آیا معجزه اقتصادی کره جنوبی به پایان رسیده است؟

به گزارش اکوایران، در خارج از شهر یونگین واقع در 40 کیلومتری جنوب سئول، ارتشی از دستگاه‌های حفاری در حال آماده‌سازی پروژه‌ای هستند که رئیس‌جمهور کره جنوبی از آن به عنوان «جنگ تراشه» یاد می‌کند.

به نوشته فایننشال تایمز، این دستگاه‌های حفاری به شکل روزانه در حال جابه‌جایی 40 هزار متر مکعب خاک هستند تا شرایط برای ساخت چندین تأسیسات ساخت تراشه فراهم شود. این پروژه همچنین شامل ایجاد بزرگ‌ترین کارخانه تولید نیم‌رسانای جهان است که قرار است در سه طبقه ساخته شود.

این منطقه به وسعت حدود چهار هکتار و سرمایه‌گذاری 91 میلیارد دلاری شرکت سازنده تراشه به نام «اس‌کی هاینیکس»، تنها یک بخش از این ابَرپروژه در شهر یونگین است که شامل سرمایه‌گذاری 300 تریلیون وون (220 میلیارد دلار) توسط شرکت سامسونگ الکترونیکس نیز می‌شود. ‌در بحبوحه نگرانی‌ها از این موضوع که ساخت تراشه در کره جنوبی - که در بحث صادرات این کشور به عنوان صنعت پیشتاز در نظر گرفته می‌شود - توسط رقبای آسیایی و غربی در معرض خطر خواهد بود، این پروژه بزرگ تحت نظارت دولت کره جنوبی در حال پیشرفت است.

عمده کارشناسان این صنعت معتقدند این میزان از سرمایه‌گذاری در یونگین برای حفظ پیشتازی شرکت‌های کره جنوبی که در حوزه ساخت تراشه فعالیت دارند، یک نیاز اصلی است که باعث می‌شود این شرکت‌ها در آینده که تقاضا برای سخت‌افزارهای مرتبط با هوش مصنوعی افزایش قابل توجهی خواهد یافت، از قافله جا نمانند.

پیش‌بینی رشد اقتصادی کره جنوبی

اما اقتصاددانان نگران هستند که عزم دولت کره جنوبی برای دو برابر کردن ظرفیت اجزای سنتی و اصلی رشد تولید در این کشور و ساخت مجتمع‌های عظیم تولید، نشان‌دهنده بی‌میلی یا عدم توانایی دولت در اصلاح مدلی است که به نظر می‌رسد اثربخشی آن مانند گذشته نیست.

بانک مرکزی کره جنوبی در سال گذشته میلادی هشدار داد اقتصاد این کشور که از سال 1970 تا 2022 به‌طور میانگین 6/4 درصد رشد داشته است، در مسیر رسیدن به رشد متوسط 2/1 درصدی در دهه 2020 میلادی، متوسط رشد 0/6 درصدی در دهه 2030 و پس از آن کوچک شدن به میزان 0/1 درصد در هر سال تا دهه 2040 قرار دارد.

ستون‌های اصلی مدل قدیمی اقتصاد کره جنوبی نظیر بخش انرژی و نیرو کار مقرون‌به‌صرفه، نشانه‌هایی از فرسودگی را به نمایش گذاشته‌اند. کپکو - شرکت دولتی انرژی کره جنوبی - که با یارانه‌های سنگین، تعرفه‌های صنعتی پایینی به تولیدکنندگان این کشور ارائه می‌دهد، میزان بدهی‌هایش به 150 میلیارد دلار رسیده است.

در میان 37 عضو دیگر سازمان توسعه و همکاری اقتصادی، تنها یونان، شیلی، مکزیک و کلمبیا بهره‌وری پایین‌تری از نظر نیروی کار دارند.

پارک سانگین - استاد اقتصاد در دانشکده مدیریت دولتی در دانشگاه ملی سئول - خاطرنشان کرده: «ضعف کره جنوبی در توسعه فناوری‌های اساسی - که در مقابل نقطه قوت این کشور در تجاری‌سازی فناوری‌هایی مانند تراشه و باتری‌های لیتیوم-یون است که به ترتیب در آمریکا و ژاپن اختراع شده‌اند - در حالیکه رقبای چینی شکاف نوآوری را کاهش می‌دهند، در حال آشکار شدن است.»

دستگاه‌های حفاری به شکل روزانه در حال جابه‌جایی 40 هزار متر مکعب خاک هستند تا شرایط

برای ساخت چندین تأسیسات ساخت تراشه فراهم شود

این استاد دانشگاه اعلام کرده: ‌«زمانی که از بیرون نگاه کنید، به نظر می‌رسد اقتصاد کره جنوبی بسیار پویا است، اما ساختار اقتصادی ما که بر مبنای رسیدن به جهان توسعه‌یافته به وسیله تقلید است، تغییرات قابل توجهی از دهه 1970 میلادی نداشته است.»

