پشت پرده شکست بزرگ اردوغان در انتخابات/ چرا مردم به سلطان پشت کردند؟

به گزارش اکوایران، وقتی احمد توران هان، مدیر شرکت مشاوره سیاسی دیتالور، به چندین نظرسنجی با جامعه آماری بزرگ که دو هفته قبل از انتخابات شهرداری‌های ترکیه از سراسر کشور دریافت کرده بود نگاه کرد، فقط به یک چیز فکر کرد: «یک سونامی سیاسی در راه است.»

نظرسنجی‌های هان نشان می‌داد که حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP) به ریاست رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، نه تنها در شهرهای بزرگی مانند استانبول، آنکارا، و بورسا، بلکه در شهرهای دیگر در قلب منطقه محافظه کار آناتولی، مانند آدیامان و نیز افیون در شرف شکست بزرگی است.

سپس نتایج انتخابات روز یکشنبه منتشر شد که نشان دهنده یک شکست بسیار بدتر برای اردوغان و حزبش بود.

به نوشته میدل‌ایست‌آی، حزب عدالت و توسعه 11 شهر را که از زمان انتخابات 2019 تحت کنترل آن بود، از دست داد و در پنج شهر بزرگ عملکرد ضعیفی داشت و حتی نتوانست شهرداران فعلی استانبول و آنکارا از اپوزوسیون را به چالش بکشد.

نتیجه خیره کننده بود: حزب جمهوری خواه خلق (CHP)، اپوزیسیون اصلی ترکیه برای اولین بار از سال 1977 با کسب 37.7 درصد آرا در انتخابات پیروز شد و طبق نتایج اولیه دو درصد از حزب عدالت و توسعه جلو بود.

این تنها نه ماه پس از انتخابات ریاست‌جمهوری مه 2023 بود، که در آن اردوغان قاطعانه در دور دوم انتخابات پیروز شد.

اما چه چیزی از آن زمان تغییر کرده است؟

هان، مدیر کل شرکت تحقیقاتی و مشاوره سیاسی دیتالور، به میدل ایست آی گفت: «رای دهندگان می‌خواستند دولت را به دلایلی مجازات کنند، از تورم گرفته تا سیاست آنکارا در قبال فلسطین.»

اکثر رای دهندگان اردوغان یا در خانه ماندند یا به احزاب دست راستی که توسط دولت شیطانی‌سازی نشده بودند روی آوردند.

حضور مردم تعجب آور بود، با 78.5 درصد مشارکت، کمترین میزان از انتخابات 2004.

اعتراض بازنشستگان

هان می‌گوید تحقیقاتش نشان می‌دهد که برخی از نزدیک به 16 میلیون مستمری بگیر ترک که عمدتا به اردوغان رای می‌دهند، انتخابات را تحریم کردند.

چندین منبع حزب عدالت و توسعه گفتند که دولت به خوبی از شکایات مطرح شده توسط بازنشستگان آگاه است، اما نمی‌تواند برای برآورده کردن خواسته‌های آن‌ها حرکتی کند، زیرا این امر حفره بزرگی در بودجه ایجاد می‌کند که به دلیل تورم سرسام آور تحت فشار بسیار زیاد است.

در حال حاضر حداقل حقوق بازنشستگی ماهانه 41 درصد کمتر از حداقل دستمزد در کشور است و قشر بازنشسته جامعه، این شکاف را بیش از هر زمانی در گذشته احساس می‌کند.

بازگشت اردوغان به سیاست‌های پولی متعارف پس از انتخابات ماه مه، با نرخ‌های بهره بالا و کانال‌های اعتباری نسبتاً پایین‌تر برای کاهش تورم، نیز شهروندان ترکیه را در تنگنا قرار داده است.

در حالی که دولت نرخ ارز خارجی را از طریق مداخلات کنترل می‌کرد، بازار سهام و قیمت ملک ضربه خورد و هیچ سرمایه گذاری جایگزینی برای محافظت از پس انداز شهروندان در برابر تورم باقی نگذاشت.

هان می‌گوید که ماهیت مبارزات انتخاباتی و انتخابات این بار در مقایسه با انتخابات ریاست جمهوری کاملاً متفاوت بود.

او گفت: «رای دهندگان در ماه مه تمایل چندانی به رای دادن به اردوغان نداشتند، اما آنها آن انتخابات را مسئله بقا می‌دانستند. پس از زلزله، اپوزیسیون، با اتحاد بزرگ میز شش نفره خود، به رای دهندگان ثابت نکرد که می‌توانند خوب کار کنند، بنابراین تصمیم گرفتند در نهایت به اردوغان رای دهند.

