقی تحت تاثیر تغییرات اقلیمی قرار دارند. با توجه به سکونت نیمی از جمعیت ایران در استان‌های مرزی و اهمیتی که از لحاظ امنیتی برای کشور دارند، خالی شدن نواحی مرزی از جمعیت تهدیدهای امنیتی بین‌المللی را تشدید می‌کند.

خبر مرتبط

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس از وضعیت محیط‌زیست/ 61 درصد از مساحت ایران تحت خشکسالی شدید

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس با اعلام ایتکه بیش از ۶۱ درصد از مساحت کشور تحت‌تأثیر خشکسالی‌های شدید و بسیار شدید است، گفت: نتایج بررسی‌های کارشناسان نشان‌می‌دهد که حتی با فرض کاهش روند تغییرات اقلیمی در آینده، ظرفیت تولید برنج، سیب‌زمینی، دانه‌های روغنی و گیاهان قندی بین چهار تا ۱۰ درصد کاهش خواهد یافت.

طولانی شدن خشکسالی و آلودگی‌های محیط زیستی در استان‌های مختلف، میل به مهاجرت افراد را برای دسترسی به منابع طبیعی و سکونت در آب‌وهوای پاک افزایش می‌دهد و شاهد کوچ‌های بین استانی بیشتری خواهیم بود. با این تفاسیر، ادامه این روند منجر به بهم ریختن موازنه جمعیتی خواهد شد و سوالی که مطرح می‌شود، این است که این روند به چه شکل قابل مدیریت است و چه تبعاتی را برای کشور به همراه خواهد داشت؟