به گزارش اکوایران، چند هفته پیش از بازگشت به کاخ سفید، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب ایالات متحده، هشدار جدی‌ای به کشورهای بریکس داد. او در پلتفرم رسانه اجتماعی خود، «تروث سوشال»، نوشت: «بروید احمق دیگری پیدا کنید» و نه عضو گروه بریکس را تهدید کرد که در صورت تلاش برای به چالش کشیدن سلطۀ جهانی دلار، با تعرفه‌های ۱۰۰ درصدی مواجه خواهند شد.

به نوشته دباشیش روی چاودوری در پروجکت سیندیکیت، این هشدار ترامپ پس از وعده انتخاباتی‌اش برای اعمال تعرفۀ ۲۵ درصدی بر کالاهای وارداتی از کانادا و مکزیک در اولین روز ریاست‌جمهوری‌اش مطرح شد. انتظار می‌رود چین، هدف اصلی سیاست‌های حمایتی ترامپ، با تعرفۀ ۱۰ درصدی اضافی مواجه شود. با اینکه این موضوع با توجه به جنگ تجاری میان چین و ایالات متحده قابل پیش‌بینی است، ترامپ همچنین خشم خود را متوجه هند، یکی از اعضای بنیان‌گذار بریکس و یکی از متحدان کلیدی آمریکا، کرده است.

تا به امروز، هند توانسته با تأیید تعهد خود به دلار از درگیری فوری اجتناب کند. اما این عدم قطعیت‌های سیاستی یکی از دلایل متعددی است که دولت هند به طور آرام در حال تقویت روابط خود با چین است ــ‌حرکتی که می‌تواند تغییرات ژئوپلیتیکی عمده‌ای را به دنبال داشته باشد.

گرم شدن روابط چین و هند در ماه‌های اخیر به وضوح مشهود بوده است. در ماه اکتبر، این دو کشور توافق کردند تا به بن‌بست نظامی چندین ساله در مرز مشترک خود در هیمالیا پایان دهند و زمینه را برای دیدار غیرمنتظرۀ میان نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، و شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، در حاشیۀ نشست بریکس در کازان، روسیه، فراهم کنند. یکی دیگر از نشانه‌های این تغییر، علاقۀ جدید مقامات هندی به جذب سرمایه‌گذاری‌های چینی است.

در همین حال، به نظر می‌رسد روابط ایالات متحده و هند در حال سرد شدن هستند. از زمان سرنگونی شیخ حسینه، نخست‌وزیر بنگلادش، توسط قیامی مردمی در ماه اوت، رسانه‌ها و فعالان اجتماعی نزدیک به مودی و متحدان هندو‌ ملی‌گرای او این قیام را به عنوان یک تغییر رژیم سازمان‌یافته توسط سیا به تصویر کشیده‌اند. برخی حتی درباره تلاش‌های مشابه «دولت عمیق آمریکا» برای بی‌ثبات کردن هند هشدار داده‌اند.

حزب بهاراتیا جاناتا مودی از آن زمان به سوی احساسات ضدآمریکایی رفته و ایالات متحده را به هدف قرار دادن گوتم آدانی برای تضعیف حکومت هند متهم کرده است، تاجری نزدیک به مودی که با اتهاماتی چون تقلب در اوراق بهادار و دریافت رشوه در آمریکا مواجه است. این گونه اظهارات، که از همکاری‌های استراتژیک چند دهه‌ای فاصله زیادی دارد، یادآور دوران جنگ سرد است که در آن هند ظاهراً غیرمتعهد، از دخالت آمریکا هراس داشت و به سمت اتحاد جماهیر شوروی متمایل شد.

این تغییر توسط چندین عامل هدایت می‌شود، به ویژه کاهش توانایی و تمایل آمریکا برای ایفای نقش رهبری جهانی و همینطور تلاش‌های چین و هند برای تقویت موقعیت چانه‌زنی خود. با بازترسیم زنجیره‌های تأمین جهانی طی فرایند جهانی‌زدایی از اقتصاد جهانی، آمریکا دیگر برای کشورهایی مانند هند که کاملاً به آن برای دفاع متکی نیستند، پیشنهاد چندانی ندارد.

در مقابل، سلطۀ چین در زنجیره‌های تأمین جهانی غیرقابل انکار شده است. به عنوان ابرقدرت تولیدی جهان ــ‌که از ۹ تولیدکنندۀ بزرگ بعدی جهان تولید بیشتری دارد‌ــ چین می‌تواند از تلاش‌های هند برای گسترش پایگاه صنعتی خود حمایت کند. بررسی اقتصادی سالانۀ دولت هند بر این ضرورت تأکید کرده و اعلام کرده است که «برای تقویت تولید در هند و پیوند دادن هند به زنجیره تأمین جهانی، این کشور باید خود را به زنجیرۀ تأمین چین وصل کند.» در همین راستا، این گزارش رویکرد عمل‌گرایانه‌ای را برای جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی چین توصیه کرده است.

