فشار حداکثری ترامپ بر عراق؛ نفت کردستان را صادر کنید یا تحریم شوید!

به گزارش اکوایران، دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، فشار خود را بر عراق افزایش داده تا صادرات نفت اقلیم کردستان را از سر بگیرد، در غیر این صورت با تحریم‌هایی مشابه ایران مواجه خواهد شد.

هشت منبع آگاه به رویترز گفته‌اند که واشنگتن قصد دارد با این اقدام، کاهش احتمالی صادرات نفت ایران را جبران کند. دولت ایالات متحده مدعیست که در چارچوب سیاست «فشار حداکثری» علیه تهران، صادرات نفت ایران را به صفر برساند.

وزیر نفت عراق روز دوشنبه به‌طور غیرمنتظره اعلام کرد که صادرات نفت از منطقه نیمه‌خودمختار کردستان عراق از هفته آینده از سر گرفته خواهد شد. این تصمیم به یک مناقشه تقریباً دو ساله که جریان روزانه بیش از ۳۰۰ هزار بشکه نفت کردستان از طریق ترکیه به بازارهای جهانی را متوقف کرده بود، پایان می‌دهد.

رویترز با هشت منبع در بغداد، واشنگتن و اربیل، پایتخت منطقه کردستان عراق، گفت‌وگو کرده است. این منابع تأکید کردند که فشار فزاینده از سوی دولت جدید آمریکا عامل اصلی این اعلام ناگهانی بوده است.

عراق میان دو قدرت

ایران عراق را به‌عنوان همسایه و متحد خود، برای حفاظت از اقتصاد خود در برابر تحریم‌ها حیاتی می‌داند. اما بغداد که شریکی برای آمریکا و ایران محسوب می‌شود، نگران است که در میانه آتش سیاست‌های واشنگتن علیه تهران قرار بگیرد.

ترامپ خواهان آن است که محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق، روابط اقتصادی و نظامی خود را با ایران قطع کند. هفته گذشته، رویترز گزارش داد که بانک مرکزی عراق به درخواست وزارت خزانه‌داری آمریکا، دسترسی پنج بانک خصوصی عراقی به دلار را مسدود کرده است.

اعلام ازسرگیری صادرات از سوی عراق عجولانه بود و فاقد جزئیاتی درباره چگونگی حل مسائل فنی موردنیاز برای ازسرگیری جریان نفت بود.

ایران از طریق گروه‌های قدرتمند شیعه و احزاب سیاسی تحت حمایت خود در بغداد، نفوذ نظامی، سیاسی و اقتصادی قابل‌توجهی در عراق دارد. اما افزایش فشارهای ایالات متحده، در شرایط تغییر فضای سیاسی منطقه رخ می‌دهد.

با بسته شدن خط لوله صادرات نفت کردستان به بندر جیهان ترکیه از سال ۲۰۲۳، قاچاق نفت کردستان به ایران از طریق کامیون‌ها افزایش یافته است. شش منبع رویترز تأکید کردند که آمریکا از بغداد خواسته است این روند را متوقف کند.

رویترز در ماه جولای مدعی شده بود که روزانه حدود ۲۰۰ هزار بشکه نفت خام ارزان‌قیمت از کردستان به ایران و در مقیاس کمتر، به ترکیه قاچاق می‌شود. این منابع تأیید کردند که این حجم صادرات قاچاق، همچنان در همین سطح باقی مانده است. یک مقام نفتی عراق که از حمل‌ونقل نفت خام به ایران اطلاع دارد، گفت: «واشنگتن در حال فشار آوردن به بغداد است تا اطمینان حاصل کند که نفت خام کردستان از طریق ترکیه به بازارهای جهانی صادر شود، نه اینکه با قیمت ارزان به ایران فروخته شود.»

دو مقام دولتی ایالات متحده تأیید کردند که واشنگتن از دولت عراق خواسته است صادرات نفت کردستان را از سر بگیرد. یکی از آن‌ها اظهار داشت که این اقدام می‌تواند فشار صعودی بر قیمت نفت را کاهش دهد.

در پاسخ به پرسشی درباره فشار دولت آمریکا بر عراق برای از سرگیری صادرات نفت کردستان، یکی از مقامات کاخ سفید گفت: «نه‌تنها برای امنیت منطقه مهم است که شرکای کُرد ما بتوانند نفت خود را صادر کنند، بلکه این اقدام به کاهش قیمت بنزین در داخل نیز کمک می‌کند.»

میان مقامات کردستان و ایالات متحده همکاری نظامی نزدیکی در جنگ علیه داعش وجود داشته است.

