به گزارش اکوایران، صدور حکم بازداشت بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل و یوآو گالانت، وزیر دفاع سابق این رژیم توسط دیوان کیفری بین‌المللی نشان‌دهنده شکست یک تفاهم ضمنی میان نزدیکان نخست‌وزیر و تیم دونالد ترامپ است که هدف آن جلوگیری از چنین تحولی بود.

توافق نانوشته

به نوشته بن کاسپیت، تحلیل‌گر المانیتور، ترس از حکم جلب دیوان کیفری بین‌المللی برای ماه‌ها گریبان نتانیاهو را گرفته بود. در گفتگوهای نخست‌وزیر اسرائیل با رهبران جهان، این موضوع خود را نشان می‌داد و به همین دلیل، نزدیکانش بارها در تماس‌هایشان با تیم ترامپ در طول رقابت‌های انتخاباتی آمریکا، این مسئله مطرح می‌کردند.

منابع آگاه خبر دادند که نزدیکان نتانیاهو برای جلوگیری از اقدام احتمالی دیوان کیفری بین‌المللی، به دنبال یک توافق نانوشته با ترامپ بودند. به گفته این منابع، مقامات اسرائیلی تصمیم داشتند تا در طول رقابت‌های انتخاباتی، حملات نظامی خود در غزه و لبنان را ادامه داده تا از دستاورد دیپلماتیک بزرگ برای دولت بایدن جلوگیری کنند. سپس در صورت پیروزی ترامپ، دست‌کم یکی از جنگ‌ها را به پایان می‌رساندند تا ورود او به کاخ سفید با کاهش تنش‌ها همراه شود. در مقابل، ترامپ تمام توان دیپلماتیک ایالات متحده را به کار می‌گرفت تا از صدور دستورات بازداشت جلوگیری کند. اما اقدام روز پنج‌شنبه دیوان کیفری بین‌المللی تمامی این تلاش‌ها را بی‌اثر کرد.

پس از اعلام حکم دیوان، تیم ترامپ به این نهاد بین‌المللی حمله کردند. مایک والتز، نماینده فلوریدا در کنگره و نامزد ترامپ برای مشاور امنیت ملی تصمیم دیوان کیفری را محکوم کرد. کاخ سفید بایدن نیز آن را تقبیح نمود. اما دیگر نمی‌شد آن را تغییر داد. در بعد از ظهر پنج‌شنبه، نتانیاهو رسماً در کنار افرادی مانند جنگ‌سالار اوگاندایی، رئیس‌جمهور مخلوع سودان و دیگر جانیان قرار گرفت.

ولادیمیر پوتین نیز جایگاهی بر سر این میز دارد، اما همچنان بدون نگرانی خاصی حکمرانی می‌کند. پوتین به دلیل حکم بازداشت دیوان کیفری بین‌المللی، در نشست جولای ۲۰۲۳ سران بریکس در دوربان حضور نیافت؛ اما در سپتامبر گذشته، به مغولستان که عضو دیوان است، سفر کرد. دولت مغولستان در آن زمان گفت که وابستگی انرژی این کشور موجب دشواری دیپلماتیک برای بازداشت پوتین می‌شود. با این حال، نه نتانیاهو پوتین است و نه اسرائیل جایگاهی مانند روسیه دارد. تصمیم دیوان احتمالاً تاثیر منفی زیادی بر نتانیاهو در عرصه بین‌المللی خواهد داشت.

محبوبیت داخلی

برعکس، تصمیم دیوان کیفری بین‌المللی موقعیت نتانیاهو در سیاست داخلی اسرائیل را تقویت کرده است. یک منبع سیاسی ارشد این رژیم گفت: «اگر انتخابات در یک یا دو هفته آینده برگزار می‌شد، نتانیاهو ۴۰ کرسی از ۱۲۰ کرسی کنست را به دست می‌آورد». او افزود: «در اسرائیل تقریباً اجماع وجود دارد که تصمیم دیوان متهم به تبعیض و یهودی‌ستیزی است. این موضوع باعث خواهد شد بسیاری از اسرائیلی‌ها، حتی مخالفان سیاسی نخست‌وزیر، پشت سر او قرار بگیرند».

دادگاه کیفری بین‌المللی

با این حال، این منبع سیاسی معتقد بوده که احتمالاً این اتحاد کوتاه‌مدت بوده و نتانیاهو از این موضوع آگاه است.  او ادامه داد: «نتانیاهو به خوبی می‌داند همراه با حمایت فوری که از طرف ائتلاف و مخالفان دریافت کرده، تصمیم دیوان کیفری ضربه سختی به وجهه، آزادی سفر و شخصیت حقیقیش وارد کرده است. اسرائیل و همچنین نتانیاهو اکنون خود را در مسیر لغزنده‌ای می‌بینند».