چنین حمایت بی‌قید و شرطی از همکاری با چین زمانی در هند غیرقابل تصور بود. هند که از زمان جنگ چین و هند در سال ۱۹۶۲ روابط خصمانه‌ای با همسایۀ خود داشته، پس از کشته شدن ۲۰ سرباز هندی در درگیری‌های مرزی در منطقه لداخ هند در سال ۲۰۲۰، محدودیت‌های گسترده‌ای بر سرمایه‌گذاری‌ها و واردات از چین اعمال کرد، صدور ویزای مدیران اجرایی را محدود کرد و اپلیکیشن‌های چینی را ممنوع کرد. اما این اقدامات منجر به زیان‌های سنگینی برای کسب‌وکارهای هندی شد که به واردات چینی وابسته بودند. بدتر از آن، هند از سرمایه‌گذاری‌های حیاتی چینی در زمانی که جریان ورودی سرمایۀ خارجی در حال کاهش بود، محروم شد.

همزمان با دور شدن زنجیره‌های تأمین جهانی از چین، تولیدکنندگان چینی نیز در حال جابه‌جایی هستند و پایگاه‌هایی را در کشورهایی که از استراتژی‌های «دوست‌محوری» و «نزدیک‌محوری» غرب بهره می‌برند، ایجاد می‌کنند. سرمایه‌گذاری‌های چین در پروژه‌های سبز در سال ۲۰۲۳ سه برابر شده و به ۱۶۰ میلیارد دلار رسیده است؛ بخش عمده‌ای از این سرمایه‌ها به کشورهایی مانند ویتنام، اندونزی، مجارستان و صربستان اختصاص یافته است. هند، که با رشد بدون اشتغال و بیکاری بالای جوانان دست‌وپنجه نرم می‌کند، مشتاق است از این روند بهره‌برداری کند.

آمریکا، که زمانی منبع اصلی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بود، اکنون برای جذب سرمایه با هند رقابت می‌کند، زیرا به دنبال تقویت تولید داخلی خود است. این رقابت، که پیش‌بینی می‌شود در دوران ترامپ شدت یابد، هند را بر آن داشته تا چندین پیشنهاد سرمایه‌گذاری را تأیید کند و امتیازاتی ــ‌از جمله صدور سریع ویزا‌ــ به شرکت‌ها و مدیران چینی ارائه دهد.

تغییر مسیر هند کاملاً با منافع چین همسو است زیرا کاهش رشد اقتصادی این کشور علاقه شرکت‌های چینی را به بازار رو به رشد هند افزایش داده است. پیش‌بینی می‌شود که هند تا پایان این دهه به سومین اقتصاد بزرگ جهان تبدیل شود و تعامل عمیق‌تر با آن می‌تواند برای چین سپری بزرگ در برابر تلاش‌های آمریکا برای مهار رشد ژئوپلیتیکی‌اش باشد.

علاوه بر این، در حالی که توجه جهانی بر جنگ تعرفه‌ای فزایندۀ بین آمریکا و چین متمرکز است، هند خود نیز با خطرات قابل توجهی روبه‌رو است. ترامپ، که بارها هند را «سوءاستفاده‌کنندۀ بسیار بزرگ از تعرفه‌ها» خوانده، در دورۀ اول ریاست‌جمهوری‌اش وضعیت تجاری ترجیحی هند را لغو کرد که احتمال اقدامات تنبیهی بیشتر را افزایش داده است.

البته هند ــ‌که توسط آمریکا به عنوان یک «شریک دفاعی اصلی» معرفی شده‌ــ بعید است که روابط استراتژیک خود با آمریکا را برای ایجاد روابط نزدیک‌تر با چین رها کند. اما مانند سایر قدرت‌های نوظهور جنوب جهانی، هند به طور فزاینده‌ای از عدم تقارن ذاتی نظم بین‌المللی لیبرال به رهبری آمریکا، به ویژه سلطۀ دلار، ناراضی است.

این اصطکاک‌ها همچنین با انتقادهای گاه‌وبیگاه آمریکا از رفتار هند با اقلیت‌ها دامن زده می‌شود. دولت مودی، که به طور سیستماتیک نهادهای دموکراتیک را تضعیف کرده و کنترل خود بر رسانه‌ها را تشدید کرده است، از هرگونه انتقاد بین‌المللی برآشفته می‌شود. خوشبختانه برای مودی، این اختلافات ممکن است خود به خود حل شوند. به هر حال، تصور اینکه ترامپ از روابط هند با روسیه، سیاست‌های ضد مسلمان یا عقب‌گردهای دموکراتیکش نگران باشد، دشوار است.

با این حال، همان‌طور که مودی تلاش‌های خود را برای تبدیل هند به یک کشور هندو تشدید می‌کند، ممکن است بخواهد با ارسال سیگنال‌هایی مبنی بر اینکه گزینه‌های دیگری دارد، حمایت آمریکا را تضمین کند. از این منظر، تلاش‌های هند برای نزدیکی به چین می‌تواند به عنوان حرکت ژئوپلیتیکی در نظر گرفته شود که هدف آن توانمندسازی هند است تا اگر ترامپ تصمیم گرفت رفتار سخت‌گیرانه‌ای با این کشور داشته باشد به او بگوید: «برو یک احمق دیگر پیدا کنید.»