نگرانی‌ها از رشد اقتصادی کره جنوبی در آینده، با موضوع بحران جمعیتی این کشور وخیم‌تر شده است. برآوردها نشان می‌دهد تولید ناخالص داخلی کره جنوبی در سال 2050 میلادی، 28 درصد کمتر از سطح سال 2022 خواهد بود زیرا جمعیت در سن کار تا آن زمان با کاهش حدود 35 درصدی همراه خواهد شد.

برخی امید دارند که رونق جهانی در زمینه هوش مصنوعی باعث نجات یافتن صنعت ساخت تراشه در کره جنوبی یا شاید اقتصاد این کشور می‌شود که علت آن، ارائه راه‌حل‌هایی در زمینه بهره‌وری و مشکلات جمعیتی این کشور خواهد بود.

اما بدبینان به سوابق ضعیف این کشور در رسیدگی به چالش‌های مختلف - از کاهش نرخ باروری گرفته تا بخش انرژی قدیمی و عملکرد ضعیف بازارهای سرمایه - اشاره می‌کنند.

تولید ناخالص داخلی کره جنوبی در سال 2050 میلادی، 28 درصد کمتر از سطح سال 2022 خواهد بود زیرا جمعیت در سن کار تا آن زمان با کاهش حدود 35 درصدی همراه خواهد شد

یکی از وزیران سابق تجارت کره جنوبی اعلام کرده: «صنعت کره جنوبی برای عبور از مدل قدیمی با چالش روبه‌روست و در مورد آنچه که در ادامه می‌آید، به نتیجه‌ای نرسیده است.»

اقتصاددانان معتقدند یکی از دلایلی که باعث شده اصلاح مدل قدیمی اقتصادی دشوار باشد این است که این مدل بسیار موفق بوده است. موفقیت‌های کره جنوبی در زمینه سرمایه‌داری تحت هدایت دولت که باعث شد این کشور در کمتر از نیم قرن از یک جامعه کشاورزی فقیر به قطب فناوری تبدیل شود، با عنوان «معجزه رود هان» شناخته می‌شود.

در سال 2018، سرانه تولید ناخالص داخلی کره جنوبی که براساس برابری قدرت خرید اندازه‌گیری شده بود، از ژاپن پیشی گرفت.‌

انتظار می‌رود جمعیتِ در سن کار کره جنوبی تا 2050 با کاهش حدود 35 درصدی همراه شود

یکی از کارشناسان به فایننشال تایمز اعلام کرده: «کره جنوبی دو جهش بزرگ داشت؛ یکی بین دهه 1960 تا دهه 1980 که این کشور از کالاهای پایه‌ای به محصولات پتروشیمی و صنایع سنگین روی آورد و جهش دوم نیز بین دهه 1980 تا دهه 2000 رخ داد که در آن کره به سوی تولیدات کارخانه‌ای مربوط به محصولات پیشرفته فناوری حرکت کرد.»

با این حال، بین سال‌های 2005 تا 2022، تنها یک بخش یعنی تولید صفحه نمایش دستگاه‌های الکتریکی به فهرست 10 محصول صادراتی برتر این کشور وارد شد. در این بین، پیشتازی کره جنوبی در گروهی از فناوری‌های ضروری، دچار افت شده است. طبق اعلام دولت کره جنوبی در سال 2012، از میان 120 تکنولوژی دارای اولویت، این کشور در سطح جهان در 36 حوزه فناوری پیشتاز بوده است؛ با این حال، این پیشتازی تا سال 2020 به تنها 4 حوزه فناوری تقلیل پیدا کرده است.

در سال 2018، سرانه تولید ناخالص داخلی کره جنوبی از ژاپن پیشی گرفت

پارک سانگین استدلال می‌کند مدل اقتصادی فعلی پس از یک دهه صادرات فناوری از سوی کره که به دلیل رشد چشمگیر تقاضای ناشی از ظهور چین و سرمایه‌گذاری‌ عظیم سامسونگ و ال‌جی به شکل مثبتی تحت تأثیر قرار گرفته بود، در سال 2011 به قله خود رسید.

از آن زمان تاکنون، شرکت‌های فناوری چینی توانسته‌اند تقریبا در تمام زمینه‌ها به غیر از ساخت تراشه‌های پیشرفته، به رقبای خود در کره جنوبی برسند. این بدان معناست که شرکت‌های چینی که زمانی مشتریان یا تأمین‌کنندگان بودند،‌ اکنون به رقیب تبدیل شده‌اند. سامسونگ و الی‌جی در صنعت جهانی صفحات نمایش دستگا‌ه‌های الکتریکی که زمانی در آن حرف اول را می‌زدند، اکنون برای بقا می‌جنگند.

