به گزارش اکوایران، چین در حال محدود کردن جریان صادرات مواد معدنی حیاتی به تولیدکنندگان تجهیزات دفاعی غربی است، اقدامی که باعث تأخیر در تولید و وادار کردن شرکتها به جستوجو در سراسر جهان برای یافتن ذخایر این مواد شده، عناصری که در ساخت هر چیزی از گلوله گرفته تا جنگندههای جت کاربرد دارند.
اوایل امسال، همزمان با تشدید تنشهای تجاری میان آمریکا و چین، پکن کنترل خود بر صادرات عناصر خاکی کمیاب را سختتر کرد. با اینکه پس از پذیرش مجموعهای از امتیازات تجاری از سوی دولت ترامپ در ماه ژوئن، پکن اجازه داد جریان این عناصر از سر گرفته شود، اما همچنان صادرات مواد معدنی حیاتی مرتبط با کاربردهای نظامی را محدود کرده است. چین تقریباً ۹۰٪ از عناصر خاکی کمیاب جهان را تأمین میکند و در تولید بسیاری از دیگر مواد معدنی حیاتی نیز سلطه دارد.
به گزارش والاستریتژورنال، در نتیجه، یک شرکت تولیدکننده قطعات پهپاد که به ارتش آمریکا خدمات میدهد، مجبور شد سفارشات خود را تا دو ماه به تأخیر بیندازد تا منبعی غیرچینی برای آهنرباها پیدا کند، آهنرباهایی که از عناصر خاکی کمیاب ساخته میشوند.
بر اساس گفتههای تاجران صنعتی، قیمت برخی از این مواد مورد نیاز صنایع دفاعی اکنون پنج برابر یا حتی بیشتر از نرخهای معمول قبل از محدودیتهای اخیر چین شدهاند. یک شرکت اعلام کرد که بهتازگی برای خرید «ساماریوم»، عنصری لازم برای ساخت آهنرباهایی که بتوانند دمای بالای موتور جت را تحمل کنند، قیمتی ۶۰ برابر نرخ استاندارد دریافت کرده است. به گفته تأمینکنندگان و مدیران صنایع دفاعی، این موضوع موجب افزایش هزینه تولید سیستمهای دفاعی شده است.
این فشار بر مواد معدنی حیاتی نشان میدهد تا چه حد ارتش آمریکا به چین در زنجیره تأمین خود وابسته است. موضوعی که در بحبوحه افزایش تنشها و مذاکرات داغ تجاری، اهرمی قوی به پکن میدهد. شرکتهای تولیدکننده تجهیزات دفاعی آمریکا برای ساخت تجهیزات میکروالکترونیک، موتورهای پهپاد، عینکهای دید در شب، سامانههای هدفگیری موشکی و ماهوارههای نظامی، به موادی متکی هستند که عمدتا در چین ساخته میشوند.
گرچه شرکتها در سالهای اخیر تلاش کردهاند منابع جایگزین پیدا کنند، اما به گفته مدیران این صنعت، برخی از این عناصر چنان کمیاب و تخصصیاند که تولید اقتصادی آنها در غرب ممکن نیست.
علاوه بر محدودیتهای صادراتی جدید بر عناصر خاکی کمیاب، چین از دسامبر گذشته صادرات ژرمانیوم، گالیم و آنتیموان به آمریکا را ممنوع کرده است، موادی که در سختکردن گلولهها، پرتابهها و همچنین در تجهیزات دید در شب استفاده میشوند. برخی از شرکتها اکنون هشدار میدهند که در صورت تأمین نشدن این مواد، کاهش تولید در پیش خواهد بود.
روز چهارشنبه، مدیرعامل شرکت آمریکایی لئوناردو دیآراس اعلام کرد که این شرکت اکنون تنها به ذخیره اضطراری خود از ژرمانیوم متکی است. بیل لین، مدیرعامل، در یک تماس تلفنی با سرمایهگذاران گفت: «برای حفظ تحویل بهموقع محصولات، جریان مواد باید در نیمه دوم سال ۲۰۲۵ بهبود یابد.» این شرکت یکی از زیرمجموعههای آمریکایی شرکت بزرگ دفاعی ایتالیایی لئوناردو است. لین گفت که شرکت در حال بررسی تنوعبخشی به زنجیره تأمین خود و همچنین یافتن جایگزینهایی برای این ماده در محصولاتش است.
