تصرف عدوانی؛ خواب توسعه‌طلبانه تل‌آویو برای خاک شام

به گزارش اکوایران، سربازان اسرائیلی به روستاهای مرزی سوریه حمله کرده‌اند و موجب شده‌اند ساکنان نگران در خانه‌های خود پناه بگیرند. آن‌ها بلندترین قله کشور را تصرف کرده‌اند، موانع جاده‌ای میان شهرهای سوریه ایجاد کرده‌اند و اکنون از پست‌های نظامی سابق سوریه به روستاهای محلی مشرف هستند.

سقوط شگفت‌انگیز بشار اسد، رهبر سابق سوریه، فصلی را در جنگ داخلی ده ساله این کشور بست، اما همچنین آغازگر یورش اسرائیل به منطقه مرزی شد. اسرائیل این اقدام را یک حرکت دفاعی موقت برای تضمین امنیت خود توصیف کرده است.

به گزارش نیویورک‌تایمز، هزاران سوری اکنون در مناطقی زندگی می‌کنند که حداقل تا حدی تحت کنترل نیروهای اسرائیلی است و بسیاری از آن‌ها نگران هستند که این عملیات تا چه مدت ادامه خواهد داشت. به گفته دیده‌بان حقوق بشر سوریه، یک نهاد مستقل، نیروهای اسرائیلی برخی از ساکنان را بازداشت کرده‌اند و در جریان حداقل دو اعتراض علیه این حملات تیراندازی کرده‌اند.

برخی از سوری‌ها اکنون می‌گویند که از تبدیل حضور اسرائیل به یک اشغال نظامی طولانی‌مدت می‌ترسند.

شاهر النعیمی، که در روستای مرزی خان ارنبه زندگی می‌کند و مورد حمله نظامی اسرائیل قرار گرفته است، گفت: «ما تنها بخشی از کشور هستیم که واقعاً نتوانستیم سقوط  اسد را جشن بگیریم چون حتی زمانی که آن دیکتاتور سقوط کرد، ارتش اسرائیل آمد.»

اسرائیل و سوریه چندین جنگ را تجربه کرده‌اند، اما برای دهه‌ها مرز بین آن‌ها تا حد زیادی آرام بوده است. آن‌ها آخرین بار در سال ۱۹۷۳ جنگیدند، زمانی که سوریه و مصر در روز یوم کیپور، مقدس‌ترین روز یهودیت، به اسرائیل حمله کردند. پس از آن، هر دو طرف توافق کردند که یک منطقه حائل غیرنظامی ایجاد کنند که توسط نیروهای صلح‌بان سازمان ملل گشت‌زنی شود و به‌عنوان یک مرز دوفاکتو عمل کند.

اما زمانی که نیروهای مسلح سوری بشار اسد را در ۸ دسامبر از قدرت برکنار کردند، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، به نیروهای این رژیم دستور داد تا منطقه حائل را که شامل تعدادی از روستاهای سوریه می‌شود، «تصرف کنند.» او این اقدام را حرکتی موقت برای «اطمینان از اینکه هیچ نیروی خصمانه‌ای درست در کنار مرز با اسرائیل مستقر نمی‌شود» در میانه آشوب داخلی سوریه و پس از حمله غافلگیرانه حماس از غزه در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، توصیف کرد.

نیروهای اسرائیلی به سرعت قله کوه حرمون، بلندترین کوه سوریه، را تصرف کردند و در طول منطقه حائل و فراتر از آن پیشروی کردند. تقریباً همزمان، اسرائیل اعلام کرد که صدها حمله هوایی در سراسر کشور انجام داده است که جنگنده‌ها، تانک‌ها، موشک‌ها و دیگر تسلیحات متعلق به دولت بشار اسد را هدف قرار داده‌اند.

این کمپین نظامی مداوم، به‌ویژه عملیات زمینی در منطقه مرزی دوفاکتو، باعث شد که اتهاماتی بین‌المللی علیه اسرائیل مطرح شود مبنی بر اینکه این کشور آتش‌بس چند دهه‌ای را نقض کرده است.

