گزارش که در ادامه می‌خوانید به قلم سرخیو لوپز در انستیتو میزس منتشر شده است.

در سال 2021، بولیوی در جایگاه 117 گزارش آزادی اقتصادی جهانی بنیاد فریزر قرار گرفت. در شاخص آزادی اقتصادی بنیاد هریتج هم نمرۀ چهل‌و‌سه و چهار‌دهم را به دست آورد که آن را به 175مین کشور ناآزاد (از لحاظ آزادی‌های اقتصادی) از میان 184 کشور قرار می‌داد، این رتبه‌بندی‌ها نشان دهندۀ ماهیت تثبیت شدۀ سیاست‌های دولت‌گرایانه و تأثیر مضرش بر جنبه‌های اقتصادی بولیوی هستند.

پروفسور آنتونیو ساراویا، اقتصاددان و پژوهشگر بولیویایی، احساس غالب دربارۀ چشم‌انداز اقتصادی بولیوی را با اظهاراتش در مقاله‌ای دربارۀ بحران اقتصادی آن کشور به این شکل خلاصه می‌کند: «بولیوی روحی خودتخریبگر دارد، روحی دولت‌گرا که ظاهراً به هیچ وجه نمی‌شود از آن خلاص شد و ما را به چرخۀ ابدی می‌اندازد که در آن بحران‌ها یکی پس از دیگری از راه می‌رسند.» این ارزیابی هوشیارکننده نشان دهندۀ سلطۀ پایدار سیاست‌های دولت‌گرا و آثار مضرشان بر آیندۀ اقتصادی بولیوی است. 

در میان این پس‌زمینۀ انقیاد اقتصادی، نمایشگاه آلاستیاس فانوس دریایی لیبرالیسم و کاپیتالیسم است و دریچه‌ای کوچک را به جهانی باز می‌کند که در آن آرزوهای فردی و آزادی اقتصادی حکم می‌رانند. این نمایشگاه که هر ساله از 24 ژانویه به مدت دو هفته در لا پاز بولیوی برگزار می‌شود و به مهمانی فراوانی یا جشن بازار مینیاتوری هم شناخته می‌شود، نشان دهندۀ تاب‌آوری و نبوغ فرهنگ بولیویایی است که به دنبال آزادی اقتصادی است. 

ریشۀ نمایشگاه آلاستیاس به سال 1783 برمی‌گردد و به‌عنوان گرامی‌داشت بقا و آزادی از محاصرۀ بلندمدتی برگزار می‌شود که تجارت و رفاه شهر را برای دوره‌ای متوقف کرد و تجسم ترکیبی از رسوم بومی، سنت‌های کاتولیکی و آرمان‌های جمهوری‌خواهانه است. این نمایشگاه در اصل ادای احترامی است به «بانوی صلح ما» و «اِکِه‌کو»، خدای آیمارایی فراوانی، ترکیب باورهای معنوی با فعالیت‌های تجاری در یک نمایش هماهنگ هم‌زمانی فرهنگی. 

مهم‌ترین جزء نمایشگاه آلاستیاس کپی‌های مینیاتوری کالاهایی است که با دقت ساخته و به نمایش گذاشته می‌شوند تا نشان دهندۀ خواسته‌ها، رؤیاها و آرزوهای مردم بولیوی باشند. این مینیاتورها چیزی بیش از خرده ریزه‌اند؛ آنها نمایندۀ امیال فردی برای ثروت، شغل و تحقق رؤیاهایشان هستند. هر مینیاتور نماد میل ذاتی انسان به رفاه و تحقق خواسته‌هایش است که بازتاب آرمان‌های کاپیتالیستی و لیبرتارینی خودمختاری و اختیار فردی است. 

به‌علاوه، اکه‌کو، نمایندۀ شخصیتی تاجر، نمادی قدرتمند از فراوانی و رفاه است. در حالی که شرکت کنندگان برای خرید این مینیاتورهای نمایندۀ خواسته‌ها به نمایشگاه می‌روند، بسیاری نمادهای اکه‌کو را می‌خرند که اگر رفتار محترمانه‌ای با این خدا داشته باشند، در عوض به آنان ثروت قابل توجه و آینده‌ای مرفه خواهد داد. و اکه‌کو یک گدا یا مأمور دریافت مالیات نیست، کارمند دولت که به هیچ وجه، آن را به شکل یک تاجر نشان می‌دهند که شاهدی است بر میل درونی آزادی تجاری در جامعۀ بولیوی.

علیرغم فضای تنظیم‌گرانۀ سرکوبگر بولیوی، نمایشگاه آلاستیاس در مقام فانوس دریایی آزادی اقتصادی و تاب‌آوری عمل می‌کند. در بازار غیررسمی که برای این نمایشگاه شکل می‌گیرد، شرکت کنندگان وارد معاملۀ داوطلبانۀ فارغ از اجبار دولتی می‌شوند که نشان دهندۀ آرمان‌های سرمایه‌گذاری و کارآفرینی آزاد است. اینجا، افراد می‌توانند رؤیاها و خواسته‌هایشان را بدون دستان خفه کنندۀ مقامات دنبال کنند، امری که نشان دهندۀ قدرت ذاتی و نبوغ روح انسانی است. 

با افزایش کنترل‌ها و مقررات، روح مردم راه خودش را پیدا خواهد کرد. جفری اِی. تاکر در مقاله‌ای این انقلاب غیررسمی را کاملاً توضیح می‌دهد. او در آنجا می‌نویسد:

«دولت‌ها همیشه در اقتصاد مداخله کرده‌اند اما دولت امروزی -مسلح به جمع‌آوری دادۀ مدرن و همینطور ایدئولوژی مداخله‌گرایانه- ما را به سطح جدیدی از مقررات و مالیات‌گیری برده است.

در برابر این مسئله، مردم راه‌های کم‌هزینه‌تری برای کار، تولید و مبادله می‌یابند، حتی اگر این کار به معنی انجام غیررسمی این کارها باشند. این یکی از دلایلی است که دولت هرگز نخواهد توانست به کنترل اقتصادی کامل برسد -اقتصادهای زیرزمینی جهان سوسیالیستی را ببینید.»

در سال 2022، هشتاد و سه و هفت دهم درصد جمعیت بولیوی در بخش غیررسمی شاغل بود. نمایشگاه آلاستیاس یکی از مثال‌های قابل توجهی است که نشان می‌دهد دولت هرگز قادر مطلق نمی‌شود و مردم همیشه راهی برای مقاومت و پیشرفت می‌یابند و هرگز از جست‌وجو برای آیندۀ مد نظرشان دست نمی‌کشند.