به گزارش اکوایران، حضور اتباع افغانستانی همیشه در جامعه ایران جای بحث داشته و دارد؛ به‌ویژه در ماه‌های اخیر که به طور ملموسی شاهد افزایش حضور آنها در کشور هستیم. طبق گزارش سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ که از سوی مرکز آمار ایران انتشار یافت، تعداد مهاجران افغان ساکن در ایران، یک میلیون و ۵۸۳ هزار و ۹۷۹ نفر بود. طبیعتا این آمار در حال حاضر قابل اتکا نیست.

احمد وحیدی، وزیر کشور، در حاشیه جلسه هیئت دولت در 5 مهر 1402، تعداد اتباع خارجی افغانستانی در ایران را 5 میلیون نفر اعلام کرد؛ آماری که امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه، نیز در آیین گرامیداشت روز دانشجو در 19 آذرماه در جمع دانشجویان دانشگاه تهران همین تعداد ۵ میلیون نفر مهاجر افغانستانی در ایران را اعلام کرد. 

همچنین ۱۵ بهمن 1402 نیز،‌ استاندار تهران از حضور یک میلیون و ۶۹۰ هزار نفر اتباع مجاز در استان خبر داد.

خبر مرتبط
آمار رسمی از مهاجران در ایران
آمار رسمی از مهاجران در ایران

تعداد مهاجرین افغانستانی در ایران چند نفر است؟ به جز این گروه، چند نفر مهاجر از سایر کشورها در ایران حضور دارند.

با این وجود باز هم نمی‌توان آمار دقیقی از میزان مهاجران غیرقانونی افغان در ایران ارائه کرد. اتفاقی که موجب به راه افتادن حجم انتقادات زیادی نسبت به مدیریت مرزبانی نقاط مختلف کشور شده است. هر چند وقت یکبار هم شاهد اخراج این اتباع نیز هستیم؛ برای مثال، در 21 بهمن ماه 1402 مرزبانان هنگ مرزی تایباد اعلام کردند که طی ۱۵ روز اول بهمن‌ماه جاری ۲۰ هزار نفر از اتباع کشور افغانستان را که در داخل کشور حضور داشتند از طریق مرز دوغارون طرد و تحویل نماینده کشور افغانستان دادند.

5 میلیون یا 8 میلیون؟

حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، نماینده ادوار هفتم، هشتم و دهم مجلس در مرداد ماه 1402  به «خبرآنلاین» گفت: «یک‌پنجم جمعیت افغانستان در ایران حضور دارند. امروز هر ایرانی امکان رصد امنیتی، اقتصادی و اجتماعی دارد، اما برای مهاجران افغانستانی چنین امکانی وجود ندارد. حضور آنها منجر به چالش‌های مختلفی شده است.»

همچنین اکبر زارعی، مدیرکل اتباع و مهاجران خارجی استانداری قم اعلام کرد: «نرخ زاد و ولد اتباع در قم جای هیچ‌گونه نگرانی ندارد. کمتر از ۲۰ درصد جمعیت استان قم را اتباع خارجی تشکیل داده‌اند. طبق آخرین سرشماری‌های اتباع در سال ۱۴۰۱، ۲۲۰ هزار تبعه از ۱۲۰ ملیت جهان در قم زندگی می‌کنند که بخش زیادی از آن‌ها را مهاجران افغانستانی تشکیل داده‌اند.»

رضا مراد‌صحرایی، وزیر آموزش و پرورش نیز در در مجتمع امیر کمندی شهرستان بهارستان در آئین بازگشایی مدارس در اولین روز از سال تحصیلی 1403-1402، خبر از تحصیل ۶۰۰ هزار دانش‌آموز اتباع در مدارس ایرانی داد.