رامی عبدالرحمان، رئیس دیده‌بان حقوق بشر سوریه، در مصاحبه‌ای تلفنی گفت: «ارتش اسرائیل اکنون در منطقه مرزی مشابه کرانه باختری عمل می‌کند، به این صورت که می‌تواند هر زمان که بخواهد وارد شود، خارج شود و هر کسی را که بخواهد دستگیر کند.»

اما البشیر و دیگران نیز اظهار داشتند که اگر عملیات اسرائیل به یک اشغال طولانی‌مدت تبدیل شود، این امر خشونت‌های بیشتری را در کشوری که سال‌ها از جنگ داخلی خسته شده است، برانگیخته خواهد کرد. اسرائیل قبلاً بخش بزرگی از بلندی‌های جولان، منطقه‌ای که زمانی در اختیار سوریه بود و اسرائیل آن را در جنگ ۱۹۶۷ خاورمیانه تصرف و سپس ضمیمه کرد، کنترل می‌کند؛ اقدامی که از سوی بیشتر جامعه بین‌المللی به رسمیت شناخته نشده است.

ارسلان ارسلان، یکی از ساکنان یک روستای سوری خارج از منطقه حائل که در هماهنگی میان مقامات سازمان ملل و ساکنان محلی کمک کرده است، گفت: «ما خواهان صلح هستیم، اما به نظر می‌رسد تصمیم‌گیرندگان در اسرائیل فکر می‌کنند که همه چیز را با زور به دست خواهند آورد. اگر مردم را به گوشه‌ای برانند، اوضاع متشنج خواهد شد، همان‌طور که در غزه اتفاق افتاد.»

طبق گفته هفت نفر از ساکنان، افسران اسرائیلی همچنین وارد روستاها شده‌اند تا با رهبران محلی دیدار کرده و از آن‌ها بخواهند که تمام تسلیحات موجود در شهرهای خود را جمع‌آوری کرده و به ارتش اسرائیل تحویل دهند. گفته می‌شود این شهرها عمدتاً از این دستور پیروی کرده‌اند و سربازان اسرائیلی تفنگ‌ها را با کامیون از آنجا خارج کرده‌اند.

اسرائیل به درخواست‌ها برای اظهار نظر درباره اتهامات خاص ساکنان محلی پاسخ نداد. اما ارتش اسرائیل روز چهارشنبه اعلام کرد که نیروهایش تسلیحاتی که پیش‌تر متعلق به ارتش سوریه بوده‌اند، از جمله موشک‌های ضدتانک و دستگاه‌های انفجاری را ضبط و نابود کرده‌اند.

ساکنان سوری و رهبران محلی در منطقه مرزی همچنین گفتند که خودروهای نظامی اسرائیلی به لوله‌های آب و کابل‌های برق اطراف برخی از روستاها را آسیب زده‌اند، که منجر به قطع برق و آب شده است.

ترکی المصطفی، ۶۲ ساله، گفت که از زمانی که نیروهای اسرائیلی وارد منطقه حائل شده‌اند، در شهر او، حمیدیه، هیچ آب لوله‌کشی وجود نداشته است. او گفت که نیروهای اسرائیلی اجازه داده‌اند که مقداری آب با تانکر به داخل شهر منتقل شود، اما موانع جاده‌ای در اطراف شهر ایجاد کرده و به ساکنان دستور داده‌اند که فقط در ساعات مشخص وارد و خارج شوند.

به گفته احمد خریویش، ۳۷ ساله و ساکن شهر رفیع، از زمان ورود نیروهای اسرائیلی به منطقه حائل، دریافت سیگنال‌های تلفن همراه نیز در این منطقه مختل شده است و این موضوع ارتباطات را دشوار کرده است.

او گفت: «همه اکنون با این وحشت از حضور نظامی اسرائیل زندگی می‌کنند. ما نمی‌خواهیم تنش اوضاع بین ما تشدید شود. ما فقط امنیت و آرامش می‌خواهیم.»

پبرخی سوری‌ها به حضور نظامی اسرائیل اعتراض کرده و تظاهراتی را در حداقل چهار روستا سازمان‌دهی کرده‌اند. دو تن از ساکنان شهر سویسه گفتند که سربازان اسرائیلی در جریان یک اعتراض در ۲۵ دسامبر به سوی معترضان تیراندازی کرده و چند نفر را مجروح کرده‌اند.

