نسخههای ضدفساد دوران محمدرضاشاه
29مهرماه 1337 میتوانست به یکی از بزنگاههای مهم تاریخ حقوقی و اداری این مرز پرگهر بدل شود. روزی که لایحه جنجالی دولت منوچهر اقبال به مجلس نوزدهم ارسال شد. لایحهای مشتمل بر نه ماده و پنج تبصره که وزارتخانههای دادگستری و جنگ را وارد میدان مبارزه با فساد اداری میکرد.
طبق این لایحه همه کارمندان دولتی و لشکری از مقامات ارشد گرفته تا کارمندان دونپایه، موظف میشدند سالانه فهرست داراییهای خود و اعضای خانواده شان را به مراجع قانونی تسلیم کنند. درباره چرایی تدوین این لایحه و همچنین لایحه منع مداخله مستخدمین دولت و بستگان آنها در معاملات دولتی در سالهای پایانی دهه ۳۰ تحلیلهای متفاوتی ارائه میشود. برخی طبق قرائت رسمی، نگرانی محمدرضاشاه از وضعیت نارضایتی مردم از بدنه بروکراتیک کشور را عامل تهیه این لوایح ارزیابی میکنند. برخی دیگر از تحلیلگران و مورخان بر این باور هستند که پارامترهای مهم دیگری نیز در این فرایند نقش ایفا کردهاند. پارامترهایی از جمله فشار ایالات متحده برای مقابله با فساد اداری در ایران و همچنین ماجرای کودتای عبدالکریم قاسم در عراق. کودتایی خشن وخونین که ذهن محمدرضاشاه را نیز به آن درگیر کرده بود. حتی گفته میشود، نام قانون از کجاآوردهای نیز از قانونی مشابه که توسط قاسم در عراق اجرا شد گرفته شده است. با این حال همان زمان هم کمتر تحلیلگری این قبیل لوایح را جدی میگرفت، به ویژه اینکه شخص نخستوزیر در موج پیشین مبارزه با فساد در دولت حاجعلیرزمآرا، یکی از متهمان اصلی بهشمار میآمد. با این حال پس از این لوایح عملا در زمینه شفافسازی اموال مدیران حاکمیتی اتفاق خاصی رخ نداد. پس از فروپاشی نظام سلطنتی، انقلابیون در اصل ۱۴۲ قانون اساسی تلاش کردند تا دغدغههای خود را در زمینه مبارزه با فساد ارائهکنند، با این حال تا اوسط دهه ۸۰ که قوانین جدیدی در زمینه شفافسازی اموال مسئولان کشوری به تصویب رسید،در این زمینه تغییر چندانی ایجاد نشد. با همه این اوصاف و با گذر از تجربیات ۱۲۰ سال تاریخ معاصر ایران به نظر میرسد که هنوز عدم شفافیت درآمدها و اموال مسئولان کشور یکی از دغدغههای اصلی شهروندان باشد. در این زمینه سیدحمید متقی پژوهشگر تاریخ ایران معاصر با محمدرضا ویژه حقوقدان، عضو عیات علمی دانشگاه علامه و نویسنده کتابهایی چون حوزه های قضایی مشروطه و حاکمیت قانون، مرزهای تقنین و اجرا در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و حقوق تجارت در عصر جهانی شدن به گفتوگو نشسته است.
تیتر یک در اکوایران
پربینندهترینها
-
پرسش بزرگ تهران پس از سقوط اسد؛ معامله با ترامپ یا حرکت به سوی بازدارنده نهایی؟
-
چراغ سبز مهم تهران به آژانس؛ اهرم فشار دوباره به دست ایران افتاد؟
-
مشاور ویژه ترامپ: او آماده مذاکره با تهران است/ نقشه راه ترامپ بیبی و بن سلمان را به ریل عادیسازی برمیگرداند؟
-
تهدید رسمی اروپا علیه تهران: در صورت لزوم مکانیزم ماشه را فعال میکنیم
-
سرمایهگذاری سنگین قطر در میدان گازی مشترک با ایران: سرعت برداشت گاز همسایه حدود ۲ برابر میشود
-
جزئیات تازه از یارانه 1404/ 3 دهک حذف میشوند؛ نفع ۸ میلیون نفر از یارانه پردرآمدها
-
محصولات پارس خودرو گران شد/ بیشترین و کمترین افزایش قیمت متعلق به کدام خودروهاست؟
-
چگونه سقوط اسد شکنندگی پوتین را برملا میکند؟
-
پیشبینی یک شرکت معتبر از آینده قیمت طلا