داستان قیمت‌های نسبی در اقتصاد؛ تورم همه چیز را به هم می‌ریزد؟

به گزارش اکوایران، وقتی صحبت از قیمت و نوسانات آن در اقتصاد به میان می‌آید یک مثال خاص در اقتصاد ایران به ذهن همه متبادر می‌شود. در اوج افزایش قیمت بنزین، یکی از انتقاداتی که مطرح شد، به هم خوردن قیمت‌های نسبی در اقتصاد بود. اصطلاح "قیمت نسبی" در اقتصاد به نسبت قیمت‌ها میان کالاهای مختلف اشاره دارد و تغییر در این نسبت می‌تواند روابط اقتصادی میان فعالان بازار را مختل کند و بر زندگی خانوارها تأثیر بگذارد.

تغییر در قیمت‌های نسبی یکی از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند نابرابری را در جامعه افزایش داده و فقر را گسترش دهد. دلیل این امر به سبد مصرفی خانوارها در دهک‌های مختلف مربوط می‌شود که با تغییر نسبت قیمت کالاها تحت تأثیر قرار گرفته و هزینه زیادی را به برخی دهک‌ها تحمیل می‌کند.

همچنین بر این اساس می‌توان گفت در یک اقتصاد هرچه دو کالا به یکدیگر شباهت بیشتری داشته و جانشین یکدیگر باشند، قیمت نسبی میان آن‌ها حول یک میانگین بلندمدت نوسان می‌کند. اما اگر این شباهت و کاربرد کالاها از یکدیگر دور شود، در نهایت قیمت نسبی یک روند نزولی یا صعودی را در بلندمدت دنبال خواهد کرد.

برای انجام این بررسی قیمت نسبی میان انواع گوشت قرمز و انواع قند مورد ارزیابی قرار گرفته و ابعاد مختلف آن از درون آمارها استخراج شده است.

قیمت گوشت گوسفندی میانگین ۵ درصد بالاتر از گاوی

بررسی روند قیمت نسبی میان گوشت گوسفندی و گاوی نشان می‌دهد نسبت قیمت گوشت گوسفندی به گوشت گاوی از سال ۹۶ تا خرداد ۱۴۰۳ نوسانات زیادی داشته است که این نوسانات حول میانگین بوده است.

بر اساس این آمارها می‌توان گفت در اکثر بازه‌های زمانی قیمت گوشت گوسفندی بیشتر از گوشت گاوی بوده است اما در بازه‌های زمانی محدودی (بازه‌های منقطعی بین سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲) قیمت گوشت گاوی از گوسفندی پیشی گرفته است. با توجه به نوساناتی که قیمت نسبی میان این دو محصول داشته است می‌توان گفت تمامی این نوسانات حول میانگین بلندمدت قیمت نسبی آن‌ها بوده و تغییرات زیادی نداشته است. بر این اساس در بلندمدت قیمت گوشت گوسفندی به طور میانگین ۵ درصد بالاتر از قیمت گوشت گاوی بوده است.

همچنین این آمارها حاکی از آن است که کمترین میزان قیمت نسبی در میان این دو محصول مربوط به شهریور ۱۴۰۱ بوده که در آن قیمت گوشت گاوی ۱۲ درصد بالاتر از گوشت گوسفندی بوده است. از سوی دیگر بیشترین میزان قیمت نسبی بین آن‌ها به شهریور ۱۳۹۹ بازمیگردد که قیمت گوشت گوسفندی در آن ۱۹ درصد بیشتر از قیمت گوشت گاوی بوده است.

آخرین آمار مرکز آمار ایران در خردادماه سال ۱۴۰۳ حاکی از آن است که قیمت نسبی میان این دو کالا هاز میانگین بلندمدت آن‌ها دور شده و افزایش یافته است. طبق این آمار قیمت گوشت گوسفندی در خردادماه امسال ۱۷ درصد بالاتر از قیمت گوشت گاوی بوده است.

لذا به طور کلی می‌توان گفت قیمت نسبی در کالاهایی که جانشین کامل یکدیگر هستند و مشابهت زیادی در کاربرد دارند، حول میانگین نوسان کرده و تغییرات شدیدی در روند آن‌ها دیده نمی‌شود.

قیمت نسبی قند ۲۴ درصد بالاتر از شکر

بررسی روند قیمت نسبی میان قند و شکر نشان می‌دهد نسبت قیمت قند به شکر از سال ۹۶ تا خرداد ۱۴۰۳ نوسانات زیادی داشته است که این نوسانات حول میانگین بوده است.

بر اساس این آمارها همواره قیمت قند بیشتر از شکر بوده و به طور میانگین در ۷ سال گذشته معادل ۲۴ درصد به ثبت رسیده است.

این آمارها نشان می‌دهد کمترین میزان قیمت نسبی در میان این دو محصول مربوط به فروردین ۱۳۹۸ بوده که در آن قیمت قند ۱۴ درصد بالاتر از شکر بوده است. از سوی دیگر بیشترین میزان قیمت نسبی بین آن‌ها به اسفند ۱۴۰۱ بازمیگردد که قیمت قند در آن ۳۵ درصد بیشتر از شکر بوده است.

آخرین آمار مرکز آمار ایران در خردادماه سال ۱۴۰۳ حاکی از آن است که قیمت نسبی میان این دو کالا همچنان به میانگین بلندمدت آن‌ها نزدیک است. طبق این آمار قیمت قند در خردادماه امسال ۲۵ درصد بالاتر از قیمت شکر بوده است.

لذا به طور کلی می‌توان گفت قیمت نسبی در کالاهایی که جانشین کامل یکدیگر هستند و مشابهت زیادی در کاربرد دارند، حول میانگین نوسان کرده و تغییرات شدیدی در روند آن‌ها دیده نمی‌شود.

قاعده قیمت‌های نسبی در کالاهای جانشین

به طور کلی زمانیکه در یک اقتصاد دو کالا جانشین و مشابه یکدیگر هستند به مرور قیمت نسبی آن‌ها حول یک میانگین بلندمدتی نوسان می‌کند. در حالیکه اگر این قاعده میان دو کالا بر قرار نباشد شاهد افزایش یا کاهش مداوم قیمت‌های نسبی میان دو کالا خواهیم بود.