به گزارش اکوایران، به نظر می‌رسد بزرگ‌ترین چالش برای حکومت بشار اسد ناگهان رخ داده است و در حالی که حلب در عرض چند روز به دست شورشیان مورد حمایت ترکیه افتاد، رئیس جمهور سوریه طبق گزارش‌ها به مسکو رفته است.

مداخله روسیه در جنگ داخلی سوریه تقریباً یک دهه پیش جریان را به نفع اسد تغییر داد، اما این بار دو حامی بزرگ او، درگیر هستند. حمله ولادیمیر پوتین به اوکراین منابع روسیه را مصرف می‌کند، در حالی که ایران با درگیری متحدان منطقه‌ای خود با اسرائیل مشغول است.

به نوشته بلومبرگ، چهار سال از زمانی که درگیری در سوریه به بن بست ناخوشایندی رسید می‌گذرد. این کشور که با اسرائیل، لبنان، ترکیه، عراق و اردن هم مرز است، با تشنج خاورمیانه پس 7 اکتبر 2023 توسط حماس، نسبتاً آرام بود.

فراتر از انتظار

این در اواخر هفته گذشته تغییر کرد، با گزارش‌هایی مبنی بر اینکه هیئت تحریر الشام، یک جناح جدا شده از القاعده، یک حمله غافلگیرکننده را به شهر بزرگ حلب ترتیب داده است. آن‌ها شهر را در آخر هفته به تصرف خود درآوردند و به سمت یک هدف اصلی دیگر، حماه، حرکت می‌کنند. پایتخت، دمشق در چشم‌انداز آن‌ها است.

به گفته جاشوا لندیس، مدیر مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشگاه اوکلاهاما، مشکل اسد این است که نه روسیه، که حملات هوایی علیه شورشیان انجام می‌دهد و نه ایران واقعاً در موقعیتی نیستند که بتوانند او را نجات دهند. شورشیان مستقر در آخرین سنگر خود در ادلب شاید حتی انتظار شکستن آن محاصره را نداشتند، اما اکنون در حال پیشروی هستند.

لندیس در مصاحبه‌ای گفت: «اپوزیسیون بسیار فراتر از آنچه که قرار بود پیش رفته است و زمانی که متوجه شدند ارتش سوریه تمایل چندانی برای جنگیدن ندارد روی غلطک افتادند. آن‌ها امیدوارند تا دمشق بروند.»

اسد اکنون در وضعیت بحران است و با متحدان قدیمی خود درگیر تعامل است. رئیس جمهور سوریه پس از دیدار با نماینده ایران، بر اهمیت «حمایت متحدان و دوستان در مقابله با حملات تروریستی مورد حمایت خارجی تاکید کرد».

ایران سوریه

پس از تماس روز شنبه بین دیپلمات‌های ارشد دو کشور، روسیه همراه با ایران در مورد عقب‌نشینی آشفته نیروهای دولتی در برابر شبه نظامیان ابراز «نگرانی شدید» کردند و بر «حمایت قوی از حاکمیت و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه» تاکید کردند.

منطقه امن ترکیه

تشدید ناگهانی تنش در سوریه پس از آن اتفاق افتاد که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه از برنامه‌های خود برای ایجاد منطقه امن در امتداد مرز با سوریه و عقب راندن نیروهای متخاصم کرد خبر داد. با توجه به اینکه روسیه و ایران هر دو مشغول هستند، سوال این است که آیا اردوغان فرصتی را دیده بود؟

ترکیه یک بازیگر کلیدی است زیرا نه تنها پس از آمریکایی‌ها بزرگترین ارتش را در ناتو دارد، بلکه به این دلیل که نبرد خود علیه جدایی‌طلبان کرد را یک جنگ وجودی می‌داند. ایالات متحده گروه‌های کرد را برای شکست و جلوگیری از ظهور مجدد دولت اسلامی در سوریه حیاتی می‌داند.

این هم به این امر کمک می‌کند که ایالات متحده، که در حمایت از نیروهای کرد نیروهایی در شمال شرقی سوریه دارد، پس از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری نوامبر، دستانش بسته است. ایالات متحده اتکای سوریه به روسیه و ایران و امتناع این کشور از اجرای روند صلح شورای امنیت سازمان ملل متحد در سال 2015 را عامل «شرایط فعلی» دانست.

به گفته افراد مطلع، ترکیه به واشنگتن پیشنهاد کرده است که اگر آمریکا نیروهایش را خارج کند و حمایت نظامی از کردها را متوقف کند، ارتش این کشور می‌تواند مبارزه با داعش در سوریه را به عهده بگیرد. ایالات متحده هنوز به پیشنهاد ترکیه پاسخی نداده است.

نگاه‌ها به مسکو

در این میان، همه نگاه‌ها به واکنش مسکو دوخته شده است. در سال 2012، دولت باراک اوباما گفت که اگر اسد از سلاح‌های شیمیایی علیه مردمش استفاده کند، مداخله نظامی خواهد کرد. وقتی این خط قرمز آزمایش شد و اوباما چشمانش را بست، روسیه وارد شد تا از اسد حمایت کند و از منافع مسکو در سوریه در شرق دریای مدیترانه محافظت کند.

شورش سوریه

ارتش سوریه با کمک روسیه در سال 2016 حلب را پس از یک محاصره طولانی بازپس گرفت. النا سوپونینا، کارشناس خاورمیانه مستقر در مسکو، گفت: اکنون برای بازپس گیری شهر به «هفته ها یا حتی ماه‌ها» زمان نیاز است.

او گفت که روسیه در تلاش برای تعامل با ترکیه برای حل این بحران است، در حالی که نفوذ ایران در سوریه به دلیل کارزار نظامی اسرائیل علیه حزب الله و حملات هوایی شدید اسرائیل به خاک سوریه تا حدی تضعیف شده است. سوپونینا گفت: «مسکو اکنون نیازی به افزایش شدید سطح حمایت خود از اسد نمی‌بیند».

سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه روز شنبه با هاکان فیدان، همتای ترکیه‌ای خود گفتگوی تلفنی انجام داد و در آن آن‌ها «در مورد نیاز به هماهنگی تلاش‌های مشترک با هدف تثبیت اوضاع در سوریه» توافق کردند.

به گزارش خبرگزاری دولتی وام، شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان، وزیر امور خارجه امارات متحده عربی روز یکشنبه در تماس تلفنی با همتایان منطقه‌ای خود، حمایت خود را از سوریه در «مقابله با افراط‌گرایی و تروریسم» اعلام کرد.

اسرائیل نیز از وخامت اوضاع در سوریه نگران است.

به گفته سرلشکر تامیر یدایی، رئیس نیروی زمینی اسرائیل، پیروزی شورشیان می‌تواند منجر به رسیدن آن‌ها به مرز شود، در حالی که موفقیت ارتش اسد احتمالاً به معنای افزایش کمک‌های ایران است.

او در کنفرانس اسرائیل هیوم گفت: «بنابراین، هر دو سناریو برای ما مطلوب نیست».