به گزارش اکوایران، ماهها بود که اسرائیل در ظاهر تمرکز خود را بر مذاکره برای یک توافق دو مرحلهای گذاشته بود که شامل آتشبس ۶۰ روزه در غزه و آزادی بخشی از گروگانها میشد، و گفتوگو درباره پایان دائمی جنگ را به مرحلهای بعد موکول کرده بود. اما اکنون که مذاکرات به بنبست رسیده، مقامات آمریکایی و اسرائیلی لحنی کاملاً متفاوت در پیش گرفتهاند و سیگنال میدهند که بهدنبال توافقی جامع هستند. با این حال، اختلافات میان اسرائیل و حماس همچنان عمیق است و تحلیلگران میگویند این رویکرد جدید نیز با چالشهای جدی مواجه خواهد شد.
تغییر لحن
این تغییر لحن، دستکم در سطح گفتار، در شرایطی صورت میگیرد که کابینه اسرائیل با فشار فزاینده داخلی برای آزادی گروگانهای باقیمانده در غزه مواجه است. اسرائیل بر این باور است که حدود ۲۰ نفر هنوز زندهاند و اجساد ۳۰ نفر دیگر در نوار غزه باقی مانده است. ویدیوهایی که آخر هفته منتشر شد، دو گروگان زنده را بسیار لاغر و ضعیف نشان میداد، تصاویری که بسیاری از اسرائیلیها را شوکه کرد و باعث ترس خانوادههای گروگانها شد.
بر اساس گزارش نیویورکتایمز، همزمان، کابینه اسرائیل به دلیل گسترش گرسنگی گسترده در میان دو میلیون ساکن غزه که در پی محدودیتهای شدید اسرائیل در ورود کمکهای بشردوستانه به وجود آمده، با انتقادهای شدید بینالمللی روبهرو شده است.
اگرچه اسرائیل در روزهای اخیر اجازه ورود کمکهای بیشتری به غزه داده، اما همچنان به حملات نظامی خود ادامه داده است. هلال احمر فلسطین روز یکشنبه اعلام کرد که توپخانه اسرائیل به دفتر این سازمان در خانیونس حمله کرده، یک کارمند را کشته و چند تن دیگر را زخمی کرده است. ارتش اسرائیل هنوز در اینباره اظهارنظری نکرده است.
توافقهای مرحلهای جواب نمیدهد!
استیو ویتکاف، فرستاده ویژه دولت ترامپ به خاورمیانه که اکنون در منطقه حضور دارد، روز شنبه با خانوادههای گروگانهای اسرائیلی دیدار کرد و به آنها گفت که دونالد ترامپ خواهان آزادی فوری و همزمان تمامی گروگانهای زنده است. او طبق فایل صوتی منتشرشده در سایت عبری ینت گفت: «توافقهای مرحلهای جواب نمیدهد». ویتکاف افزود: «الان معتقدیم که باید روند مذاکره را به سمت همه یا هیچ ببریم. همه باید به خانه برگردند.» او گفت: «ما برای این کار یک برنامه داریم،» ولی جزئیاتی ارائه نکرد. یکی از حاضران در جلسه گفته که ویتکاف این سخنان را مطرح کرده است.
اسرائیل و حماس بهصورت مستقیم با هم مذاکره نمیکنند. مذاکرات آتشبس از طریق میانجیهایی مانند آمریکا، قطر و مصر انجام میشود. گزارشهایی در رسانههای اسرائیلی منتشر شده مبنی بر اینکه نتانیاهو و ترامپ در حال کار روی طرحی جدید هستند که شامل ارائه یک اولتیماتوم به حماس خواهد بود. یک منبع آگاه روز یکشنبه این گزارشها را تأیید کرد. کاخ سفید هنوز به این خبر واکنش رسمی نشان نداده است.
طبق مفاد این اولتیماتوم، حماس باید تمامی گروگانهای باقیمانده را در ازای آزادی زندانیان فلسطینی آزاد کند و با شرایط پایان جنگ، از جمله خلع سلاح شدن گروه، موافقت نماید. در غیر این صورت، ارتش اسرائیل عملیات نظامی خود را ادامه خواهد داد.
حمایت از توافق جامع
محمود مرداوی، از مقامات حماس، اعلام کرد که این گروه تاکنون هیچ پیشنهاد رسمی از سوی اسرائیل از طریق میانجیهای عربی دریافت نکرده است. او گفت که حماس از توافقی جامع، در اصل، حمایت میکند اما شرط خلع سلاح که مدتهاست یکی از شروط اصلی اسرائیل است را نمیپذیرد. او گفت: «این خواسته ما از ابتدا بوده: پایان جنگ، آزادی زندانیان، و ترتیبات پس از جنگ در نوار غزه، یک توافق روشن و جامع.» چشمانداز هرگونه پیشرفت سریع بهسوی چنین توافقی بسیار تیرهوتار به نظر میرسد.
