فرمانده مرموزی که گردان‌های قسام را زیر و رو‌کرد؛ از جان به در بردن در ترورها تا مرگ در غزه

به گزارش اکوایران، محمد ضیف، مردی که بیش از دو دهه فرمانده شاخه نظامی حماس بود، در طول زندگی خود حداقل از هفت تلاش اسرائیل برای ترورش جان سالم به در برد. برخی معتقد بودند که او ممکن است از هشتمین تلاش در سال گذشته نیز جان سالم به در برده باشد. اسرائیل اعلام کرد که ضیف را در حمله هوایی به العماسی در جنوب غزه در ماه ژوئیه کشته است، اما حماس این خبر را تا عصر پنج‌شنبه تایید نکرد.

به گزارش میدل‌ایست‌آی، ضیف، که چهره‌ای مرموز بود و به ندرت عکس یا فیلمی از او منتشر می‌شد، یکی از بنیان‌گذاران شاخه نظامی حماس، یعنی گردان‌های قسام بود و نقشی کلیدی در توسعه راهبردی و نظامی آن ایفا کرد.

او با نام محمد دیاب ابراهیم المصری در سال ۱۹۶۵ در خان‌یونس در جنوب غزه متولد شد. ضیف از یک خانواده فقیر و پناهنده بود. خانواده‌اش در سال ۱۹۴۸، پس از آنکه از خانه خود در القبیه، شهری در نزدیکی رمله، در روز نکبت (فاجعه فلسطین) اخراج شدند، به خان‌یونس نقل مکان کردند.

ضیف مدرک خود را از دانشگاه اسلامی غزه گرفت و در رشته‌های زیست‌شناسی، فیزیک و شیمی تحصیل کرد.

او در همان دوران ریاست کمیته سرگرمی دانشگاه را بر عهده داشت و اغلب در نمایش‌های گروه تئاتری العوده (بازگشت‌کنندگان) روی صحنه می‌رفت. سال‌ها بعد، او احتمالا از تجربه بازیگری خود برای ایفای نقش در ویدئوهای حماس استفاده می‌کرد.

ضیف در سال ۱۹۸۷، همزمان با تأسیس حماس در دوران انتفاضه اول فلسطین، به این گروه پیوست.

دو سال بعد، او توسط اسرائیل به اتهام فعالیت‌های نظامی به ۱۶ ماه زندان محکوم شد.

در دوران حبس، او به همراه صلاح شحاده، یکی از دیگر رهبران حماس، تصمیم گرفتند یک شاخه نظامی در حماس ایجاد کنند که تمرکز آن اسیر گرفتن سربازان اسرائیلی باشد. پس از آزادی، ضیف و شحاده از بنیان‌گذاران گردان‌های قسام شدند.

«مهمان»

پس از آنکه اسرائیل در دهه ۱۹۹۰ چندین رهبر ارشد حماس را ترور کرد، ضیف تصمیم گرفت مخفیانه عمل کند.

او به کرانه باختری نقل مکان کرد و شاخه‌ای از گردان‌های قسام را در آنجا تأسیس کرد.

ضیف دائماً محل زندگی خود را تغییر می‌داد و اغلب در خانه‌های حامیان حماس پناه می‌گرفت، به همین دلیل لقب ضیف (مهمان) را به او دادند.

در تاریخ ۹ اکتبر ۱۹۹۴، ضیف رهبری عملیاتی را برای ربودن سرباز اسرائیلی «ناخشون واکسمن» بر عهده داشت. هدف حماس از این اقدام، تحت فشار قرار دادن اسرائیل برای آزادی بنیان‌گذار این گروه، احمد یاسین، بود.

ضیف برای اولین بار در یک ویدئو ظاهر شد و با ماسک، مسئولیت به اسارت گرفتن سرباز اسرائیلی را اعلام کرد و خواستار آزادی یاسین از سوی دولت اسرائیل شد.

پنج روز بعد، عملیات ناموفق نیروهای ویژه اسرائیل باعث کشته شدن واکسمن، سه نیروی فلسطینی و یک سرباز اسرائیلی شد.

گزارش‌ها حاکی از آن است که ضیف در حملات متعددی علیه اسرائیلی‌ها، از جمله حملات علیه سربازان و غیرنظامیان، دست داشته است.

