چالش جدید در مسیر مذاکرات وین؟

لارنس نورمن، خبرنگار روزنامه وال‌استریت‌ژورنال در این گزارش مدعی شده است که دیپلمات ها می گویند ایران ساخت تجهیزات سانتریفیوژ پیشرفته در نبود نظارت آژانس آغاز کرده است.

این گزارش می افزاید: دیپلمات‌هایی که با این فعالیت‌ها آشنا هستند، گفتند که ایران تولید تجهیزات سانتریفیوژهای پیشرفته را در سایتی که آژانس انرژی اتمی سازمان ملل [به دلیل حمله خرابکارانه اسرائیل] ماه‌ها قادر به نظارت یا دسترسی به آن نبود، از سر گرفته است. امری که چالش جدیدی را برای دولت بایدن در حالی که برای ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای آماده می‌شود به وجود می‌آورد.

این روزنامه مدعی است: این کار نگرانی‌های تازه‌ای را در میان دیپلمات‌های غربی ایجاد کرده است که فقدان اطلاعات فنی ممکن است انحراف برنامه هسته ای ایران از چارچوب باشد، اگرچه  آنها اذعان می‌کنند که هیچ مدرکی دال بر انجام این کار وجود ندارد.

دیپلمات‌ها مدعی شده اند که ایران در اواخر اوت کار در یک کارخانه مونتاژ در کرج را در مقیاس محدود از سر گرفت و از آن زمان به تولید خود سرعت بخشیده است و به آن اجازه می‌دهد تعداد نامعلومی روتور و متعلقات برای سانتریفیوژهای پیشرفته‌تر تولید کند. به ادعای این گزارش ایران کار در تاسیسات کرج را در ژوئن پس از یک حمله خرابکارانه که به اسرائیل نسبت داده شد، متوقف کرده بود.

به ادعای این دیپلمات ها، ایران از اواخر ماه اوت تاکنون تعدادقابل توجهی قطعات سانتریفیوژ تولید کرده است، و یکی از دیپلمات ها گفته است که قطعات ادعایی برای تولید حداقل 170 سانتریفیوژ پیشرفته فراهم شده است.

وال استریت ژورنال با اشاره به کاهش تدریجی پایبندی تهران به محدودیت‌های برجام در واکنش به خروج دولت ترامپ از این توافق، نوشته است که دیپلمات‌ها می‌گویند تمام اقدامات ادعایی در کرج بدون نظارت رسمی آژانس بین المللی انرژی اتمی انجام شده است. جراکه ایران از ماه ژوئن پس از خرابکاری یادشده در این تاسیسات، به طور قابل توجهی تدابیر امنیتی در کرج را تشدید کرد.

موضوع حیاتی در مذاکرات آتی

وال استریت‌ژورنال در ادامه گزارش خود آورده است: تولید سانتریفیوژهای ایران موضوعی حیاتی در مذاکراتی است که در 29 نوامبر برای احیای توافق هسته ای از سر گرفته می‌شود و دولت بایدن امیدوار است پس از خروج دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا از توافق در ماه مه 2018، آن را احیا کند. توافق اولیه حول این ایده شکل گرفت که زمان گریز هسته‌ای ایران باید حداقل یک سال باشد. از زمان خروج ایالات متحده از توافق، ایران بیش از 1000 سانتریفیوژ پیشرفته تر نصب کرده است که قادر به غنی سازی اورانیوم سریعتر هستند. امری که منجر به کاهش زمان گریز هسته‌ای ایران به کمتر از یک ماه شده است.

این گزارش مدعی است: این اقدام پیچیدگی جدیدی برای مذاکرات هسته‌ای ایجاد می‌کند، مذاکراتی که به دلیل اختلافات عمده بین ایالات متحده و دولت جدید ایران، در حال حاضر در چالشی بسیار سخت است.

وال استریت‌ژورنال افزود: دیپلمات‌های غربی می‌گویند بدون درک روشنی از مواد و تجهیزاتی که ایران اکنون در اختیار دارد، دستیابی به توافقی که محدودیت‌های مؤثر اما موقتی بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران در ازای لغو اکثر تحریم‌های بین‌المللی را تضمین کند، دشوارتر است.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در هفته‌های اخیر نگرانی‌های ادعایی غرب را مبنی بر اینکه فعالیت‌های هسته‌ای ایران دیگر به‌طور کامل ردیابی نمی‌شود، تکرار کرده و در ماه سپتامبر ادعا کرد که عدم بازگرداندن دوربین‌های آسیب دیده [در حمله خرابکارانه اسرائیل به تأسیسات کرج]، «توانایی آژانس برای اطمینان از دانش مستمر درباره برنامه هسته‌ای را به‌طور جدی به خطر می‌اندازد».

بر اساس این گزارش و به ادعای یکی از دیپلمات‌های آشنا به موضوع، ایران سانتریفیوژهایی که قطعات کلیدی آن در کرج تولید شده است را در سایت زیرزمینی و به شدت مستحکم فردو نصب کرده است. این دیپلمات با اذعان به اینکه هیچ مدرکی مبنی بر منحرف شدن قطعات سانتریفیوژ به جای دیگری وجود ندارد، ادعا کرد که با این وجود «با افزایش تعداد سانتریفیوژهای بدون نظارت، احتمال این سناریو افزایش می یابد».

وال استریت‌ژورنال نیز اذعان کرده است که دیپلمات ها گفتند که هیچ مدرکی وجود ندارد که ایران برنامه هسته ای پنهانی داشته باشد و تاسیسات هسته ای اصلی ایران از جمله فردو و نطنز که اورانیوم غنی شده تولید می کنند، تحت نظارت آژانس باقی می مانند.

انتظار می رود آژانس این هفته آخرین گزارش خود را درباره برنامه هسته ای ایران منتشر کند. خبرنگار وال استریت ژورنال مدعی است آژانس به درخواست برای اظهار نظر پاسخ نداده و هیچ واکنش فوری از سوی آن دریافت نشده است.

این گزارش در ادامه آورده است: تنش ها بر سر نظارت از ماه ها قبل بین آژانس و ایران افزایش یافته است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش فصلی خود در مورد ایران در ماه سپتامبر گزارش داد که در اواخر اوت خواستار دسترسی به کرج شده - درخواستی که مورد قبول واقع نشد - و خواستار دسترسی به فیلم‌های مفقود شده یکی از این دوربین‌ها شده است. روز جمعه، آقای گروسی در یک کنفرانس خبری تایید کرد که آژانس هنوز به کرج دسترسی نداشته است و گفت اگر این موضوع حل نشود، "بسیار مشکل ساز" خواهد بود.

این روزنامه در پایان مدعی شد: «با این حال، حتی زمانی که آژانس برای اولین بار در اواخر اوت به دنبال دسترسی به کرج بود، ایران دوباره کار خود را در کارخانه مونتاژ -که تصاویر ماهواره ای نشان می داد در خرابکاری ژوئن به شدت آسیب دیده است- آغاز کرده بود. به نظر می رسد کار در ابتدا فقط روی چند ماشین شروع شد و سپس گسترش یافت».