به گزارش اکوایران، امروز در نشست علنی مجلس شورای اسلامی، غلامرضا نوریقزلجه، وزیر جهاد کشاورزی، از برنامهریزی این وزارتخانه برای رسیدن به خودکفایی در تولید گوشت قرمز تا پایان دولت چهاردهم خبر داد. وی با تأکید بر لزوم حمایت از دامداری سنتی، دام روستایی و خردهمالکین، برنامههایی را برای اصلاح ساختار دامپروری کشور تشریح کرد.
او از آغاز مسیر جدیدی برای حمایت از دامداری سنتی خبر داد و آن را گامی کلیدی در تحقق خودکفایی گوشت قرمز دانست. غلامرضا نوریقزلجه اعلام کرد که پس از سالها، دستورالعمل تبصره ۴ ماده ۵ قانون نظام جامع دامپروری ابلاغ شده و صدور مجوز برای دامداریهای سنتی تسهیل یافته است. به گفته او، دامداری در روستا نیازی به مجوز ندارد، اما برای بهرهمندی از تسهیلات دولتی، امکان ثبت رسمی فعالیت فراهم شده است.
او حمایت از دامداریهای خرد، تأمین سرمایه و نهادهها از محل بودجه ۱۴۰۴، اجرای طرح مشترک با ستاد اجرایی فرمان امام (ره) در ۵ استان، و توزیع جو و سبوس یارانهای را از برنامههای اصلی وزارتخانه برشمرد و تأکید کرد که دامداری سنتی، پایه استقلال غذایی کشور است و در اولویت سیاستهای حمایتی قرار دارد.
این وعده در شرایطی بیان میشود که ایران طی سالهای اخیر برای تأمین حدود ۲۰ درصد از گوشت قرمز مصرفی خود وابسته به واردات بوده و با مشکلات جدی در حوزه بهرهوری، تامین نهادهها و ضعف ساختاری دامداری سنتی روبروست.
در این گزارش، ابعاد مختلف این وعده، ظرفیتهای بالفعل و بالقوه ایران، جایگاه جهانی دامداری کشور، چالشها و تجربه کشورهای پیشرو در این حوزه را بررسی میکنیم.
ظرفیتهای دامداری ایران؛ فرصتهای فراموششده
ایران از نظر جغرافیا، اقلیم و منابع طبیعی، ظرفیتهای ویژهای در دامپروری دارد. دامهای بومی مثل گوسفند افشاری و بز مهابادی، به خوبی با شرایط کشور سازگارند و اگر اصلاح شوند، میتوانند تولید گوشت را به طور چشمگیری افزایش دهند. بیش از ۸۰ میلیون رأس دام سبک و ۷ میلیون رأس گاو در کشور وجود دارد که ایران را در میان ۲۰ کشور برتر جهان قرار میدهد. بازار داخلی با جمعیت بیش از ۸۵ میلیون نفر، همیشه خواستار محصولات دامی است که این یک فرصت بزرگ برای تولیدکنندگان است. هرچند بیش از ۷۰ درصد نهادهها وارداتی است، اما تولید داخلی یونجه، ذرت علوفهای و کنسانتره هم ظرفیت رشد خوبی دارد.
واقعیت تلخ؛ چرا ایران هنوز وابسته به واردات است؟
با وجود این ظرفیتهای بزرگ، ایران هنوز برای تأمین حدود یکپنجم گوشت قرمز خود به واردات وابسته است. دلیل اصلی این وابستگی بهرهوری پایین دامداری ها است.
این موضوع در بحث شیر نیز به خوبی قابل مشاهده است، برای نمونه، گاوهای محلی روزانه تنها ۶ تا ۸ لیتر شیر تولید میکنند، در حالی که در کشورهای پیشرفته این رقم تا ۳۰ لیتر میرسد. از سوی دیگر، برنامههای اصلاح نژاد در کشور پراکنده و غیرمنسجم بوده و بهصورت ملی اجرا نشدهاند. همچنین تغذیه دام به شدت وابسته به نهادههای وارداتی و پرهزینه است که قیمت تولید را بالا برده و دامداران را درگیر مشکلات کرده است. نبود فناوریهای نوین و مدیریت صنعتی در دامداریها، به ویژه در بخش دام سبک، نیز باعث کاهش بهرهوری و بازدهی تولید شده است..
دامداری مدرن چگونه موفق شد؟
در بسیاری از کشورهای جهان، بهویژه آمریکا، نیوزیلند، هلند و دانمارک، دامداری مدرن توانسته است با بهرهگیری از فناوری، مدیریت علمی و سیاستگذاری هوشمند، تولید را چند برابر کند. مرور تجربیات این کشورها نکات مهمی را برای ایران روشن میکند
شباهت این کشورها در داشتن برنامههای جامع اصلاح نژاد، سرمایهگذاری در فناوری، آموزش بهرهبرداران، حمایت از دامدار و تنظیم هدفمند بازار است.
آیا دامداری سنتی ایران را خودکفا می کند؟
دامداری سنتی، که گستردگی زیادی دارد و نقش مهمی در معیشت روستایی ایفا میکند، پایه اصلی تأمین گوشت در کشور است. اما برای اینکه بتواند به موتور خودکفایی تبدیل شود، نیازمند تحولی بنیادین است. این تحول باید شامل تغییر دامداری سنتی به مدل نیمهصنعتی باشد، به گونهای که ویژگیهای بومی و سنتی حفظ شود. بهرهوری باید از طریق اصلاح نژاد و استفاده از تغذیه علمی افزایش یابد. همچنین دامداران باید به تسهیلات مالی، نهادههای باکیفیت و آموزشهای نوین دسترسی داشته باشند. به کارگیری فناوریهای ساده و قابل استفاده در روستاها نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. در نهایت، تدوین برنامههای منسجم، مستمر و منطقهای که با مشارکت فعال دامداران انجام شود، کلید موفقیت این تحول خواهد بود.
وعدهای که نیازمند برنامهای جدی است
وعده وزارت جهاد کشاورزی برای خودکفایی در تولید گوشت قرمز تا پایان دولت چهاردهم، اگرچه جسورانه و امیدوارکننده است، اما بدون تغییرات عمیق در ساختار دامداری کشور، بهویژه در زمینه فناوری، بهرهوری و سیاستگذاری، به نتیجه نخواهد رسید.
دامداری سنتی میتواند نقش مهمی در این مسیر ایفا کند، به شرط آنکه تبدیل به دامداری بهرهور و پایدار شود. ایران فرصت آن را دارد که با نگاه بلندمدت، سرمایهگذاری هوشمند، مشارکت بخش خصوصی و استفاده از تجربه جهانی، فاصله خود را با کشورهای پیشرفته کاهش دهد و به خودکفایی واقعی در گوشت قرمز برسد.
