سفر تاریخی سیسی به آنکارا/ پایان رسمی خصومت دو دشمن دیرینه؟

به گزارش اکوایران، رئیس‌جمهور مصر، برای اولین بار پس از 12 سال اختلاف با هم‌تای ترک خود راهی آنکار شد.

به نوشته میدلیست‌آی، عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر، روز چهارشنبه در اولین سفر رسمی خود به ترکیه از زمان به قدرت رسیدنش، وارد آنکارا شد.

پایان رسمی خصومت‌ها

این سفر در پاسخ به سفر رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، به قاهره در ماه فوریه است، که نشان دهنده پایان رسمی خصومت دیپلماتیک و سیاسی بین دو این دولت است. سیسی طی کودتایی نظامی در سال 2013، محمد مرسی، سلف منتخب دموکراتیک خود و متحد اردوغان را از قدرت برکنار کرد.

ریاست جمهوری ترکیه روز سه‌شنبه اعلام کرد: روابط ترکیه و مصر در همه ابعاد مورد بررسی قرار خواهد گرفت و گام‌های مشترک احتمالی برای توسعه بیش‌تر همکاری‌ها در آینده مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت و پیرامون مسائل جاری منطقه‌ای و جهانی به ویژه حملات اسرائیل به غزه و سرزمین‌های اشغالی فلسطین تبادل نظر خواهد شد.

چند تن از مقامات ترکیه در سخنانی قبل از این سفر به میدل‌ایست آی گفتند که آنکارا مایل است به قاهره تسلیحات -به ویژه هواپیماهای بدون سرنشین- بفروشد و همکاری‌ها در بخش انرژی و تجاری را افزایش دهد.

روابط چندوجهی و دیداری نمادین

بیلگهان اوزتورک، کارشناس مسائل منطقه ای در اندیشکده ستا مستقر در آنکارا، به میدلیست‌آی گفت که آنکارا قصد دارد منابع گازی خود را متنوع کند و به دنبال افزایش میزان واردات گاز طبیعی مایع (LNG) خود از مصر است.

هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه ماه گذشته در جریان سفر به قاهره گفت که هر دو کشور بر گسترش دامنه توافق تجارت آزاد و راه‌اندازی مجدد خط حمل و نقل دریایی رورو بین مرسین و اسکندریه متمرکز هستند.

اوزتورک گفت: «روابط بین دو کشور چند وجهی است زیرا هر دو در خاورمیانه پیرامون مذاکرات آتش‌بس غزه و لیبی و سومالی همکاری می‌کنند. این یک دیدار بسیار نمادین است اما به این معناست که آن‌ها می‌خواهند به جهان نشان دهند که مایلند برای بازگرداندن صلح به منطقه با یکدیگر همکاری کنند».

عمار فاید، تحلیلگر مصری ژئوپلیتیک و مسائل ترکیه گفت: «این دیدار با آغاز یک شورای همکاری راهبردی بین دو کشور که نشان دهنده بالاترین سطح هماهنگی بین دو کشور است، عادی سازی را به یک چارچوب نهادی تبدیل خواهد کرد».

به گزارش رسانه‌های مصری، اولین جلسه این شورا روز چهارشنبه برگزار می‌شود. فاید افزود: «این شورا سالانه مانند مدلی که ترکیه با امارات دارد تشکیل می‌شود».

فروش پهپاد و نقطه عطف در روابط دوجانبه

یکی از پیشرفت‌ها در روابط می‌تواند فروش هواپیماهای بدون سرنشین و سایر تجهیزات نظامی به مصر باشد. یک هیئت نظامی بلندپایه مصری در ماه می از دو تولیدکننده عمده هواپیماهای بدون سرنشین ترکیه، بایکار و TAI بازدید کرد.

منابع آگاه به این مذاکرات گفتند که مصر همچنین برای خرید شناورهای گشت دریایی تولید شده توسط شرکت دولتی ASFAT ترکیه ابراز علاقه کرده و در مورد امکان دریافت خدمات نوسازی برای خودروهای زرهی جویا شده است. یکی از منابع صنایع دفاعی به میدلیست آی گفت: «هم TAI و هم بایکار اوایل سال جاری به ارتش مصر پیشنهادهایی ارائه کردند. با این حال، مصری‌ها هنوز در مورد فروش احتمالی کشتی‌های گشتی و نوسازی خودروهای زرهی اقدامی انجام نداده‌اند.»

فاید گفت: «فروش پهپادهای ترکیه به مصر، اگر در این سفر یا در آینده انجام شود، نقطه عطف مهمی در روابط دو کشور خواهد بود... اگر مصر هواپیماهای بدون سرنشین از ترکیه خریداری کند، فصل جدیدی در روابط تلقی خواهد شد، چیزی که از زمان تأسیس جمهوری ترکیه تاکنون رخ نداده است».

