استانبول در انتظار زلزله سهمگین؛ بانک‌های بزرگ به آنکارا پناه بردند

ریسک زمین‌لرزه و تکاپوی بانک‌های بزرگ ترکیه

به گزارش اکوایران، زمانی که شرکت خدمات مالی و بانکداری «دنیزبانک» بیش از 350 میلیون دلار برای ساختمانی که از ماه آوریل، دفتر مرکزی این بانک خواهد بود، پرداخت کرد، این خرید جایگاه بانک یادشده را در گران‌ترین منطقه تجاری استانبول مستحکم کرد.

با این حال، به محض خشک شدن جوهر قرارداد این برج 34 طبقه‌ای، دنیزبانک به شکل بی‌سر‌و‌صدا به دنبال یک ساختمان جایگزین در یک شهر دیگر بود.

به نوشته بلومبرگ، دلیل این اتفاق یک تغییر بسیار بزرگ ساختاری همانند یک زلزله در این بانک نبوده، بلکه علت آن احتمال وقوع زلزله در شهر استانبول است. زمین‌لرزه‌ها غیرقابل پیش‌بینی و غیرقابل اجتناب هستند و متخصصان باور دارند استانبول ممکن است به‌زودی در آستانه یک زلزله باشد. پس از ویرانی سال گذشته میلادی در جنوب شرقی ترکیه و انتقادات درباره اینکه مقامات آماده این اتفاق نبودند،‌ بانک‌های ترکیه‌ای اکنون در حال انجام اقداماتی در صورت وقوع زمین‌لرزه هستند.

دفتر مرکزی دنیز بانک در کنار دیگر آسمان‌خراش‌ها در استانبول

این اقدامات شامل ایجاد دفاتری در آنکارا، پایتخت ترکیه، است تا در صورت وقوع این بلای طبیعی، از ادامه فعالیت اطمینان حاصل شود. علاوه بر دنیزبانک که مالکیت آن به بانک ملی امارات دبی تعلق دارد،‌ «گارانتی بانک» متعلق به «بانکو بیلبائو ویسکایا آرخنتاریا» (گروه بین‌المللی بانکداری اسپانیایی)، «کیواِن‌بی فایننس بانک» متعلق به قطر و «بانک توسعه صنعتی ترکیه» در حال کار روی برنامه‌های پیشگیرانه هستند.

در این میان، بانک مرکزی ترکیه برخی از کارکنان خود را از تمامی بخش‌ها به آنکارا فراخوانده است، حتی با وجود اینکه این بانک یک برج اداری جدید در بخش آسیایی استانبول را در دست ساخت دارد. این برج جدید یکی از نمونه‌‌های زیاد از ساختمان‌هایی است که همزمان با گسترش منطقه مالی استانبول، ظهور پیدا کرده‌اند. یکی از افراد مطلع به این برنامه اعلام کرده دلیل این اتفاق این است که بانک مرکزی بتواند در صورت وقوع زلزله، به فعالیت خود ادامه دهد.

استانبول، یکی از زلزله‌خیزترین‌ موقعیت‌های جغرافیایی

در حالیکه استانبول درست در شمال «گسل شمال آناتولی» قرار دارد که از مناطق شمالی ترکیه عبور می‌کند، آنکارا در میان دو خط گسل اصلی قرار دارد و دورتر از مناطق خطر است.

طبق گزارش وزارت صنعت و فناوری، حدود 40 درصد از تأسیسات صنعتی ترکیه در منطقه کلان‌شهر استانبول قرار دارد شامل تولیدات پتروشیمی، خودرو و نساجی. این شهر با جمعیت حدود 16 میلیون نفر به همراه استان‌های مجاور آن، یکی از قطب‌های زنجیره تأمین جهانی به حساب می‌آید. تنگه بسفر که اروپا و آسیا را در استانبول از یکدیگر جدا می‌کند، تنها راه عبور برای کشتی‌های دریای سیاه است که در جریان جنگ اوکراین به حمل نفت و غلات از این تنگه اقدام می‌کنند.

یک کشتی غلات از تنگه بسفر می‌گذرد.

نورجان مرال اوزل، استاد دانشگاه در رصدخانه کندیلی و موسسه تحقیقات زلزله در استانبول، گفته: «با توجه به نقش حیاتی استانبول در صنعت ترکیه، ارزیابی خسارات احتمالی در صورت وقوع زلزله و اجرای برنامه‌های مدیریت ریسک زلزله برای صنایع در سطوح ملی، محلی و سازمانی، بدون تأخیر ضروری است.»

این موسسه با استفاده از محاسبات و با در نظر گرفتن سوابق تاریخی مرتبط با زمین‌لرزه‌ها، انتظار دارد زلزله‌ای به قدرت 7/33 ریشتر در استانبول رخ دهد. ریاست مدیریت بحران و اضطرار ترکیه در این میان در حال آماده شدن برای یک زلزله 7/5 ریشتری است که کمی ضعیف‌تر از زمین‌لرزه‌های فوریه 2023 در جنوب شرقی این کشور محسوب می‌شود.

اقدامات بانک‌های بزرگ حاضر در ترکیه

به گفته یکی از افراد آشنا با استراتژی دنیزبانک، مدیریت این بانک در استانبول از کارکنان خود از تمام بخش‌ها خواسته به آنکارا نقل مکان کنند، در حالیکه یکی دیگر از افراد مطلع اعلام کرده دنیزبانک قصد دارد هر فردی را که علاقه‌مند است به پایتخت برود، به این کار تشویق کند.

این بانک اعلام کرده که در حال کار روی یک نسخه کوچک‌تر از دفتر مرکزی خود در استانبول است. هدف این است که از ادامه خدمات بانکی بدون وقفه بعد از یک زمین‌لرزه احتمالی که ممکن است استانبول را تحت تأثیر قرار دهد، اطمینان حاصل شود.