سیاست فشار حداکثری و تأثیر آن بر قیمت نفت

بازگرداندن سیاست «فشار حداکثری» بر ایران، یکی از اولین اقدامات ترامپ پس از بازگشت به قدرت در اواخر ژانویه بود. علاوه بر تلاش ادعایی برای رساندن صادرات نفت ایران به صفر، ترامپ وزیر خزانه‌داری آمریکا را موظف کرد که مانع از استفاده ایران از سیستم مالی عراق شود.

ترامپ همچنین وعده داده بود که هزینه انرژی را برای آمریکایی‌ها کاهش دهد. اما کاهش شدید صادرات نفت ایران می‌تواند باعث افزایش قیمت نفت و در نتیجه افزایش قیمت جهانی بنزین شود.

ازسرگیری صادرات نفت کردستان ممکن است بخشی از این کاهش را جبران کند، اما تنها بخش کوچکی از عرضه روزانه بیش از دو میلیون بشکه نفت خام و فرآورده‌های نفتی ایران را پوشش خواهد داد. با این حال، ایران در گذشته نشان داده که توانایی دور زدن تحریم‌های نفتی آمریکا را دارد.

اوله هانسن، رئیس استراتژی کالا در بانک ساکسو، گفت که آغاز مجدد صادرات از کردستان می‌تواند عرضه نفت جهانی را افزایش دهد، به‌ویژه در زمانی که تولید نفت در سایر مناطق، مانند قزاقستان، مختل شده است. این هفته، یک حمله پهپادی اوکراین به یک ایستگاه پمپاژ اصلی خط لوله در جنوب روسیه باعث کاهش صادرات قزاقستان شد. او افزود: «در حال حاضر، به نظر می‌رسد که بازار نفت موضعی نسبتاً خنثی اما همراه با نگرانی نسبت به قیمت نفت خام اتخاذ کرده است.»

موانع ازسرگیری صادرات

خط لوله صادرات نفت کردستان در مارس ۲۰۲۳ از سوی ترکیه متوقف شد. این اقدام پس از آن صورت گرفت که دیوان بین‌المللی داوری (ICC) آنکارا را به پرداخت ۱.۵ میلیارد دلار غرامت به بغداد بابت صادرات غیرمجاز نفت بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ محکوم کرد.

با این حال، همچنان مسائل حل‌نشده‌ای در مورد پرداخت‌ها، قیمت‌گذاری و نگهداری این خط لوله وجود دارد. منابع مطلع به رویترز گفتند که مذاکرات دو روزه در اربیل، پایتخت منطقه کردستان، نتوانسته به توافقی منجر شود.

یک منبع کرد آگاه گفت: «دولت فدرال عراق خواهان ازسرگیری صادرات است، اما تعهد مشخصی در مورد پرداخت‌ها به دولت منطقه‌ای کردستان (KRG) و شفافیتی در مورد سازوکار پرداخت‌ها وجود ندارد». وی افزود: «ما نمی‌توانیم این شرایط را بپذیریم. به تضمین‌های روشن نیاز داریم.»

شرکت‌های نفتی فعال در کردستان نیز نسبت به پرداخت‌ها نگرانی دارند.

مدیران شرکت نروژی DNO در تاریخ ۶ فوریه اعلام کردند که پیش از موافقت با ارسال نفت از طریق خط لوله جیهان ترکیه، باید بدانند که هزینه محموله‌های آینده چگونه پرداخت خواهند شد و چگونه ۳۰۰ میلیون دلاری را که برای نفت تحویل‌داده‌شده پیش از تعطیلی خط لوله طلب دارند، دریافت خواهند کرد.

وزیر انرژی ترکیه، آلپ ارسلان بیرقدار، روز چهارشنبه به رویترز گفت که آنکارا هنوز از عراق هیچ اطلاعاتی درباره ازسرگیری جریان نفت دریافت نکرده است.

ازسرگیری صادرات کردستان همچنین ممکن است چالش‌هایی را در اوپک‌پلاس (OPEC+) ایجاد کند. عراق تحت فشار بوده است تا به تعهدات خود برای کاهش تولید پایبند بماند. افزایش عرضه از منطقه کردستان می‌تواند تولید عراق را از سقف تعیین‌شده در توافق اوپک‌پلاس فراتر ببرد.

یک مقام عراقی اعلام کرد که عراق قادر است بدون نقض تعهدات خود در اوپک‌پلاس، صادرات خط لوله را از سر بگیرد.

جیووانی استاونوو، تحلیلگر کالا در بانک سرمایه‌گذاری UBS، گفت که تأثیر کلی این اقدام ممکن است محدود باشد.

وی توضیح داد: «از منظر بازار نفت، عراق به توافق تولید اوپک‌پلاس متعهد است. بنابراین، من انتظار ندارم که در صورت ازسرگیری صادرات از طریق خط لوله، تولید نفت عراق افزایش یابد. تنها نحوه صادرات (که در حال حاضر از طریق کامیون انجام می‌شود) تغییر خواهد کرد.»