یک مقام قضائی ارشد اسرائیلی گفت: «نتانیاهو تنها خود را باید برای آنچه که رخ داده سرزنش کند. درست است که ارتش اسرائیل تدابیر جدی در خصوص جمعیت غیرنظامی غزه اتخاذ کرده، اما نتانیاهو از یک سال پیش به درخواست‌های داخلی برای انجام تحقیقات مستقل بی‌توجه بوده است». این مقام قضائی افزود: «تشکیل کمیسیون تحقیق می‌توانست از اقداماتی همچون این جلوگیری کند. نتانیاهو گفته که تحقیقات بعد از جنگ انجام خواهد شد. این موضوع اصلا کمکی نکرد. افزون بر این، کمپین اصلاحات قضائی که او در سال گذشته به راه انداخت، موجب تضعیف سیستم قضائی اسرائیل شد. این احتمالاً یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار بر تصمیم دیوان کیفری بوده است». او خاطرنشان کرد که نتانیاهو نمی‌تواند جهان را به خاطر سلب استقلال سیستم قضایی اسرائیل، مقصر بداند.

در تلاشی دیگر برای تضعیف سیستم قضائی و جلوگیری از تحقیقات مستقل در خصوص حوادث ۷ اکتبر و پیامدهای آن، بواز بیسموت، یکی از اعضای حزب لیکود نتانیاهو در کنست طرحی ارائه داده که مانع از تشکیل کمیسیون تحقیق در مورد حمله حماس شود. به جای چنین کمیسیونی که طبق قانون باید یک قاضی ارشد سابق آن را رهبری کند، بیسموت که از نزدیکان نتانیاهو است، پیشنهاد کرد کمیسیونی سیاسی متشکل از نمایندگان ائتلاف حاکم و اپوزیسیون و برخی از رؤسای امنیتی پیشین تشکیل شود.

این منبع سیاسی ارشد اسرائیلی گفت: «این تلاشی آشکار از سوی نتانیاهو برای تشکیل کمیته تحقیقاتی است که او را از مسئولیت فاجعه ۷ اکتبر و تمام اتفاقات بعد از آن مبرا سازد».

علاوه بر این، دستور بازداشت دیوان کیفری فقط یک مشکل شخصی برای نتانیاهو نیست. یک وزیر اسرائیلی اذعان داشت: «این حکم به تمام اسرائیل آسیب زده است. ما می‌توانستیم از وقوع آن جلوگیری کنیم. اما درست مانند هشدارهایی که نتانیاهو احتمالاً قبل از ۷ اکتبر در مورد حماس دریافت کرده و آن‌ها را نادیده گرفت، او هشدارها در مورد دیوان کیفری بین‌المللی را نیز نادیده گرفت. به همین دلیل، اسرائیل اکنون به سوی تبدیل‌شدن به یک مطرود پیش می‌رود».

ترس از تحریم‌های تسلیحاتی و احکام جلب بیشتر

کابینه اسرائیل نگران بوده که حکم جلب دیوان کیفری بین‌المللی باعث سرعت‌گرفتن درخواست‌ها برای تحریم تسلیحاتی اسرائیل شود. این فرآیند آغاز شده و برخی کشورهای اروپایی صادرات برخی تسلیحات به اسرائیل را ممنوع کرده و ممکن است این روند گسترش یابد.

نگران‌کننده‌تر از تحریم‌های تسلیحاتی این بوده که دیوان کیفری در آینده دستور بازداشت دیگر مقامات نظامی و مسئولان امنیتی اسرائیل را صادر کند.

بنیامین نتانیاهو

یک مقام ارشد امنیتی سابق گفت: «هنوز دیر نشده که اعلام کنیم یک کمیسیون تحقیق تحت رهبری یک قاضی ارشد سابق تشکیل می‌شود تا از شر این مشکل رهایی یابیم».

اسرائیل همانند ایالات متحده عضو دیوان کیفری بین‌المللی نیست، اما با این حال، نزدیکان نتانیاهو سعی می‌کنند خوش‌بینی به نمایش گذاشته و امید دارند که واشنگتن به کمک آن‌ها بیاید. یکی از نزدیکان نتانیاهو گفت: «زمانی که ترامپ وارد کاخ سفید شود، او تمام تلاشش را خواهد کرد تا دستور بازداشت لغو شود».

اما در حال حاضر، نتانیاهو خود را در اراضی اشغالی محصور یافته و تقریباً هیچ مقصد بین‌المللی جز واشنگتن و مسکو ندارد.

نتانیاهو برخلاف یائیر لاپید و نفتالی بنت که پیش از او در قدرت بودند، تلاش زیادی برای نهایی‌کردن خرید و بازسازی لوکس یک هواپیمای ویژه برای استفاده نخست‌وزیر کرده بود. هزینه هنگفت این پروژه در اسرائیل جنجال آفرید. «بال صهیون»، هواپیمای ویژه نخست‌وزیر اسرائیل در جریان سفر جولای گذشته نتانیاهو به واشنگتن آغاز به کار کرد. اما احتمالاً در ماه‌های آینده، فرصتی برای استفاده مجدد از آن پیش نمی‌آید.