پنتاگون از پیمانکاران دفاعی خواسته که تا سال ۲۰۲۷ استفاده از آهنرباهای حاوی عناصر خاکی کمیاب منبعگرفته از چین را متوقف کنند. در نتیجه، برخی شرکتها ذخایر بزرگی از این آهنرباها انبار کردهاند. اما بیشتر شرکتها و تأمینکنندگان، از بسیاری از دیگر مواد معدنی حیاتی، ذخیرهای کمتر از یک سال و حتی فقط چند ماه دارند.
به گفته برخی از فعالان صنعت دفاعی، شرکتهای سازنده پهپاد در میان آسیبپذیرترینها قرار دارند، زیرا بسیاری از آنها استارتاپهای کوچکی هستند که درآمد بسیار محدودی دارند و در زمینه زنجیره تأمین تجربه چندانی ندارند. به همین دلیل، هیچوقت موفق به ذخیرهسازی انبوه آهنرباها و فلزات عناصر خاکی کمیاب نشدهاند.
داک هاردویک، معاون امور بینالملل انجمن صنایع هوافضای آمریکا گفت: «میتوانم بگویم ما هر روز درباره این موضوع صحبت میکنیم، شرکتهای ما هم همینطور.»
طبق دادههای شرکت Govini (نرمافزار تحلیلگر صنایع دفاعی)، بیش از ۸۰ هزار قطعه از قطعات بهکاررفته در سامانههای تسلیحاتی وزارت دفاع آمریکا، اکنون با مواد معدنی حیاتی ساخته میشوند که تحت کنترل صادراتی چین هستند.
گووینی تأکید میکند که تقریباً تمام زنجیرههای تأمین این مواد حیاتی به دستکم یک تأمینکننده چینی وابستهاند، و همین موضوع باعث میشود که هرگونه محدودیت از سوی پکن، اختلالی گسترده ایجاد کند. از زمان تشدید کنترلهای صادراتی در اوایل امسال، چین شرکتها را ملزم کرده تا مدارک دقیقی از نحوه استفاده از آهنرباها و عناصر خاکی کمیاب ارائه دهند.
خریداران غربی میگویند که ناظران چینی گاهی تصاویر محصولات و حتی عکسهایی از خطوط تولید را مطالبه میکنند، تا مطمئن شوند این مواد به مصارف نظامی نمیرسد. یک شرکت غربی که آهنرباهای ساخت چین را به شرکتهای غیرنظامی و نظامی میفروشد، گزارش داده که درخواستهایش برای اهداف غیرنظامی تأیید شده، ولی برای مصارف دفاعی و هوافضا یا رد شدهاند یا با تأخیر مواجهاند.
در ماه مه، شرکت آمریکایی ایپراپلد(مستقر در نیوهمپشایر) که موتورهای پیشران برای پهپادها تولید میکند، با سؤالات نگرانکنندهای از سوی تأمینکننده آهنربای چینی خود مواجه شد.
تأمینکننده فرمی دولتی از چین فرستاده بود که شامل موارد زیر بود: نقشهها و تصاویر محصولات شرکت ePropelled، فهرستی از خریداران، تضمینی مبنی بر اینکه آهنرباها در کاربردهای نظامی استفاده نخواهند شد.
کریس تامپسون، معاون فروش جهانی شرکت، گفت: «ما بههیچوجه این اطلاعات را در اختیار دولت چین قرار نمیدهیم.» این شرکت حدود ۱۰۰ مشتری دارد، از جمله پیمانکاران بزرگ دفاعی آمریکایی و سازندگان پهپاد در اوکراین. در نتیجه، ارسال محمولهها از طرف چین متوقف شد و ایپراپلد، مجبور شد سفارش مشتریانش را با تأخیری یک تا دو ماهه تحویل دهد، یعنی دو برابر زمان معمول.
این شرکت در جستوجوی تأمینکنندههای جایگزین در آمریکا، اروپا و آسیا، از جمله ژاپن و تایوان بود، اما آنها نیز برای تولید، همچنان به عناصر خاکی کمیاب چینی وابستهاند.
