لولۀ تفنگ در دست افراد قابل اعتماد و وفادار به حزب؛ پس‌لرزه‌های فساد گسترده سران ارتش چین

به گزارش اکوایران، پس از ماه‌ها حدس و گمان‌ها و سکوت رسمی، چین بالاخره تأیید کرد دو وزیر دفاع سابقش که سال گذشته ناپدید شدند، بابت فساد تحت تحقیق و بررسی بودند.

به نوشته نکتار گان در سی‌ان‌ان، سقوط چشم‌گیرشان نشان دهندۀ فساد عمیق در بخش‌های کلیدی برنامۀ مدرن‌سازی رهبر چین، شی جین‌پینگ، است، در حالی که جنگ یک دهه‌ایش با اختلاس، سؤالاتی را پیرامون آمادگی جنگی این کشور در اوج تنش‌های ژئوپلیتیک مطرح می‌کند.

به گزارش رسانۀ دولتی در پنج شنبۀ گذشته، لی شانگفو که در اکتبر گذشته فقط هفت ماه پس از رسیدن به وزارت اخراج شد و وِی فنگ‌هی که بین سال‌های 2018 تا 2023 در این پست بود، به دنبال تحقیقات از حزب کمونیست حاکم اخراج شدند و پروندۀ هر دوشان به دادگاه نظامی سپرده شده است.

این دو، بزرگ‌ترین افرادی هستند که از تابستان گذشته گرفتار موج پاکسازی دستگاه دفاعی شده‌اند که تعدادی از ژنرال‌ها و مدیران اجرایی مجتمع صنعتی نظامی را حذف کرد.

این مشکل در رده‌های بالای ارتش آزادی‌بخش خلق زمانی از راه رسید که شی جین‌پینگ به دنبال تقویت نیروهای مسلح چین است تا بیشتر آمادۀ نبرد باشند و در زمینۀ ادعاهای مرزی چین در این منطقه قاطعانه‌تر عمل کردند.

وزیران سابق، لی و وِی، در اوج دوران کاری‌شان معمولاً لحنی تند نسبت به مسئولان ارشد نظامی دیگر کشورها داشتند. این دو ژنرال، در نشست‌های امنیتی منطقه‌ای، هشدار دادند که اگر کسی جرأت کند تایوان خودگردان را از چین «جدا» کند، نیروهای نظامی چین «به هر قیمتی» با آنان خواهند جنگید. آنان همچنین صحبت‌هایی را نسبت به ایالات متحده مطرح کرده‌اند و از مبارزه علیه «هژمونی» در دریای چین جنوبی مورد مناقشه گفته‌اند.

به گفتۀ تحلیلگران، حذف این دو وزیر دفاع که در دورۀ شی ترفیع گرفتند، علیرغم کارزار ضداختلاس شی جین‌پینگ اتفاق می‌افتد که بیش از یک دهۀ پیش آغاز شد که نشان دهندۀ مشکلات مواجهه با فساد فراگیر در بالاترین سطح نیروهای نظامی است.

به گفتۀ جیمز چار، از پژوهشگران مدرسۀ مطالعات بین الملل اس. راجاراتنام در سنگاپور، در حالی که کارزار ضدفساد شی به موفقیت‌هایی دست پیدا کرده، فقدان نظارت مدنی مناسب و نظام قضایی مستقل به این معنی است که ارتش آزادی‌بخش خلق به تحقیقات داخلی خودش متکی است. او گفت «کار سختی است و از همین رو قطعاً فساد ادامه پیدا خواهد کرد.»

فساد در تدارکات سلاح

به‌عنوان بخشی از بلندپروازی شی برای تحول ارتش آزادی‌بخش خلق به یک نیروی رزمی «در سطح جهانی»، چین میلیاردها دلار را خرجِ خرید و به‌روز کردن تجهیزاتش کرده است. شی همچنین نیروی راکتی را ساخته که شاخه‌ای نخبه برای نظارت بر زرادخانۀ در حال گسترش موشک‌های بالستیک و هسته‌ای است.

