اقدام غافلگیرکننده شی؛ چگونه چین می‌خواهد در جنگ‌های آینده «بجنگد و ببرد»؟

به گزارش اکوایران، چین گسترده‌ترین تجدید ساختار نیروهای نظامی‌اش طی تقریباً یک دهۀ اخیر را آغاز کرده است، تغییراتی که بر نیروهای راهبردی فناوری محور مجهز به جنگ‌افزارهای مدرن تمرکز دارند. در همین حال، پکن در منطقه‌ای پر از تنش‌های ژئوپلیتیک به دنبال برتری نظامی بر واشنگتن است.

اقدام غافلگیرانه شی

به نوشته نکتار گن، در سی‌ان‌ان، هفتۀ گذشته، رهبر چین، شی جین‌پینگ، طی اقدامی غافلگیرانه، نیروی پشتیبانی استراتژیک را منحل کرد، شاخه‌ای نظامی که خودش در سال 2015 برای ادغام ظرفیت‌های جنگ فضایی، سایبری، الکترونیک و روانی ارتش آزادی‌بخش خلق و به‌عنوان بخشی از تغییرات اساسی نیروهای مسلح به وجود آورده بود.

در عوض، شی آغاز به کار نیروی پشتیبانی اطلاعاتی را اعلام کرد و درباره‌اش گفت «یک شاخۀ راهبردی جدید ارتش آزادی‌بخش خلق و یک زیربنای کلیدی توسعۀ هماهنگ و عملکرد نظام اطلاعات شبکه است.»

جمعۀ گذشته، او در مراسمی گفت این نیروی جدید نقشی مهم در کمک به نیروهای نظامی برای «جنگیدن و بردن جنگ‌های مدرن» ایفا خواهد کرد.

در کنفرانسی خبری در همان روز، یک سخنگوی وزارت دفاع چین گفت نیروی پشتیبانی استراتژیک عملاً به سه واحد -نیروی پشتیبانی اطلاعاتی، نیروی هوافضا و نیروی سایبری- تبدیل شده است که مستقیماً به کمیسیون نظامی مرکزی جوابگو خواهند بود، هیئتی در رأس زنجیرۀ فرماندهی نظامی که ریاستش بر عهدۀ شی جین‌پینگ است. 

به گفتۀ سخنگوی وزارت، وو چیان، در این ساختار جدید، ارتش آزادی‌بخش خلق چهار نیرو خواهد داشت -نیروی ارتش، دریایی، هوایی و نیروی راکتی- به‌اضافۀ چهار شاخه: سه واحد منشعب از نیروی پشتیبانی استراتژیک و نیروی پشتیبانی لجستیک مشترک.

کنترل مستقیم بر ظرفیت‌های استراتژیک ارتش

کارشناسان نیروهای نظامی چین می‌گویند این تغییر ساختار کنترل مستقیم شی بر ظرفیت‌های استراتژیک ارتش آزادی‌بخش خلق را افزایش می‌دهد و بر بلندپروازی‌های چین برای کنترل بیشتر بر هوش مصنوعی و دیگر فناوری‌ها برای آماده شدن برای چیزی که آن را «جنگ هوشمند» آینده می‌نامد تأکید می‌کند.

این تغییر ساختار به دنبال پاکسازی فساد گستردۀ ارتش آزادی‌بخش خلق در سال گذشته اتفاق افتاد که ژنرال‌های قدرتمندی را گیر انداخت و تغییراتی را در نیروی راکتی به وجود آورد، شاخۀ نخبه‌ای که بر زرادخانۀ هسته‌ای و موشک‌های بالستیکی نظارت می‌کند که سریعاً در حال رشد است. 

نیروی پشتیبانی اطلاعاتی تحت رهبری ژنرال‌های ارشد نیروی پشتیبانی استراتژیک حالا از بین رفته خواهد بود.

