به گزارش اکوایران، سازمان امور مالیاتی در تازه‌ترین بروزرسانی پایگاه اطلاع‌رسانی خود، آمار انواع مالیات‌ها تا انتهای آذرماه امسال اعلام کرده است. طبق این آمارها میزان تحقق مالیات‌ها در سال جاری نسبت به سال گذشته بهبود یافته است. اما این در حالی است که برآورد و عملکرد دولت در تحقق این مالیات‌ها در سال گذشته بهتر بوده است.

مالیات یکی از ارکان اصلی سیستم‌های مالی کشورها است که دولت‌ها از آن برای تأمین منابع مالی جهت انجام هزینه‌های عمومی و اجرای برنامه‌های توسعه استفاده می‌کنند. دولت‌ها پیش از شروع هر سال برآوردی از میزان مالیات‌ستانی خود در سال آینده اعلام می‌کنند و در سال آتی به این برنامه پایبند هستند. هرچه دولت برآورد بهتری از برنامه مالیاتی خود در سال آتی داشته باشد، عملکرد متناسب‌تری را در آن سال ارائه می‌دهد. اما اگر دولت در برنامه مالیاتی خود که در قانون بودجه تعیین می‌شود، برآورد دقیقی نداشته باشد مجبور به تامین درآمد مالیاتی بصورت نامتناسب و ایجاد فشار به مودیان خواهد شد.

 

محاسبه نرخ تحقق مالیاتی

در این میان، بررسی نرخ تحقق مالیاتی از اهمیت بالایی برخوردار است. نرخ تحقق مالیاتی در هر ماه از سال از تقسیم «میزان مالیات ستانده شده در آن ماه» نسبت به «پیش‌بینی دولت از مالیاتی که قرار است در آن ماه اخذ شود» به دست می‌آید.

در ایران، آمار مالیات‌های دریافتی در هر ماه توسط سازمان امور مالیاتی کشور منتشر می‌شود. که نرخ تحقق مالیاتی را از تقسیم این رقم بر رقم پیش‌بینی شده هر ماه در قانون بودجه می‌توان بدست آورد.

نرخ تحقق مالیاتی می‌تواند توازن عملکردی دولت را به خوبی نشان دهد. هرچه این نرخ به ۱۰۰ درصد نزدیک‌تر باشد به معنای ارزیابی بهتر دولت پیش از مالیات‌ستانی و مالیات ستانی متوازن از تمامی پایه‌های مالیاتی است.

031030

تحقق مالیاتی در سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳

مقایسه تحقق مالیاتی در سال‌های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۲ نشان می‌دهد عملکرد کلی دولت در اخذ مالیات در ۹ ماهه ابتدایی امسال بهتر از سال گذشته بوده است. به طوریکه تحقق مالیاتی در ۹ ماهه ابتدایی ۱۴۰۳ به سطح ۹۸.۱ درصد رسیده است. در حالیکه تحقق مالیات‌ها در مدت مشابه سال گذشته معادل ۹۷.۲ درصد بوده است. اما با وجود عملکرد بهتر دولت در تحقق مالیات‌ها، تناسب دریافت مالیات در سال جاری کمتر از سال گذشته بوده است.

بر اساس آمارها، مالیات بر کالاها و خدمات و مالیات‌های مستقیم در سال ۱۴۰۲ تناسب دریافت بیشتری داشته است. آمارهای سال گذشته نشان می‌دهد نرخ تحقق مالیاتی در این دو گروه به ترتیب معادل ۹۱.۴ درصد و ۱۰۱.۲ درصد بوده است. اما همین آمار در سال جاری نرخ تحقق ۷۷.۱ درصدی برای مالیات برکالاها و خدمات و نرخ تحقق ۱۱۳.۴ درصدی برای مالیات‌های مستقیم را نشان می‌دهد.

تناسب دریافت مالیات در این دو سال به خوبی عملکرد بهتر دولت در سال گذشته را نشان می‌دهد. آمارهای سال‌ جاری نسبت به ۱۰۰ درصد فاصله بیشتری داشته و حاکی از آن است که دولت در امر مالیات‌ستانی از کالاها و خدمات عملکرد مناسبی نداشته و برای بهبود عملکرد کلی خود به مالیات‌های مستقیم فشار آورده است. به همین جهت تحقق مالیاتی کالاها و خدمات ۲۳ درصد کمتر از پیش‌بینی و تحقق مالیات مستقیم ۱۳ درصد بالاتر از پیش‌بینی قانون بودجه بوده است.

نکته دیگری که باید به آن توجه داشت برآورد دولت از مالیات‌ستانی در انتهای هر سال است. زمانیکه تناسب مالیاتی رعایت نمی‌شود می‌توان گفت دولت در سال گذشته برآورد مناسبی از درآمد مالیات سال جاری خود نداشته است. به همین دلیل مالیات‌ها به صورت نامتوازن محقق شده است.

031030