اکثر ژنرال‌هایی که سال گذشته بدون توضیح مرخص یا غیب شده‌اند، شامل لی و وِی، به نیروی راکتی یا تجهیزات نظامی مرتبط بودند.

لی، پیش از اینکه وزیر دفاع شود، به مدت پنج سال رئیس ادارۀ توسعۀ تجهیزات ارتش آزادی‌بخش خلق بود. این مهندس 66 ساله، دهه‌ها در جنوب غرب چین در زمینۀ شلیک راکت و ماهواره فعالیت داشت تا اینکه ترفیع گرفت تا در مقر فرماندهی ارتش آزادی‌بخش خلق در زمینۀ تدارک تجهیزات نظامی فعالیت کند.

وِیِ 70 ساله، نخستین فرماندۀ نیروی راکتی بود. در اواخر سال 2015، شی جین‌پینگ بخش تسلیحات موشکی سابق ارتش آزادی‌بخش خلق، تیپ دوم توپخانه، جایی که وی دهه‌ها در آن کار کرده بود، را به بخش جداگانه‌ای تبدیل کرد. دو جانشین وِی در نیروی راکتی هم پاک‌سازی شده‌اند.

اتهاماتی که در اعلامیۀ 24 عضو پولیتبورو علیه لی مطرح شده‌اند به روشنی به فساد در تدارکات تسلیحاتی اشاره می‌کنند.

به گفتۀ خبرگزاری دولتی سی‌سی‌تی‌وی، لی، علاوه بر گرفتن و پرداختن رشوه و سوءاستفاده از قدرت به «آلوده کردن شدید فضای سیاسی و فعالیت‌های صنعتی بخش تجهیزات نظامی» هم متهم شده است.

جوئل ووتنو، از پژوهشگران ارشد دانشگاه ملی دفاع که از جانب پنتاگون تأمین مالی می‌شود، گفت عبارت‌های کاملاً حساب شده نشان دهندۀ تبانی بین شرکت‌های دولتی تولید کنندۀ سلاح و سیستم تدارکات ارتش آزادی‌بخش خلق است.

ووتنو گفت «از تبانی مطمئنیم اما روشن نیست -و حزب کمونیست چین هم به آن اذعان نخواهد کرد- که سلاح‌های مهمی واقعاً زیر استاندارد یا غیرقابل اعتماد هستند. اگر چنین چیزی اثبات شود، این مسئله برای شی حتی جدی‌تر هم خواهد شد چرا که نه تنها دربارۀ اخلاقیات، بلکه دربارۀ آمادگی نظامی هم دچار تردید خواهد شد.»

چار، تحلیلگر، گفت سال‌هاست سیستم تدارکات ارتش آزادی‌بخش خلق با مشکلاتی مواجه است. چار اشاره کرد در سال 2018، پژوهشی به قلم دانشگاه مهندسی نیروی دریایی چین، مرکز تدارکات تجهیزات نیروی دریایی و افسر بازرسی کمیسیون مرکزی نیروهای نظامی، فعالیت‌های مشکل‌دار تدارکات تجهیزات ارتش‌آزادی‌بخش خلق را تحلیل کرده و خواهان بهبود سیستم مناقصات شده است.

او گفت «این مشکلات در تدارکات سؤالاتی را دربارۀ کیفیت تجهیزاتی که ارتش آزادی‌بخش خلق خریده است مطرح کرده است. در عملیات چه عملکردی خواهند داشت؟ فکر می‌کنم قابل بحث است.»

چار اشاره کرد که ژنرال هی وِیدونگ، معاون کمیسیون مرکزی نیروهای نظامی که بر نیروهای مسلح نظارت دارد، در ماه مارس تعهد داد «توانایی‌های جنگی جعلی» درون نیروهای نظامی را از بین ببرد که نشان می‌دهد رهبری ارشد نیروهای نظامی چین نگران کیفیت تجهیزاتش است. چار گفت «نظرش سریعاً در فضای عمومی حذف شد. فکر می‌کنم همین به خوبی نشان دهندۀ توانایی‌های جنگی ارتش آزادی‌بخش خلق است.»