در حالیکه کیواِن‌بی فایننس بانک اطمینان حاصل می‌کند تمام شعبه‌ها و ساختمان‌های آن ضد زلزله هستند، اعلام کرده که در حال تقویت تیم‌های دفتر مرکزی خود در آنکارا است.

بانک توسعه صنعتی ترکیه به انتقال بخشی از کارکنان خود به یک اداره اجاره‌شده در آنکارا اقدام کرده است. این بانک در بیانیه‌ای اعلام کرده: «ما تمام اقدامات لازم را انجام داده‌ایم، مانند اطمینان از حضور پرسنل کافی در دفتر آنکارا و پشتیبانی از مرکز داده خود.»

گارانتی بانک متعلق به یک گروه بانکداری اسپانیایی، در حال انتقال مرکز داده‌ و دفتر مرکزی خود است. این بانک در بیانیه‌ای اعلام کرده که اطمینان حاصل می‌کند بخشی از تأمین‌کنندگان، امکانات و منابع انسانی خود در خارج از منطقه زلزله پشتیبانی می‌شوند.

همانند تمام آمادگی‌ها برای فجایع و موارد احتیاطی مرتبط با آن، این موضوع برجسته می‌شود که چه اقدامات ضروری انجام شده‌اند و چه اقداماتی نیاز به توجه بیشتر دارند.

اردال باچیوان، رئیس اتاق صنعت استانبول، اعلام کرده دیگر کسب‌وکارها و صنایع باید برنامه‌ریزی خود در این زمینه را افزایش دهند. او گفته: «در واقع پس از بررسی تمام شرکت‌های صنعتی در استانبول،‌ باید اطمینان حاصل شود که تأسیسات آن‌ها تاب‌آوری بیشتری در برابر زمین‌لرزه دارند.»

اهمیت اقتصادی استانبول و وضعیت آن در برابر زلزله

به دنبال وقایع شرق ترکیه در سال گذشته، باچیوان اعلام کرد حدود 80 درصد تأسیسات صنعتی در مناطق اصلی استانبول، پیش از سال 1999 ساخته شده‌اند، یعنی قبل از زمانی که این کشور قوانین مربوط به ساخت‌وساز را اصلاح کرد.

یک گزارش منتشر شده در سال 2021 توسط «توسیاد» به عنوان بزرگ‌ترین گروه تجاری ترکیه نشان می‌دهد هماهنگی میان صنایع، ناکافی بوده است و در این میان، شرکت‌های کوچک و متوسط آگاهی پایینی درباره این خطر داشتند و پوشش بیمه‌ای آن‌ها نیز محدود بوده است.

مرکز مالی استانبول دارای 1.4 میلیون متر مربع فضای اداری است.

باچیوان که سازمانش حدود 25 هزار عضو دارد، در پاسخ کتبی به این موضوع گفت: «با توجه به وزن استانبول در اقتصاد ملی و تحلیل سناریوی وقوع زلزله احتمالی، بسیار حیاتی است که خطر مورد انتظار را تا حد قابل قبولی کاهش دهیم. اگر اقدامی نکنیم، متأسفانه همه به عنوان یک کشور هزینه آن را خواهیم پرداخت.»

تأثیر این اتفاق، بسیار بزرگ و قابل توجه خواهد بود. شرکت‌های بیمه تخمین زده‌اند که این زمین‌لرزه می‌تواند زیان 300 میلیارد دلاری به اقتصاد وارد کند که برابر است با 27 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور. این آمار سه برابر بیشتر از تخمین‌ها برای فاجعه‌ سال گذشته میلادی است. طبق اعلام یکی از افراد مطلع، حدود 25 میلیارد دلار تا 35 میلیارد دلار از هزینه‌ها بر عهده شرکت‌های بیمه خواهد بود.

زمین‌لرزه‌های سهمگین گذشته در استانبول

استانبول همیشه یک شهر آسیب‌پذیر در برابر زلزله در نظر گرفته شده است. تاریخ نشان می‌دهد که در تابستان 1509 میلادی و پس از آنکه عثمانی‌ها استانبول را گرفتند، مدتی بعد یک زمین‌لرزه قوی رخ داد. در وقایع‌نامه‌ها آمده هزار نفر در این فاجعه زیر آوارها جان باختند. حدود 250 سال بعد و در سال 1766، یک زلزله قدرتمند دیگر رخ داد که باعث فرو ریختن مناره‌های مسجد سلطان احمد شد.

همچنین زلزله ویرانگر 25 سال پیش در شهر ازمیت در کمتر از 100 کیلومتری استانبول، باعث جان باختن بیش از 17 هزار نفر در این منطقه شد. آنچه پس از آن رخ داد، یک بحران مالی در سال 2001 بود که شرایط را برای به قدرت رسیدن رجب طیب اردوغان فراهم کرد.

هشدارهای مربوط به زمین‌لرزه در نقاط دیگر جهان نیز وجود دارد. لس آنجلس، سانفرانسیسکو و سن‌دیگو به طرز خطرناکی در نزدیکی گسل سان آندریاس قرار دارند، جایی که کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند یک زمین‌لرزه قدرتمند که اغلب از آن با عنوان «زلزله بزرگ» یاد می‌شود، رخ دهد.

ضرورت برای آمادگی در استانبول، سال گذشته میلادی که دو زمین‌لرزه شهرهای جنوبی ترکیه را ویران کرد و جان بیش از 50 هزار نفر را گرفت، بار دیگر برجسته شد. از جمله انتقادات مخالفان به دولت این بود که زیرساخت‌های مسکن برای مقابله با زلزله ساخته نشده است.