یکی از این ساکنان، زیاد الفهیلی، ۴۳ ساله، درباره معترضان گفت: «آن‌ها غیرمسلح بودند و شعارهایی علیه استقرار نیروهای اسرائیل در این منطقه سر می‌دادند. ابتدا سربازان به هوا شلیک کردند، اما وقتی جمعیت به راهپیمایی به سوی آن‌ها ادامه داد، به سوی معترضان تیراندازی کردند.»

ارتش اسرائیل گفت که نیروهایش در سویسه «شلیک‌های هشداردهنده» انجام داده‌اند و در حال بررسی گزارش‌هایی است که ادعا می‌کنند غیرنظامیان آسیب دیده‌اند.

حتی پیش از سقوط بشار اسد، اسرائیل نگران این بود که شبه‌نظامیان تحت حمایت جمهوری اسلامی ایران در نزدیکی مرز سوریه جای پایی پیدا کنند. جنگنده‌های اسرائیلی به‌عنوان بخشی از جنگ سایه‌ای چندین ساله بین دو طرف، به طور منظم مقامات ایرانی و متحدان آن‌ها را در سوریه هدف قرار داده‌اند.

تصمیم برای اعزام نیروها، نشان‌دهنده نگرانی‌ها درباره احتمال حملات غافلگیرانه به اسرائیل، مانند حمله‌ای که منجر به جنگ ۱۹۷۳ شد، و همچنین حمله ۲۰۲۳ از غزه را بود. این نگرانی‌ها منجر به جنگ‌های اسرائیل با حماس در غزه و حزب‌الله در لبنان، همراه با حملات هوایی اسرائیل به اهداف مرتبط با جمهوری اسلامی ایران در سوریه، مدت‌ها پیش از سرنگونی اسد شده بود.

جدعون ساعر، وزیر امور خارجه اسرائیل، این ماه گفت: «اسرائیل اوضاع سوریه را از نزدیک رصد می‌کند و امنیت خود را به خطر نمی‌اندازد. ما اجازه نخواهیم داد که یک ۷ اکتبر دیگر در هیچ جبهه‌ای رخ دهد.»

رهبری جدید سوریه اقدامات نظامی اسرائیل را محکوم کرده است. منتقدان خارجی، از جمله چندین کشور عربی و فرانسه، اقدامات اسرائیل را نقض آتش‌بس چند دهه‌ای دانسته و خواستار خروج اسرائیل شده‌اند. مصر اسرائیل را متهم کرده است که «از بی‌ثباتی فعلی سوریه برای گسترش کنترل سرزمینی خود و تحمیل واقعیت جدیدی بر زمین سوءاستفاده می‌کند.»

مقامات اسرائیلی می‌گویند که تنها پس از ایجاد «ترتیبات جدید» در طول مرز عقب‌نشینی خواهند کرد. با توجه به وضعیت آشفته داخلی سوریه، این امر ممکن است ماه‌ها یا حتی بیشتر طول بکشد.

در کدنه، یک روستای کوچک سوری در خارج از منطقه حائل، خودروهای زرهی اسرائیلی تنها چند روز پس از سقوط بشار اسد وارد شدند. به گفته شهردار، ماهر الطحان، نیروهای اسرائیلی به رهبران روستا دستور دادند که پیامی را از طریق بلندگوهای مساجد پخش کنند و از حدود ۸۰۰ نفر از ساکنان کدنه بخواهند که تمام تسلیحات خود را تحویل دهند.

او گفت که از آن زمان، ارتش اسرائیل ژنراتورهایی را به همراه آورده و پادگان‌های موقتی را در تپه‌های مشرف به کدنه ایجاد کرده است. اما از آنجا که بیشتر چاه‌های کدنه در این تپه‌ها قرار دارند، او و سایر ساکنان گفته‌اند که به جای آنکه آن را از زمین پمپاژ کنند، به خرید آب گران‌قیمت با تانکر روی آورده‌اند.

الطحان گفت: «ارتش اسرائیل باید هر چه زودتر اینجا را ترک کند. تا زمانی که آن‌ها اینجا بمانند، مشکلات در هر دو طرف تنها بیشتر و بیشتر خواهد شد.»