اعتماد به نفس از دست رفته

لی و وِی ارشدترین شخصیت‌های نظامی هستند که طی کارزار ضدفساد شش سال اخیر شی حذف شده‌اند.

رهبر چین، از زمان به قدرت رسیدن در سال 2012، ریشه‌کنی فساد و خیانت را به نماد حکومتش تبدیل کرده است و ژنرال‌های قدرتمندی را کنار گذاشت که تا پیش از آن تصور نمی‌شد کسی بتواند آنان را جابجا کند.

شی، طی نخستین سال‌های دورۀ اولش دوتا از ارشدترین افراد نیروهای نظامی، شو چای‌هو و گوئو بوشیونگ، دو معاون سابق کمیسیون مرکزی نیروهای نظامی را حذف کرد. شو بعدتر در اثر سرطان مرد و گوئو بابت فساد حبس ابد گرفت.

ووتنو گفت تازه‌ترین جنجال فساد مربوط به دو وزیر دفاع سابق به نوعی «برای شی حتی بدتر» از شو و گوئو در یک دهه پیش است. او با اشاره به اینکه شو و گوئو تحت رهبری دیگری، جیانگ زمین، در کمیسیون مرکزی نیروهای نظامی منصوب شده بودند، گفت «آن موقع می‌شد گفت شی دارد تمیزکاری می‌کند.» اما هم وِی و هم لی را خود شی ترفیع داد.

ووتنو گفت «پرونده‌های وِی و لی نشان می‌دهند که فرایندهای بررسی خود شی و کارزار ضدفسادش در بیش از یک دهۀ گذشته هم نتوانسته‌اند مانع فساد در رأس سیستم شوند. فکر می‌کنم این مسئله بار دیگر نشان می‌دهد که شی نسبت به منصوبان بی‌اعتماد شده است.»

فقط یک هفته پس از اینکه شی سکان حزب را به دست گرفت، وِی به مقام ژنرالی رسید. لی سپهبد شد و سه سال بعد هم ژنرال شد.

به گزارش سی‌سی‌تی‌وی، بر اساس اعلامیۀ پولیتبورو فعالیت‌های لی و گوئو «به دور از اعتماد و مسئولیت‌پذیری» رهبری ارشد حزب و نیروهای نظامی بودند. لی «به اصول و بنیان‌های حزب خیانت کرد» و وِی به «فروپاشی ایمان و از بین رفتن وفاداری» متهم شد.

بیل بیشاپ، از تحلیلگران چین و نویسندۀ خبرنامۀ چین‌شناسی، نوشت «حتماً شی از این فساد رده بالا شخصاً احساس خیانت می‌کند.»

اما شی مصمم است که فساد و خیانت را ریشه‌کن کند. ماه گذشته، مقامات ارشد نظامی را بابت یک کنفرانس کاری سیاسی به یان‌آن دعوت کرد که از مکان‌های مقدس تاریخ حزب کمونیست چین است و در آنجا خواهان خلوص سیاسی در ارتش آزادی‌بخش خلق شد.

شی به نخبگان ارتش آزادی‌بخش خلق گفت «لولۀ تفنگ همیشه باید در دست افراد قابل اعتماد و وفادار به حزب باشد. بدون شک به سخت‌گیری نیاز است تا ... به کارآمدی در جنگ دست بیابیم. در میان نیروهای نظامی نباید هیچ جایی برای قایم شدن عناصر فاسد وجود داشته باشد.»

چار، تحلیلگر امور ارتش آزادی‌بخش خلق در سنگاپور، گفت در بلندمدت، پاکسازی نیروهای نظامی و سیستم تدارکاتش علامتی خوب برای توانایی‌های جنگی چین خواهد بود.

«مشکلات در حال برطرف شدن هستند و همیشه چیزی برای بررسی وجود خواهد داشت و به این ترتیب، شی جین‌پینگ واقعاً کاری می‌کند که ارتش آزادی‌بخش خلق رؤیای مدرن‌سازی او را تا سال 2035 عملی کند.»