به گزارش اکوایران، عربستان سعودی پیشگام تلاش‌های اضطراری کشورهای عربی برای تدوین طرحی برای آینده غزه شده است تا در برابر جاه‌طلبی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، برای ایجاد یک منطقه ساحلی در خاورمیانه در نبود ساکنان فلسطینی، اقدام کند.

به نوشته رویترز، ایده‌های اولیه چنین طرحی قرار است در نشستی که ماه جاری در ریاض با حضور کشورهایی از جمله عربستان سعودی، مصر، اردن و امارات متحده عربی برگزار می‌شود، مورد بحث قرار گیرد. به گفته پنج منبع، پیشنهادات ممکن است شامل ایجاد یک صندوق بازسازی به رهبری کشورهای حوزه خلیج فارس و توافقی برای کنار گذاشتن حماس باشد.

عربستان سعودی و متحدان عرب آن از طرح ترامپ برای «پاکسازی» فلسطینی‌ها از غزه و اسکان مجدد آن‌ها در اردن و مصر شوکه شده‌اند، طرحی که بلافاصله از سوی قاهره و امان رد شد و در بیشتر منطقه به‌عنوان اقدامی بسیار بی‌ثبات‌کننده تلقی شد.

به گفته منابع، نارضایتی عربستان سعودی از این طرح زمانی تشدید شد که مشخص شد این پیشنهاد، درخواست این کشور برای مشخص شدن مسیر تشکیل کشور مستقل فلسطین را نادیده می‌گیرد؛ درخواستی که پیش‌شرط عادی‌سازی روابط عربستان با اسرائیل است. تحقق این شرط همچنین می‌تواند راه را برای توافقی نظامی میان ریاض و واشنگتن هموار کند.

کشورهای عربی در تلاش شتاب‌زده‌ای برای جمع‌بندی پیشنهادات موجود و تبدیل آن‌ها به طرحی جدید هستند که بتوانند به رئیس‌جمهور آمریکا ارائه دهند و حتی ممکن است این طرح را «طرح ترامپ» بنامند تا از این طریق موافقت او را جلب کنند.

یکی از منابع عرب اعلام کرد که تاکنون دست‌کم چهار پیشنهاد درباره آینده غزه تهیه شده، اما در حال حاضر، یک پیشنهاد از طرف مصر به‌عنوان محور تلاش‌ها برای ارائه جایگزینی در برابر طرح ترامپ در حال مطرح شدن است.

ارتش اسراییل مصر کریدور فیلادلفیا تونل حماس جنگ غزه

پیشنهاد مصر

به گفته سه منبع امنیتی مصری، جدیدترین پیشنهاد مصر شامل تشکیل یک کمیته ملی فلسطینی برای اداره غزه بدون مشارکت حماس، بازسازی با حضور بین‌المللی بدون جابه‌جایی فلسطینی‌ها به خارج، و حرکت به سوی راه‌حل دو کشوری است.

قرار است عربستان سعودی، مصر، اردن، امارات متحده عربی و نمایندگان فلسطینی این طرح را در ریاض بررسی و نهایی کنند و سپس در نشست برنامه‌ریزی‌شده سران عرب در تاریخ ۲۷ فوریه ارائه شود.

نقش محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، در این طرح بسیار کلیدی خواهد بود.

یک مقام اردنی گفت: «ما به آمریکایی‌ها می‌گوییم که طرحی داریم که جواب می‌دهد. نشست ما با محمد بن سلمان بسیار مهم خواهد بود. او رهبری این تلاش‌ها را بر عهده دارد.»

ولیعهد سعودی در دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ روابط گرمی با او داشت و در دوران جدید ترامپ، نقشی روزافزون در روابط اعراب با ایالات متحده ایفا می‌کند.

ولیعهد عربستان که مدت‌ها یکی از شرکای مهم منطقه‌ای ایالات متحده بوده، اکنون در حال گسترش روابط این کشور از طریق تجارت و سیاست قدرت در سطح جهانی است.

صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان سعودی این ماه کنفرانسی در میامی برگزار می‌کند که، طبق گزارش رویترز، انتظار می‌رود ترامپ در آن حضور یابد. همچنین، ریاض احتمالاً میزبان گفت‌وگوهای آینده ترامپ با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، درباره پایان جنگ اوکراین خواهد بود.

مارکو روبیو، وزیر امور خارجه ایالات متحده، روز پنجشنبه با اشاره به نشست پیش‌روی اعراب گفت: «در حال حاضر تنها طرح موجود، که آن‌ها از آن راضی نیستند، طرح ترامپ است. پس اگر طرح بهتری دارند، اکنون زمان ارائه آن است.»

منطقه حائل

تدوین یک طرح مشخص برای آینده غزه پس از جنگ تاکنون دشوار بوده، زیرا مستلزم موضع‌گیری درباره مباحث حساس مربوط به حکومت داخلی، مدیریت امنیتی، تأمین مالی و بازسازی این منطقه است.

اسرائیل قبلاً هرگونه نقش برای حماس یا تشکیلات خودگردان فلسطین در اداره غزه یا تأمین امنیت آن را رد کرده است. کشورهای عربی و ایالات متحده نیز اعلام کرده‌اند که نمی‌خواهند در این منطقه نیروی نظامی مستقر کنند.

کشورهای حوزه خلیج فارس، که در گذشته هزینه بازسازی غزه را تأمین کرده‌اند، گفته‌اند که این بار تنها در صورت دریافت تضمین‌هایی مبنی بر این که اسرائیل دوباره زیرساخت‌های بازسازی‌شده را تخریب نخواهد کرد، حاضر به تأمین مالی هستند.

یک مقام اردنی اعلام کرد که پادشاه عبدالله روز دوشنبه در دیدار با ترامپ در کاخ سفید تأکید کرد که اردن در حال همکاری با عربستان سعودی و مصر برای تدوین طرحی عملی برای غزه است.

آمریکا اردن

ملک عبدالله پس از این دیدار در اظهاراتی تلویزیونی گفت که این کشورها طرح مصر را بررسی خواهند کرد و «ما در عربستان سعودی خواهیم بود تا ببینیم چگونه می‌توانیم با رئیس‌جمهور [ترامپ] و ایالات متحده همکاری کنیم.»

پس از دیدار عبدالله با ترامپ، ایمن الصفدی، وزیر امور خارجه اردن، اظهار داشت: «ما اکنون در حال نهایی کردن طرح عربی هستیم.»

طرح اولیه ارائه‌شده از سوی مصر درباره بازسازی و تأمین مالی تا حد زیادی پیشرفت کرده است.

قرار است یک منطقه حائل و مانع فیزیکی برای جلوگیری از ایجاد تونل‌های مرزی میان غزه و مصر احداث شود. به محض پاک‌سازی آوارها، ۲۰ منطقه به‌عنوان مناطق مسکونی موقت در نظر گرفته خواهد شد. حدود ۵۰ شرکت مصری و خارجی برای اجرای این پروژه به کار گرفته خواهند شد.

به گفته یکی از منابع منطقه‌ای آگاه، تأمین مالی این طرح از طریق سرمایه‌گذاری بین‌المللی و کشورهای خلیج فارس انجام خواهد شد. یک مقام دولتی عرب نیز اظهار داشت که احتمال دارد این صندوق به نام «صندوق ترامپ برای بازسازی» نام‌گذاری شود.

با این حال، مهم‌ترین مسائل مربوط به اداره و امنیت داخلی غزه همچنان حل‌نشده باقی مانده‌اند.

یک مقام عربی و سه منبع امنیتی مصری تأکید کردند که کنار گذاشتن حماس از هرگونه نقش در اداره غزه امری حیاتی خواهد بود.

حماس پیش‌تر اعلام کرده بود که حاضر است اداره غزه را به یک کمیته ملی واگذار کند، اما خواستار نقش در انتخاب اعضای آن است و همچنین استقرار هرگونه نیروی زمینی را بدون رضایت خود نخواهد پذیرفت.