ایپراپلد همچنین با دو شرکت نوپای تولید آهنربا یعنی ولکان المنتز در کارولینای شمالی و یواسای ریر اید در اوکلاهما قرارداد بست. اما این شرکتها تا پایان امسال قادر به تأمین نیستند و باید تازه شروع به توسعه منابع جایگزین برای عناصر تحت سلطه چین کنند. دلالان فلز میگویند که چین چون میخواهد بداند مصرفکننده نهایی آهنربا کیست، مجوزهای لازم برای دلالها جهت ذخیرهسازی را صادر نمیکند.
وزارت دفاع آمریکا برای توسعه تولید مواد خاص، کمکهزینههایی اختصاص داده، از جمله ۱۴ میلیون دلار به یک شرکت کانادایی در سال گذشته برای تولید بسترهای ژرمانیوم (برای سلولهای خورشیدی ماهوارههای نظامی).
در ماه ژوئیه، پنتاگون ۴۰۰ میلیون دلار پرداخت کرد تا ۱۵٪ از سهام شرکت امپی متریالز را بخرد، بزرگترین معدن عناصر خاکی کمیاب در قاره آمریکا، که بهسرعت ظرفیت تولید آهنرباهای نظامی خود را افزایش میدهد.
جیمز تایکلت، مدیرعامل شرکت لاکهید مارتین، در تماس اخیر خود، توافق با امپی متریالز را «نقطه عطفی» خواند و گفت که این قرارداد به تأمین آهنرباهای موردنیاز برای جنگندههای F-35 و موشکهای کروز کمک خواهد کرد. اما حتی او هم تأکید کرد: «افزایش ظرفیت تأمین داخلی، زمانبر است.»
اوایل سال گذشته، وزارت دفاع آمریکا «انجمن مواد معدنی حیاتی» (Critical Minerals Forum) را تأسیس کرد؛ تلاشی با هدف تشویق پروژههای زنجیره تأمین مواد معدنی در داخل آمریکا و کشورهای متحد، از جمله کمک به شرکتهای استخراج فلزات برای تأمین بودجه و افزایش تولید عناصری مانند آنتیموان و ژرمانیوم.
شرکتهای دفاعی که پیشتر خرید این مواد حیاتی را به تأمینکنندگان فرعی سپرده بودند، اکنون با استفاده از نفوذ بازار خود تلاش میکنند بهطور مستقیم منابع این مواد کلیدی را تصاحب کنند. نیکلاس مایرز، مدیرعامل شرکت فینیکس تیلینگز (استارتاپی در ماساچوست که فلزات خاکی کمیاب تولید میکند) گفت: «شرکتهای بزرگ دفاعی هرچه جلوتر میروند، بیشتر دچار وحشت میشوند؛ چون میفهمند که بدون دخالت مستقیم خودشان، به این آهنرباها دسترسی نخواهند داشت، صرفنظر از اینکه چه اتفاقی بیفتد.»
چین در حال ارسال پیام روشنی است مبنی بر اینکه ممنوعیت صادرات مواد معدنی برایش بسیار جدی است.
اوایل امسال، شرکت آمریکایی United States Antimony Corporation تلاش کرد ۵۵ تن آنتیموان استخراجشده از استرالیا را به کارخانه ذوب خود در مکزیک ارسال کند.
این بار محموله، طبق روال گذشته، از بندر نینگبوی چین عبور میکرد. اما در ماه آوریل، در حین انتقال محموله در بندر نینگبو، گمرک چین آن را برای سه ماه توقیف کرد، که باعث شد این شرکت از وزارت خارجه و کاخ سفید درخواست کمک کند.
در نهایت، چین در ماه ژوئیه با آزادی محموله موافقت کرد اما به شرطی که محموله به استرالیا بازگردد و نه به آمریکا. زمانیکه محموله به استرالیا رسید، شرکت متوجه شد مهر و موم بستهها شکسته شدهاند. اکنون شرکت در حال بررسی این موضوع است که آیا محموله دستکاری یا آلوده شده یا نه. گری ایوانز، مدیرعامل شرکت، گفت: «هیچکدام از شرکت حملونقل یا عوامل دیگر دخیل در این فرآیند، قبلاً هرگز چنین چیزی ندیده بودند.»