در ماه مه ۲۰۰۰، او توسط نیروهای امنیتی تشکیلات خودگردان فلسطین دستگیر شد اما هفت ماه بعد با کمک نگهبانان زندان فرار کرد.

گزارش شده است که یاسر عرفات از فرار ضیف به‌شدت خشمگین شد و دستور بازداشت مجدد او، زنده یا مرده را صادر کرد.

پس از کشته شدن صلاح شحاده، فرمانده گردان‌های قسام، در ژوئیه ۲۰۰۲، محمد ضیف فرماندهی را بر عهده گرفت و تا زمان مرگش، بیش از دو دهه بعد، در این سمت باقی ماند.

فرماندهی و استراتژی‌های نظامی

به‌عنوان رهبر گردان‌های قسام، ضیف یک آکادمی نظامی برای آموزش و توسعه نیروهای حماس ایجاد کرد. بر تولید راکت‌ها و موشک‌ها در غزه و تأمین سلاح از خارج نظارت داشت. نقش کلیدی در طراحی موشک قسام و ایجاد شبکه گسترده تونل‌ها در نوار غزه داشت. به تأسیس یگان سایه (Shadow Unit) متهم شده است، گروهی که وظیفه مخفی نگه داشتن اسرا و فریب تلاش‌های نجات را بر عهده دارد.

در ژوئن ۲۰۰۶، ضیف رهبری حمله‌ای را که به اسارت سرباز اسرائیلی، گیلعاد شلیط، منجر شد، بر عهده داشت.

شلیط پنج سال بعد در تبادل با ۱۰۲۷ زندانی فلسطینی آزاد شد که در میان آن‌ها یحیی سنوار، رهبر بعدی حماس، نیز حضور داشت.

 نه جان

نیروهای اسرائیلی بین ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۱ حداقل هفت بار تلاش کردند ضیف را ترور کنند. او در یکی از حملات یک چشم خود را از دست داد. در حمله‌ای دیگر، یک دستش قطع شد. در نتیجه برخی جراحات، بخشی از بدنش فلج شد. مقاومت او در برابر ترورهای متعدد باعث شد که مخالفانش او را «گربه‌ای با نه جان» بنامند.

 در اوت ۲۰۱۴، یک حمله هوایی اسرائیل به غزه، همسر، دختر سه‌ساله و پسر هفت‌ماهه ضیف را کشت.

یک سال بعد، وزارت خارجه آمریکا نام او را در فهرست تروریست‌های جهانی قرار داد.

حملات و درگیری‌ها

ضیف در زمان جنگ ۲۰۱۴، در یک پیام صوتی نادر، به اسرائیل هشدار داد که «آنچه نیروی هوایی و گلوله‌باران توپخانه‌ای شما نتوانسته است به دست آورد، توسط نیروهای زمینی نیز محقق نخواهد شد.» ضیف گفت: «شما سربازانتان را، به خواست خدا، به یک کشتارگاه حتمی می‌فرستید.» در مه ۲۰۲۱، او بار دیگر در یک پیام صوتی اعلام کرد که اسرائیل «بهای سنگینی» خواهد پرداخت، اگر نیروهای خود را از محله شیخ جراح در قدس شرقی اشغالی خارج نکند.

این تهدید به جنگی دو هفته‌ای منجر شد که در آن ۲۵۶ فلسطینی و ۱۵ اسرائیلی کشته شدند.

در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، ضیف آخرین پیام صوتی خود را منتشر کرد و حمله غافلگیرکننده حماس به جنوب اسرائیل را اعلام کرد. در این حمله، حدود ۱۱۰۰ نفر کشته و ۲۵۰ نفر به اسارت گرفته شدند.

ضیف، همراه با یحیی سنوار، به‌عنوان طراح اصلی حمله ۷ اکتبر شناخته شد.

ضیف در پیام خود می‌گوید: «اگر اسلحه دارید، آن را بیرون بیاورید. اکنون زمان استفاده از آن است. با کامیون‌ها، خودروها، تبرهایتان بیرون بیایید. امروز بهترین و باافتخارترین تاریخ آغاز می‌شود.»

فیلمی که هفته گذشته توسط الجزیره منتشر شد، ضیف را در اتاق فرماندهی (با چهره محو) در حال برنامه‌ریزی حمله ۷ اکتبر نشان می‌دهد. او می‌گوید: «ما می‌توانیم تاریخ را تغییر دهیم.