به گفتۀ آژانس خبری حکومتی شینهووا، معاون فرماندۀ نیروی پشتیبانی اطلاعاتی، بی یی، به فرماندهی واحد جدید منصوب شد، در حالی که لی وِی، کمیسر سیاسی نیروی پشتیبانی استراتژیک، در نیروی پشتیبانی اطلاعاتی نقش خواهد داشت.

هیچ اثری از انتصابی جدید برای فرماندۀ نیروی پشتیبانی استراتژیک، جو چیان‌شنگ، نیست که سال گذشته، طی پاکسازی‌های نظامی از دید عموم غیب شد و نهایتاً در کنفرانسی در اواخر ژانویه دیده شد.

«دید بهتر»

ناظران قدیمی ارتش آزادی‌بخش خلق می‌گویند بعید است تغییرات ساختاری اخیر نتیجۀ پاکسازی فساد اخیر باشد و بیشتر بازتاب این مسئله است که نیروی پشتیبانی استراتژیک بهترین شکل سازماندهی نیروهای نظامی چین نبود.

جوئل ووت‌نو، یک پژوهشگر ارشد در دانشگاه دفاع ملی که از جانب پنتاگون تأمین مالی می‌شود، گفت «این مسئله نشان می‌دهد که نیروی پشتیبانی استراتژیک اقدام راضی کننده‌ای نبود. نظارت شی بر کارکردهای مهم را کم کرد و هماهنگی میان نیروهای دفاعی فضایی، سایبری و شبکه‌ای را بهبود نبخشید.»

نیروی پشتیبانی استراتژیک، پیش از انحلالش، دو واحد اصلی داشت -ادارۀ نظام‌های هوافضا که بر عملیات‌های فضایی و اکتشافی ارتش آزادی‌بخش خلق نظارت داشت و همینطور ادارۀ نظام شبکه‌ای که ظرفیت‌های جنگ سایبری، الکترونیکی و روانی برعهده‌اش بود.

ووت‌نو گفت «فکر می‌کنم این ساختار جدید، دربارۀ مدیریت فضایی، سایبری و شبکه‌ای دید بهتری به شی می‌دهد. این فعالیت‌ها تحت نظارت او خواهند بود نه از طریق نیروی پشتیبانی استراتژیک که حکم یک میانجی را داشت.»

نبود چنین دیدی می‌توانست خطرات بالایی داشته باشد، به‌ویژه در زمان تنش‌های شدید و بی‌اعتمادی عمیق میان پکن و واشنگتن.

سال گذشته، پس از عبور یک بالن نظارتی چین از حریم هوایی ایالات متحده، این کشور به آن شلیک کرد. این حادثه بحران تازه‌ای را میان دو قدرت به وجود آورد و روابط دوجانبه را تا ماه‌ها به رکود برد.

اگرچه مسئولان اطلاعاتی ایالات متحده گفتند این بالن بخشی از برنامۀ نظارت گسترۀ نظامیان چین بود، شاید شی از این عملیات مطلع نبوده باشد. 

رئیس‌جمهور ایالات متحده، جو بایدن، در ژوئن سال پیش گفت رهبر چین از این بالن بی‌اطلاع بود و وقتی پس از ورودش به فضای هوایی آمریکا به آن شلیک شد «خیلی شرمنده» شد.

جیمز کار، پژوهشگر مدرسۀ اِس. راجاراتنام در سنگاپور، گفت انجام شناسایی استراتژیک در زمان حادثۀ بالن جاسوسی در حوزۀ ادارۀ نظام‌های هوافضای نیروی پشتیبانی استراتژیک بود. او گفت «این یکی از نقش‌ها و مسئولیت‌های نیروی پشتیبانی استراتژیک ارتش آزادی‌بخش خلق بود.»

معلوم نیست که آیا حادثۀ بالن در تصمیم شی برای انحلال نیروی پشتیبانی استراتژیک نقشی داشته است یا خیر.

