ترکیه در نقش شکارچی جهانی؛ جاه‌طلبی آنکارا برای نفوذ فراتر از مرزها

به گزارش اکوایران، از گاز طبیعی آمریکا گرفته  تا نفت جنوب شرق آسیا و اورانیوم آفریقای جنوب صحرا، ترکیه به یک شکارچی انرژی و کامودیتی‌ها در سراسر جهان تبدیل شده است و از اهرم سیاسی  خود برای پیشتازی در رقابت برای به‌دست آوردن انرژی بهره می‌برد.

به نوشته بلومبرگ، تلاش آنکارا در این زمینه در سال جاری میلادی با سرعت  تمام در حال پیشروی بوده و قراردادهای اکتشاف این کشور در سه قاره به امضا رسیده است، که تازه‌ترین آن هفته گذشته در عمان بود. ترکیه همچنین برای حمایت از این سرمایه‌گذاری‌ها، کشتی‌های مخصوصی خریداری کرده است. در همین حال، شرکت دولتی گاز ترکیه موسوم به «بوتاش» در حال آماده شدن برای ایفای نقشی جدید به‌عنوان یک معامله‌گر بین‌المللی است.

هدف ترکیه از این اقدام، دسترسی به کامودیتی‌های حیاتی برای تامین انرژی مورد نیاز اقتصاد 1.4 تریلیون دلاری خود در زمان نااطمینانی است.  این تلاش نشان‌دهنده تقلیدی از اقدامات چین است که در وسعتی بزرگ‌تر انجام شده است. چین از دهه 1990 از طریق رشد بین‌المللی شرکت‌های دولتی خود این اقدام را انجام داد. برای رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، این موضوع همچنین راهی برای تقویت نفوذ آنکارا و ایجاد روابط اقتصادی است.

طبق اعلام احمد ترک‌اغلو، رئیس شرکت نفت ترکیه که هم‌اکنون در روسیه، آذربایجان، عراق و همچنین خود ترکیه به تولید نفت می‌پردازد، این اقدامات باید انجام شوند. او در یک سخنرانی در ماه گذشته میلادی گفت: «واقعیت‌های ژئوپلیتیک از قبیل امنیت عرضه و فناوری اکنون در میان  بایدها هستند، نه صرفا یک گزینه.»

اما این ایده جاه‌طلبانه است و از برخی جهات، میزان این جاه‌طلبی بسیار بالا است. این موضوع باعث می‌شود کارمندان دولت مسوولیت پروژه‌های اکتشاف را بر عهده بگیرند که معمولا توسط شرکت‌های انرژی عظیم یا شرکت‌های کوچک‌تر و تخصصی انجام می‌شود.

والریا مارسل، مدیر اجرایی در شبکه موسوم به «تولیدکنندگان جدید برای انرژی پایدار»، معتقد است: «اینکه یک شرکت ملی نفت در جایگاه یک شرکت اکتشاف پیشرو قرار بگیرد، یک سرمایه‌گذاری بسیار پرریسک با سرمایه‌های دولتی به حساب می‌آید. این حوزه‌ای است که پتانسیل ایجاد پول اضافی بسیار زیادی دارد، اما خطر از دست رفتن سرمایه نیز وجود دارد.»

تبلیغ برای قانع کردن مشتری

ترکیه تنها کشوری نیست که به‌دنبال کامودیتی‌هاست. برای مثال، اروپا  تلاشی گسترده برای دستیابی به گاز طبیعی مایع را آغاز کرده است، چراکه  در حال جدا کردن خود از انرژی روسیه است.

هم‌زمان با تبلیغ ترکیه برای دولت‌های خارجی، این کشور به پروژه گاز خود در دریای سیاه به‌عنوان سندی اشاره می‌کند که نشان می‌دهد آنکارا قادر است پروژه‌های پیچیده و گسترده را تکمیل کند و تحویل دهد. ترکیه همچنین به موقعیت جغرافیایی - میان اروپا و آسیا - تأکید دارد و داشتن تاریخچه‌ای با استعمارگری کمتر نسبت به کشورهای غربی را امتیاز خود می‌داند.

علاوه بر این، ترکیه در حال گسترش ناوگان کشتی‌های مخصوص خود است. شرکت نفت ترکیه اخیرا دو کشتی حفاری از شرکت «الدورادو دریلینگ» نروژ خریداری کرده که قیمت هر کدام حدود 245 میلیون دلار اعلام شده است.

در سال جاری میلادی، شرکت‌های تحت کنترل وزارت انرژی ترکیه قراردادهای اکتشاف و تولید با عمان، لیبی، پاکستان، آذربایجان و مجارستان امضا کرده‌اند؛ کشورهایی که آنکارا در سال‌های اخیر روابط خود با آن‌ها را تقویت کرده است.