او افزود: «این نوع همکاری مستلزم روابط بلندمدت است و بعد جدیدی از همکاری را معرفی می کند. اگر پهپادهای ترکیه ارسال شوند، به این معنی است که سربازان ترکیه برای مدتی به مصر می‌روند تا ارتش مصر را برای عملیات مشترک آموزش دهند... همکاری نظامی توجیهی برای روابط بلندمدت بدون توجه به هرگونه اختلافی است. ترکیه برای این مسئله مشتاق است، اما مصر حداقل تا ماه مه در این زمینه محتاط بود».

عوارض بالقوه

از سوی دیگر، فروش پهپاد به مصر می‌تواند به طور بالقوه روابط با اتیوپی، متحد ترکیه را که تنش‌هایش با مصر در بالاترین حد خود قرار دارد، پیچیده کند.

اتیوپی با وجود مخالفت کشورهای پایین دستی مصر و سودان، طی سه سال گذشته به پر کردن سد رنسانس به صورت یکجانبه ادامه داده و باعث شده سهم آب نیل در نتیجه این پروژه کاهش یابد.

وزیر امور خارجه مصر روز یکشنبه با ارسال نامه ای به شورای امنیت سازمان ملل متحد، اتیوپی را به نقض قوانین بین‌المللی و توافقات سه جانبه با مصر و سودان و استفاده از مذاکرات به عنوان پوششی برای تحمیل یک عمل انجام شده، متهم کرد.

قاهره، با هماهنگی آنکارا، همچنین متعهد شد که نیروی نظامی خود را به عنوان بخشی از یک ماموریت صلح برای مقابله با تلاش اتیوپی برای ایجاد پایگاه دریایی از طریق دولت جدایی‌طلب سومالی لند، مستقر کند. یک مقام سومالی هفته گذشته گفت که مصر تسلیحات به سومالی تحویل داده است و در جدیدترین چالش مصر با اتیوپی به سربازان این کشور آموزش خواهد داد.

بهبود تجارت دوجانبه 

از زمانی که روند عادی سازی بین دو کشور در سال 2021 آغاز شد، تجارت دوجانبه به طور قابل توجهی بهبود یافته است. به گفته مقامات ترکیه، در حال حاضر حدود 720 شرکت ترکیه ای در بازار مصر فعالیت می‌کنند، در حالی که سرمایه گذاری ترکیه در ماه فوریه به 2.5 میلیارد دلار رسیده و انتظار می رود تا پایان سال به 3 میلیارد دلار برسد.

حجم تجارت فعلی بین دو کشور تقریباً 7 میلیارد دلار است، اما اردوغان قصد دارد آن را به 15 میلیارد دلار برساند. کارشناسان اقتصادی می‌گویند با جمعیت قابل توجه دو طرف و نزدیکی جغرافیایی، پتانسیل تجارت پرسود بسیار زیاد است.

مراد علی، راهبرد و سرمایه‌گذاری، گفت: «موقعیت‌های جغرافیایی منحصربه‌فرد هر دو کشور می‌تواند ترکیه را به دروازه مصر برای صادرات محصولات به آسیای مرکزی، به ویژه کشورهای ترک زبان و بالکان تبدیل کند، جایی که ترکیه دارای قدرت نرم و حضور قدرتمندی است... برعکس، مصر به عنوان دروازه‌ای برای ورود ترکیه به بازار آفریقا، به ویژه با توافق COMESA و معافیت‌های گمرکی و سایر مزایایی که ارائه می‌دهد، عمل می‌کند».

علاوه بر این، مصر مشتاق بومی‌سازی تولید برای کاهش هزینه‌های واردات است و ترکیه نیز به دنبال توسعه تولید در مصر است و از توافقات مصر با کشورهای آفریقایی استفاده می‌کند.

به گفته فاید، علاقه ترکیه به گسترش بازارهای خارجی خود به دلیل نیاز به غلبه بر هزینه‌های بالای تولید در ترکیه به دنبال بحران اقتصادی و تورم است که بر توانایی تولیدکنندگان کوچک و متوسط ​​که دیگر توان پرداخت دستمزد یا رقابت در بازارهای خارجی را ندارند، تأثیر گذاشته است. او گفت: «بازار مصر هنوز هزینه‌های تولید، نیروی کار و انرژی بسیار کم‌تری نسبت به ترکیه دارد که با جذب ارز خارجی و ایجاد فرصت‌های شغلی به نفع مصر است».

تنش‌های مدیترانه شرقی

به گفته تحلیل‌گران، علی‌رغم رونق تجاری قابل توجه و این واقعیت که مصر به بزرگترین شریک تجاری ترکیه در آفریقا تبدیل شده، انگیزه اصلی ترکیه برای توسعه روابط، منافع این کشور در تعیین مرزهای دریایی در شرق مدیترانه بوده است.

ترکیه به دنبال امضای توافقنامه تعیین مرزهای دریایی با مصر در شرق مدیترانه است، اما مصر با تلقی از پذیرش ادعاهای ترکیه در مورد مرزهای دریایی خود، در  متحد کردن متحدانش در شرق مدیترانه محتاط است.