خبر مرتبط
چرا افغان‌‌ها در جامعه ایران ادغام نشدند؟
چرا افغان‌‌ها در جامعه ایران ادغام نشدند؟

آیا ما ایرانی‌ها مردمی نژادپرستی هستیم؟ آیا نژادپرستی به همان معنای قبلی در جهان وجود دارد؟

این آمار و ارقام نشان از حضور جمیعتی بیش از 5 میلیون نفر در کشور دارد. جمعیتی که وزیر کشور آن را مطرح کرده بود. در همین راستا خبرگزاری فارس نیز درخصوص حضور مهاجران افغانستانی در کشور نوشت: «طبق آمار منتشرشده جمعیت افغان‌ها در ایران اکنون به هشت میلیون نفر رسیده و هر روز حدود ۱۰ هزار نفر به‌صورت غیرقانونی و قانونی وارد مرز‌های ایران می‌شوند. افزایش جمعیت دانش‌آموزان افغانستانی به ۷۰۰ هزار نفر رسیده است که این آمار تکان‌دهنده است. باید نمایندگان مجلس و وزارت امور خارجه برای تصویب طرح‌های فوریتی و راهکارهای عملی و جدی برای خروج داوطلبانه یا اجباری آنها وارد عمل شوند.»

اعطای تابعیت سیاسی و دادن حق رای به افغانستانی‌ها؟

محمود احمدی‌بیغش، نماینده شازند در مجلس شورای اسلامی درخصوص پدیده مهاجرت در کشور در روزنامه جمهوری اسلامی گفته است: «طرح سازمان ملی مهاجرت با دادن تابعیت سیاسی به افغانستانی‌های مقیم ایران، تنها به‌ دنبال انتقال جمعیت و قانونی کردن حضور میلیون‌ها تبعه افغان در ایران بدون هرگونه نگرانی در خصوص مهاجرت سالانه 150 تا 200 هزار ایرانی متخصص و وضعیت میلیون‌ها ایرانی خارج از کشور است.»

احمدی‌بیغش در ادامه خاطرنشان کرده است: «رصد فضای سیاستگذاری و اجرایی کشور در برابر بالا رفتن بی‌قاعده و غیرطبیعی اتباع افغانستان در ایران موید این موضوع است که نه‌تنها اراده جدی در دستگاه‌های اجرایی متولی برای کنترل و مقابله با ورود بی‎قاعده و غیرقانونی افغان‌ها به ایران وجود ندارد که با نادیده انگاشتن تعمدی آسیب‌های گسترده اجتماعی، امنیتی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ناشی از حضور بیش از 8 تا 10 میلیون تبعه افغانستان در ایران، به سمت تسهیل ورود و اقامت آنها در کشور هستند به‌گونه‌ای‌که مجلس شورای اسلامی یازدهم در آبان 1401 کلیات طرح سازمان ملی مهاجرت را تصویب کرد.»

حتی یکی از کارشناس مذهبی در یک برنامه تلویزیونی پیشنهاد کرد به مهاجران افغانستانی متدین و پیرو اهل بیت، شناسنامه ایرانی داده شود تا هویت ایرانی داشته باشند و بتوانند حق رأی داشته باشند. موضوعی که بازخوردهای متنوعی را چه در فضای مجازی و چه در سطح جامعه به همراه داشت.

خبر مرتبط
موقعیت افغان‌ها در اقتصاد ایران
موقعیت افغان‌ها در اقتصاد ایران

آیا مهاجران افغانستانی در کشور باعث بیکاری جوانان ایرانی شدند؟ این روزها بسیاری در فضای مجازی این گزاره را مطرح می‌کنند. این موضوع به عقیده خیرخواهان هم از مهم‌ترین ابهامات درباره حضور مهاجران افغانستانی در کشور است. برخی پژوهش‌ها می‌گویند مهاجران افغانستانی سبب افزایش نرخ بیکاری در طول سال‌های حضورشان در کشور شدند.

حضور مهاجران افغانی در کشور؛ تهدید یا فرصت؟

با تمام این تفاسیر حضور مهاجران افغانستانی برای کشور ما تهدیدی به حساب نمی‌آید، اما در حال حاضر ظرفیت هضم و جذب کامل این حجم از ورودی مهاجران به کشور، برای جامعه ایران امری دشوار و نشدنی است. این موج مهاجرت می‌تواند از منظر منابع مصرفی از جمله آب، برق، مواد غذایی و مسکن باری بر دوش دولت بگذارد. همچنین می‌تواند موجب برهم‌ زدن توازن و نظم بازار کار شود.

اگر حضور و فعالیت آنها در کشور بدون هیچ گونه برنامه‌ای ادامه‌دار باشد و مسئولین و مقامات کشوری صرفا به کنترل و نظارت امنیتی اکتفا کنند، ممکن است پیامدهای آتی آن برای جامعه ایران جبران ناپذیر باشد.