سه منبع امنیتی مصری اظهار داشتند که هرچند این طرح از نظر محتوایی جدید نیست، اما معتقدند که به اندازه‌ای قوی است که بتواند نظر ترامپ را تغییر دهد و همچنین امکان تحمیل آن بر حماس و تشکیلات خودگردان فلسطین به رهبری محمود عباس وجود دارد.

ناخشنودی عربستان

نارضایتی عربستان سعودی از وضعیت غزه پیش از اعلام طرح ترامپ نیز رو به افزایش بود.

این کشور بارها تأکید کرده بود که عادی‌سازی روابط با اسرائیل منوط به ایجاد مسیری برای تشکیل یک کشور فلسطینی در کرانه باختری اشغالی، نوار غزه و قدس شرقی است.

این موضع با افزایش خشم عمومی در عربستان نسبت به تخریب و کشتار در غزه سخت‌تر شد. در ماه نوامبر، ولیعهد سعودی در یک نشست اسلامی، اسرائیل را علناً به نسل‌کشی متهم کرد و بر ضرورت راه‌حل دو کشوری تأکید بیشتری کرد.

دو منبع اطلاعاتی منطقه‌ای گفتند که در پادشاهی سعودی، میزان ناامیدی از ادامه جنگ بسیار بالا بوده است.

واشنگتن ظاهراً آماده بود تا از مطالبه ریاض برای راه‌حل دو کشوری عبور کند. روز قبل از اعلام طرح ترامپ درباره غزه، از او پرسیده شد که آیا توافق عادی‌سازی می‌تواند بدون راه‌حل دو کشوری پیش برود؟ ترامپ پاسخ داد: «عربستان سعودی کمک بسیار زیادی خواهد کرد.»

 

فرستاده ترامپ به خاورمیانه، استیو ویتکاف، اواخر ژانویه در ریاض دیدارهایی داشت. دو دیپلمات ارشد گفتند که ویتکاف یک جدول زمانی سه‌ماهه برای روند عادی‌سازی ارائه کرده بود.

اما زمانی که ترامپ ایده خود درباره غزه را اعلام کرد، نارضایتی عربستان به‌سرعت به تعجب و سپس خشم تبدیل شد. یک منبع نزدیک به دربار سعودی درباره واکنش محمد بن سلمان گفت: «او اصلاً راضی نیست.»

سطح خشم عربستان به‌سرعت در رسانه‌های دولتی این کشور منعکس شد - که تحلیلگران آن را شاخصی از مواضع رسمی می‌دانند - و گزارش‌های تلویزیونی به‌طور مستقیم بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، را مورد انتقاد قرار دادند.

عزیز الغشیان، تحلیلگر سعودی آگاه از تفکرات مقامات ارشد، گفت: «آن‌ها خشمگین هستند. این وضعیتی غیرقابل‌قبول است. این مسئله فراتر از ناامیدی است.»

بسیاری از کارشناسان معتقدند که ترامپ ممکن است از یک تاکتیک قدیمی مذاکره استفاده کرده باشد - اتخاذ موضعی افراطی در ابتدای کار برای چانه‌زنی‌های بعدی. در دوره اول ریاست‌جمهوری خود، او بارها مواضع تند سیاست خارجی اتخاذ می‌کرد که بسیاری از آن‌ها هرگز اجرایی نشدند.

بااین‌حال، این اقدام روند مذاکرات عادی‌سازی را پیچیده‌تر کرده است.

ترکی الفیصل، رئیس سابق سازمان اطلاعات عربستان که در حال حاضر هیچ سمتی در دولت ندارد، هفته گذشته در مصاحبه‌ای با سی‌ان‌ان گفت که اگر ترامپ به ریاض سفر کند، «مطمئناً از رهبران اینجا پاسخ صریحی دریافت خواهد کرد.»

وقتی از او پرسیده شد که آیا امکان پیشرفت در مذاکرات عادی‌سازی با اسرائیل را می‌بیند، پاسخ داد: «به هیچ وجه.»