در مقایسه، مبارزات انتخاباتی در آستانه رای گیری روز یکشنبه آرام‌تر و بدون تنش زیاد بود.

راست افراطی به عنوان یک نقطه ضعف

چندین منبع حزب عدالت و توسعه گفتند که هدف این حزب برجسته کردن ویژگی‌های نامزدهای شهرداری خود و تمرکز کمتر بر موضوعات تفرقه افکن بود.

یکی از مقامات ارشد حزب عدالت و توسعه گفت: «ما معتقد بودیم که یک کمپین غیر تفرقه‌انگیز به نفع ما عمل می‌کند و باعث دلسردی شهروندان متمایل به اپوزیسیون برای رأی دادن، پس از شکست در انتخابات ریاست جمهوری می‌شود. و ما نمی‌خواستیم این انتخابات را به یک رای اعتماد به حکومت اردوغان تبدیل کنیم.»

با این حال، از آنجایی که رای دهندگان اپوزیسیون به حزب خود پایبند ماندند، این استراتژی بسیار ناموفق بود.

دیگر مقامات حزب عدالت و توسعه از این استراتژی انتقاد کرده و آن را اشتباه خواندند.

اردوغان در مقایسه با سال‌های گذشته کمپین محدودتری را اجرایی کرد، هیچ مصاحبه تلویزیونی انجام نداد، برخلاف گذشته از برگزاری تجمعات پرهیز کرد و از لفاظی‌های تند علیه مخالفان خود استفاده نکرد.

یکی دیگر از منابع نزدیک به این حزب در آنکارا گفت: «اردوغان ارتباط ویژه‌ای با مردم دارد و اجرای یک کمپین تفرقه‌انگیز و پرتنش همیشه به نفع او بوده است. این اشتباه بود که اردوغان را وادار به کنار نشستن کنیم.»

اما حزب عدالت و توسعه و اردوغان این بار نقطه ضعف دیگری داشتند: حزب اسلامی پوپولیست رفاه جدید (YRP) جایگزینی برای بخش‌های عمیقا مذهبی رای دهندگان آن‌ها ارائه کرد.

عدالت و توسعه نمی‌توانست حزب رفاه جدید را شیطانی جلوه دهد زیرا هر دو حزب در انتخابات ماه مه در یک اتحاد انتخاباتی بودند. و آن‌ها یک کمپین پوپولیستی به راه انداختند و دولت را به خاطر کم کاری برای مقابله با اسرائیل به دلیل تهاجم خونین آن و ادامه تجارت با اسرائیل سرزنش کردند.

هان گفت: «حزب رفاه جدید همچنین از بخش‌های مذهبی جامعه که منتقد سیاست پولی اردوغان بودند که شاهد افزایش 50 درصدی نرخ بهره بود، رای گرفتند. آن‌ها می‌دانستند که همین یک سال پیش اردوغان نیز مخالف افزایش نرخ‌ها بود.»

حزب رفاه جدید بیش از شش درصد از آرا را به دست آورد و از حمایت 2.8 میلیون شهروند برخوردار شد. از سوی دیگر حزب عدالت و توسعه از 20.5 میلیون رای در سال 2019 به 16.3 میلیون رای در روز یکشنبه سقوط کرد. یک ترکیب واحد از دو حزب با 19.1 میلیون رای بین آن‌ها می‌تواند به آنها نسبت به حزب جمهوری خواه خلق که تنها 17.3 میلیون رای به دست آورد، برتری دهد.

هان می‌افزاید: «وقتی داده‌های حزب رفاه جدید، حزب عدالت و توسعه و افرادی که انتخابات را تحریم کردند، ترکیب می‌کنید، میزان آرای مشابهی برای حزب اردوغان به دست می‌آید که سال گذشته ثبت شد.»

اگر اردوغان بتواند راهی برای برآورده کردن خواسته‌های آن‌ها در مورد اقتصاد و سایر مسائل بیابد، این آرا می‌تواند به سرعت به او بازگردد، اما شهرهایی مانند استانبول، آنکارا، بالیکسیر و بورسا نیز وجود دارند که در آن برخی از رای‌دهندگان حزب عدالت و توسعه با مخالفان همراه شدند.

با این حال یک سوال بی پاسخ باقی می‌ماند که چرا حزب واقعاً تلاشی برای جلوگیری از وقوع این بدترین سناریو انجام نداده است.

یک منبع آگاه در آنکارا گفت: «ما کمی زمان برای احیای اقتصاد و تمرکز بر اهداف خود داریم. اما اردوغان دیگر استقامت سابق را ندارد. او پس از تمام این دوره‌های انتخاباتی بسیار خسته است.»