در زمینه معدن نیز، شرکت‌های ترکیه‌ای در حال بررسی ذخایر طلا در سودان هستند؛ کشوری که ترکیه از دولتش در جریان جنگ داخلی حمایت به عمل آورده است. مقامات ترکیه‌ای همچنین اعلام کرده‌اند آن‌ها در حال بحث پیرامون قرارداد‌هایی با  آنگولا، مالزی، اندونزی، نیجر، ترکمنستان، عراق و بلغارستان هستند.

مذاکرات با نیجر، یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان اورانیوم در جهان، نشان می‌دهد که ترکیه چگونه در حال بهره‌برداری از کودتای 2023 این کشور آفریقایی است. آنکارا از تلاش‌های دولت نظامی جدید نیجر برای بیرون راندن شرکت فرانسوی «اورانو» (Orano SA) که در زمینه انرژی هسته‌ای فعالیت دارد، منفعت برده است.      

نفوذ فزاینده

کنترل منابع طبیعی کلیدی در خارج به تقویت نفوذ ترکیه در آن کشورها کمک می‌کند و فرصت‌هایی را برای همکاری در سایر بخش‌ها از قبیل تجارت و دفاع فراهم می‌آورد.

این استراتژی، نسخه‌ای از آنچه را که شرکت‌های ملی بزرگ نفت چین از سه‌ دهه قبل آغاز کرده‌اند را به نمایش می‌گذارد؛ یعنی تقویت حضور در کشورهای در حال توسعه به‌عنوان گام نخست. پس از آن، نفوذ آن‌ها چند برابر شده است و شرکت‌های چینی به گسترش میزهای تجارت خود در خارج اقدام کرده‌اند که موجب افزایش نقش‌ آن‌ها در بازارهای انرژی شده است.

مدیر ارشد شورای آتلانتیک در ترکیه معتقد است: «دیپلماسی انرژی ترکیه یک هدف سیاسی گسترده‌تر را دنبال می‌کند: تقویت جایگاه این کشور به‌عنوان یک قدرت منطقه‌ای.»

تجارت انرژی

بوتاش، شرکت ملی گاز ترکیه همچنین در حال افزایش فعالیت بین‌المللی خود است و از یک واردکننده صرف به یک معامله‌گر جهانی تبدیل شده است و  به خرید و فروش برای به دست آوردن سود می‌‌پردازد.

این شرکت به امضای قراردادهای واردات ال‌ان‌جی اقدام کرده است که برای نخستین‌بار به آن قدرت کنترل حمل‌ونقل را می‌بخشد. علاوه بر این، بوتاش در مذاکراتی برای دریافت حامل‌های انرژی بیشتر،  به‌ویژه از آمریکا قرار دارد.

بوتاش قصد دارد در سال جاری میلادی در سوئیس یک دفتر تأسیس کند؛ اقدامی که به این شرکت ظرفیتی را می‌بخشد که بزرگ‌ترین معامله‌گران کامودیتی جهان از آن بهره می‌برند.

عرضه‌ی در حال رشد  ال‌ان‌جی آمریکا و تقاضای جهانی به این معناست که فرصت‌هایی برای تجارت نان و آب‌دار وجود دارد. خریداران سنتی، از چین گرفته تا ژاپن اغلب به‌عنوان معامله‌گر نقش ایفا می‌کنند و از فرصت‌هایی بهره می‌برند که در آن قادرند ال‌ان‌جی خود را بار دیگر به اروپا بفروشند.

دسترسی به ال‌ان‌جی جهانی باعث متنوع‌سازی منابع ترکیه فراتر از تامین‌کنندگان اصلی یعنی روسیه، آذربایجان و ایران می‌شود و در عین حال، این کشور را به یک تامین‌کننده انرژی تبدیل می‌کند که باعث تقویت نفوذ جهانی آن در بازار انرژی می‌شود.

در زمینه اکتشاف، پیشرفته‌ترین پروژه جدید خارجی ترکیه در سومالی قرار دارد؛ جایی که کشتی تحقیقاتی شرکت نفت ترکیه به‌تازگی به یک تحقیق هفت‌ماهه برای کشف هیدروکربن‌ها پایان داده است. اگر نتایج این تحقیق خوب باشد، ترکیه دارای حق انحصاری برای تولید در آن نقطه خواهد بود.

با توجه به ریسکی بودن برخی از این سرمایه‌گذاری‌ها، سوالاتی پیرامون هزینه‌ها وجود دارد. دولت ترکیه هنوز اعلام نکرده است که تأمین مالی گسترش جهانی شرکت‌های آن  چگونه انجام می‌شود.