کره جنوبی از دهه 1980 تا دهه 2000 به سوی تولیدات کارخانه‌ای مربوط به محصولات پیشرفته فناوری حرکت کرد

نتیجه این بوده که شرکت‌های کوچک و متوسط که بیش از 80 درصد نیروی کار کره جنوبی را استخدام کرده‌اند، پول کمتری برای سرمایه‌گذاری در نیروی کار و زیرساخت‌های خود دارند؛ امری که باعث وخیم‌تر شدن بهره‌وری پایین، روند آهسته‌ نوآوری و رشد اقتصادی در حال کاهش می‌شود.

اقتصاد کره جنوبی در دو سطح عمل می‌کند که در آن بیش از نیمی از تولید ناخالص داخلی توسط شرکت‌های بسیار بزرگ و خوشه‌ای فراهم می‌شود که در سال 2021 تنها 6 درصد از جمعیت را استخدام کرده بودند. این موضوع باعث بدتر شدن نابرابری‌های اجتماعی و منطقه‌ای می‌شود که در نتیجه آن، رقابت بسیار شدیدی میان جوانان کره‌ای برای صندلی‌های محدود در دانشگا‌ه‌های برتر و مشاغل دارای درآمد بالاتر می‌شود که عمدتا در داخل یا اطراف سئول قرار دارند.

این رقابت به کاهش بیشتر نرخ باروری در کره کمک می‌کند زیرا جوانان با مسئولیت‌‌های تحصیلی، مالی و اجتماعی فزاینده دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. این کشور دارای بیشترین شکاف جنسیتی در زمینه دستمزد و بالاترین نرخ خودکشی در سازمان توسعه و همکاری اقتصادی است.

کره جنوبی همچنین دارای یکی از بالاترین نرخ‌های بدهی خانوارها به عنوان بخشی از تولید ناخالص داخلی در میان کشورهای توسعه‌یافته است. میانگین بدهی زوج‌های تازه ازدواج کرده در این کشور معادل 124 هزار دلار است.

خانوارهای کره جنوبی دارای سطوح بسیار بالای بدهی هستند

در حالیکه بدهی دولت کره جنوبی به نسبت تولید ناخالص داخلی در سطح 57/5 درصد است که از نظر استانداردهای غربی، نسبتا پایین محسوب می‌شود، صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی کرده که این میزان در غیاب اصلاحات اساسی در حوزه بازنشستگی، طی 50 سال آینده سه برابر خواهد شد.

برآوردها نشان می‌دهد 46 درصد از مردم کره جنوبی تا سال 2070 میلادی بیش از 65 سال سن داشته باشند و این کشور در حال حاضر بالاترین نرخ فقر سالمندان را در جهان توسعه یافته دارد.

ابَرپروژه یونگین نشان‌دهنده چالش‌های کره جنوبی در حفظ یک مدل اقتصادی است که نخستین‌‌بار در زمانی که این کشور فقیرتر بود و دموکراسی کمتری داشت، توسعه یافت. زمانی که این پروژه عظیم در سال 2027 تکمیل شود، با کمبود نیروی کار واجد شرایط روبه‌رو خواهد بود. بدون عرضه کافی انرژی تجدیدپذیر و بدون اجماع احزاب این کشور در مورد ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای جدید، مشخص نیست که تأمین انرژی این شرکت‌های بزرگ چگونه انجام خواهد شد.

سامسونگ و الی‌جی در صنعت جهانی صفحات نمایش دستگا‌ه‌های الکتریکی که زمانی در آن حرف اول را می‌زدند،

اکنون برای بقا می‌جنگند

با وجود بلاتکلیفی‌ها پیرامون این پروژه، اطمینان از این موضوع که در آینده تقاضا برای سخت‌افزارهای مرتبط با هوش مصنوعی به شکل قابل توجهی افزایش می‌یابد، سرمایه‌گذاری‌های عظیم کره در بخش ساخت تراشه را توجیه می‌کند.

بانک مرکزی کره اعلام کرده بهبود وضعیت این کشور در حوزه‌هایی مانند جمعیت شهری و اشتغال جوانان می‌تواند به کاهش شدت چالش‌های جمعیتی و اقتصادی این کشور کمک کند. با این حال، برخی بر این باورند که کره جنوبی علی‌رغم داشتن پتانسیل انجام این کار، به اندازه کافی برای رسیدگی به این مسائل اقدام نکرده است و کارنامه دولت مرکزی در زمینه اصلاحات، ضعیف است.

اما وزیر دارایی کره معتقد است که می‌توان اقتصاد این کشور را اصلاح کرد و می‌گوید «پویایی اقتصادی» در دی‌ان‌ای کره نهفته است.