ووت‌نو از دانشگاه دفاع ملی گفت نیروی پشتیبانی اطلاعاتی تازه تأسیس احتمالاً مسئول ارتباطات و شبکۀ دفاعی ارتش آزادی‌بخش خلق باشد.او، با اشاره به جنگ روسیه علیه همسایه‌اش، گفت «اصلاح این مسائل اهمیت بسیار زیادی برای درگیری‌های ارتش آزادی‌بخش خلق در آینده دارد و آنها توجه شدیدی به عملکردها داشته‌اند و احتمالاً از جنگ در اوکراین درس‌هایی برای سازماندهی خودشان گرفته‌اند. پس منطقی است که رئیس{کمیسیون نظامی مرکزی} بخواهد نقش مستقیم‌تری در این حوزه داشته باشد.»

«جنگ هوشمند»

به گفتۀ کار، تغییرات عمدۀ اخیر احتمالاً نتیجۀ تجدید نظر در این باره باشد که چگونه نیروهای نظامی بهتر می‌توانند اهداف استراتژیک حزب کمونیست چین حاکم را برآورده کنند.

او گفت «فرض می‌کنم این تغییر ساختار بهتر نشان دهندۀ تأکید ارتش آزادی‌بخش خلق بر افزایش سرعت توسعۀ جنگ‌افزارهای هوشمندی است» که به خاطر دور جدیدی از پیشرفت‌های فنی و صنعتی ممکن شده‌اند.

در سال 2019، مفهوم «جنگ هوشمند» در گزارش وزیر دفاع چین، توجهات را به خودش جلب کرد؛ این گزارش بر به کار بستن جدیدترین فناوری‌ها مانند هوش مصنوعی، اطلاعات کوانتومی، کلان داده و رایانش ابری تأکید داشت.

در این گزارش آمده بود «چشم‌انداز رقابت نظامی بین المللی تغییراتی تاریخی را تجربه می‌کند. فناوری‌های نظامی جدید و های‌تک که فناوری اطلاعات را در قلب خود دارد، روز به روز پیشرفت می‌کند و جریان فراگیری برای توسعۀ تجهیزات و سلاح‌های دوربرد دقیق، هوشمند، مخفی و بدون سرنشین وجود دارد.»

«جنگ با سرعت در حال تکامل و حرکت به سوی جنگ اطلاعاتی است و در چشم‌انداز می‌توان جنگ هوشمند را دید.»

ایجاد نیروی پشتیبانی اطلاعاتی به‌عنوان شاخۀ جدیدی که مستقیماً تحت کمیسیون نظامی مرکزی است هم بر اهمیت سلطۀ اطلاعاتی در جنگ مدرن اشاره دارد.

تحلیلی که در روزنامۀ ارتش آزادی‌بخش خلق، خبرگزاری رسمی نیروهای نظامی چین، منتشر شده، فناوری اطلاعات شبکه را «بزرگ‌ترین متغیر» در تقویت توانایی نبرد توصیف کرد.

در این مطلب آمده است «جنگ‌های مدرن رقابت میان سیستم‌ها و ساختارها هستند، جایی که کنترل بر اطلاعات معادل کنترل بر ابتکار عمل در جنگ است.»

این تأکید بر سلطۀ اطلاعاتی و «جنگ هوشمند» پیامدهای بزرگی در هر گونه درگیری احتمالی آینده در تنگۀ تایوان دارد.

حزب کمونیست چین تایوان را بخشی از خاک خود می‌داند، اگرچه هرگز کنترلی بر آن نداشته است و گفته کنترل این جزیره را پس خواهد گرفت -در صورت لزوم با زور.

کار گفت در صورت درگیری با تایوان، نیروی پشتیبانی اطلاعاتی «احتمالاً در نوک نیزۀ حمایت از تلاش‌های ارتش آزادی‌بخش خلق برای سلطه بر فضای اطلاعاتی قرار داشته باشد؛ پیش از اینکه دشمنان پکن بتوانند چنین کاری کنند.»