به گزارش اکو ایران، بانک مرکزی آمار حساب تراز پرداخت‌های کشور را تا تا پایان نیمه نخست 1402 منتشر کرده است. حساب سرمایه یکی از حساب‌های تراز پرداخت‌هاست که در آن حجم انتقال سرمایه به داخل کشور یا خروج سرمایه از آن در یک دوره زمانی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

 در این گزارش خالص حساب سرمایه تا پایان شهریور امسال و همچنین روند آن در نیمه نخست 10 سال اخیر بررسی شده است. این بررسی نشان می‌دهد در سال 1402 خالص حساب سرمایه چه در کوتاه‌مدت و چه در بلندمدت منفی بوده است. منفی بودن این حساب به معنی خروج سرمایه از کشور در این مدت است. در شش ماه اول 1402 حجم خروج سرمایه از کشور بیش از 15 میلیارد دلار بیشتر از حجم ورود آن به کشور بوده است. همچنین بررسی روند ده سال حاکی از این است که حجم خروج سرمایه از ایران به رکورد 10 ساله خود رسیده است.  

خالص حساب سرمایه در نیمه نخست 1402 : منفی 15 میلیارد دلار

 برای بررسی وضعیت کلان اقتصادی شاخص‌های مختلفی وجود دارد که یکی از آن‌ها مربوط به مبادلات خارجی است. مبادلات خارجی در جدولی که به اصطلاح تراز پرداخت‌ها نام دارد ثبت می‌شود. تراز پرداخت‌ها در دو حساب جاری و سرمایه به صورت جداگانه ثبت می‌شود. حساب جاری تمام مبادلات خارجی اعم از کالا، خدمات، درآمد و پرداخت‌های انتقالی را ثبت می‌کند در حالی که حساب سرمایه مختص به ثبت جریان‌های ورودی و خروجی سرمایه است.

 بانک مرکزی در عددی به نام خالص حساب سرمایه تفاوت میان حجم ورود و خروج سرمایه را گزارش می‌کند. این عدد خود از مجموع خالص حساب کوتاه‌مدت و خالص حساب بلندمدت سرمایه به دست می‌آید. در بهار و تابستان 1402 خالص حساب سرمایه کوتاه‌مدت برابر با منفی 14 میلیارد و 556 میلیون دلار و خالص حساب سرمایه بلندمدت برابر با منفی 823 میلیون دلار بوده است. بنابراین چه در مقیاس کوتاه‌مدت و چه در مقیاس بلندمدت جریان خروجی سرمایه از کشور قوی‌تر از جریان ورودی بوده است.

این موضوع را می‌توان در خالص کل حساب سرمایه نیز مشاهده کرد. این عدد نشان می‌دهد در نیمه نخست امسال 15 میلیارد و 378 میلیون دلار سرمایه بیشتر از کل سرمایه ورودی از کشور خارج شده است.

 اهمیت این عدد از اینجاست که خروج سرمایه از کشور می‌تواند پیامدهای ناگواری در پی داشته باشد. سرمایه یک رکن اساسی توسعه و رشد اقتصادی است و بنابراین کاهش آن می‌تواند به کاهش سرمایه‌گذاری، افت تولید و کاهش اشتغال شود. از سوی دیگر خروج سرمایه نرخ ارز را تحت تاثیر قرار داده و با فشار بر ارزش پول ملی می‌تواند تورم را در پی داشته باشد.

 میزان وخامت وضعیت خروج سرمایه از کشور را می‌توان با بررسی روند 10 ساله بهتر متوجه شد. این بررسی نشان می‌دهد که حجم سرمایه خروجی در سال 1402 رکورد این مدت بوده است.

021129

جریان خروجی سرمایه در 1402 رکورد 10 سال اخیر

 خالص حساب سرمایه در تمام سال‌های یک دهه اخیر منفی بوده است؛ این یعنی از سال 1393 به بعد حجم خروج سرمایه بیش از ورود آن بوده است.

 کمترین حجم خالص حساب سرمایه در سال 1394 ثبت شده که در آن تنها 52 میلیون دلار سرمایه از کشور خارج شده است. این شاخص در سال 1399 به منفی 3 میلیارد و 892 میلیون دلار رسیده و پس از آن هر سال افت بیشتری داشته است. به طوری که در سال 1402 به 15 میلیارد و 378 میلیون دلار خروج سرمایه رسید که رکورد این مدت بود.

 این موضوع می‌توانذ نشانه این باشد که در این سال‌ها با افزایش فضای نااطمینانی اقتصادی حجم سرمایه‌گذاری خارجی کاهش یافته و فعالین اقتصادی ترجیح داده‌اند بخشی از سرمایه خود را از کشور خارج کنند. این پدیده علاوه بر آثار بلندمدت و عمیقی مانند افت تولید و تشدید رکود اقتصادی می‌تواند در کوتاه‌مدت افزایش نرخ ارز خارجی را نیز در پی داشته باشد.

 با این حال برخی معتقدند بخشی از منفی بودن حساب سرمایه به دلیل فرار سرمایه از کشور نیست، بلکه علت آن درآمدهایی از جمله درآمد صادرات نفت است که کشور به دلیل تحریم‌ها موفق به دریافت آن نشده است.

021129