حماس در تمام طول مذاکرات، بهطور مداوم شروط اسرائیل برای پایان جنگ غزه را رد کرده است. روز شنبه، این گروه در بیانیهای اعلام کرد که تا زمانی که یک کشور فلسطینی تأسیس نشود، خلع سلاح نخواهد شد.
اسرائیل با تشکیل کشور فلسطین مخالفت میکند. روز یکشنبه، ایتمار بنگویر، وزیر امنیت ملی اسرائیل، از محوطه مسجدالاقصی بازدید کرد، جایی که یهودیان آن را کوه معبد مینامند و مدتهاست بهعنوان کانون تنشهای اسرائیلی-فلسطینی شناخته میشود. او در ویدیویی که دفترش منتشر کرد گفت: «مهم است که از اینجا پیام بدهیم که باید فوراً غزه را تصرف کنیم، حاکمیتمان را آنجا اعمال کنیم، و تکتک اعضای حماس را نابود کنیم».
شعارهای توخالی
بسیاری از اسرائیلیها میگویند از توافقی جامع برای بازگرداندن همه گروگانها و پایان دادن به جنگ حمایت میکنند. اما بسیاری تردید دارند که چنین توافقی با شروطی که کابینه راستگرای اسرائیل تعیین کرده و متعهد شده به جنگ ادامه دهد تا زمانیکه حماس تسلیم شود یا نابود گردد، امکانپذیر باشد.
با توجه به مواضع سختگیرانه هر دو طرف، تحلیلگران میگویند فشار اسرائیل و آمریکا برای رسیدن به یک توافق جامع، لزوماً دستیابی به توافق را نزدیکتر نخواهد کرد. اهود یعری، عضو اسرائیلی اندیشکده واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک، گفت: «حماس عملاً دارد به اسرائیل میگوید اگر ۲۰ گروگان زنده را میخواهید، باید پیروزی کامل را به ما بدهید». به گفته یعری، شروط حماس فراتر از چیزی است که نتانیاهو بپذیرد. اما او افزود نخستوزیر باید مدام اسرائیلیها و رأیدهندگان را قانع کند که همه تلاشش را میکند، و باید به خانوادههای گروگانها اطمینان خاطر بدهد.
افرت ماچیکاوا، از بستگان یکی از گروگانهای آزادشده، در تجمعی در تلآویو گفت گزارشهایی که از قول مقامات ناشناس اسرائیلی درباره وجود توافق جامع مطرح میشود، «شعارهای توخالی» هستند. او گفت: «پیششرطهایی که اسرائیل تعیین کرده، غیرواقعی و غیرقابل اجراست».
مذاکره در حین مرگ؟
محمود مرداوی، مقام حماس، گفت این گروه با توجه به وضعیت وخیم انسانی در غزه دلیل چندانی برای مذاکره با اسرائیل نمیبیند. او گفت: «چه فایدهای دارد که مذاکره کنیم وقتی مردم از گرسنگی در حال مرگاند؟»
بحران گرسنگی پس از آن وخیمتر شد که اسرائیل محدودیتهای شدیدی بر ورود کمکهای بشردوستانه به غزه اعمال کرد. اسرائیل آژانسهای کمکرسان را به سوءمدیریت و حماس را به دزدیدن کمکها متهم کرده است. اما برخی مقامات نظامی اسرائیل گفتهاند هیچ مدرکی نیافتهاند که نشان دهد حماس بهطور سیستماتیک کمکهای سازمان ملل را سرقت کرده باشد. سازمان ملل بزرگترین تأمینکننده کمکهای اضطراری به غزه در طول جنگ بوده است.
بر اساس آمار وزارت بهداشت غزه، بیش از ۶۰ هزار فلسطینی از آغاز جنگ تاکنون در غزه کشته شدهاند، از جمله هزاران کودک. این آمار میان غیرنظامیان و نیروهای جنگی تمایز قائل نمیشود.
روبی چن، پدر سرباز اسرائیلی-آمریکایی، ایتای چن، که توسط حماس ربوده شد و اکنون از سوی مقامات اسرائیلی کشتهشده تلقی میشود، در دیدار روز شنبه با استیو ویتکاف حضور داشت. او گفت که ویتکاف درباره ضرورت دستیابی به توافقی جامع، نه جزئی، صحبت کرده است. چن گفت: «بعد از شش ماه، حالا به این نتیجه رسیدند که اجرای توافقهای جزئی ممکن نیست. ما شش ماه را از دست دادیم».
