به گزارش اکوایران، در سی‌امین همایش سالانه سیاست‌های پولی و ارزی، نشست سیاستی با موضوع «چارچوب سیاست‌های پولی و مالی برای تثبیت اقتصادی» با حضور اقتصاددانان و برخی مدیران بانکی برگزار و در آن به بررسی شاخص‌های کلان اقتصادی پرداخته شد.

در این نشست موضوع بررسی عوامل اثرگذار بر نرخ تورم با اختلاف نظر و بحث بین حاضران همراه شد.

مقصر تورم کیست؟

در این نشست افرادی همچون تیمور رحمانی و احمدرضا جلالی نائینی با ارایه مستنداتی تاکید کردند که در بلندمدت، رشد نقدینگی عامل تعیین کننده نرخ تورم است؛ اما در کوتاه مدت تکانه‌ای که متغیر تعیین کننده و معنادار بر تورم محسوب می‌شود، نرخ ارز است که بانک مرکزی باید از طریق مدیریت موثر و با ثبات در قالب تثبیت اقتصادی آن را دنبال کند.

به اعتقاد آنها بانک مرکزی باید بتواند با کنترل نرخ ارز در کوتاه‌مدت، اثر و شوک آن را بر نرخ تورم مدیرت کند زیرا هم از سمت تقاضا و هم از سمت عرضه اثر خود را برجای می‌گذارد و به واسطه آن افزایش نقدینگی‌خواهی که در سیستم ایجاد می‌شود که ناشی از تشدید کسری بودجه دولت، افزایش قیمت دارایی‌ها و افزایش عرضه پولی و همچنین افزایش هزینه تولید است.

رحمانی و جلالی این نقدینگی ایجاد شده را که متناسب با بخش حقیقی اقتصاد نیست را منبعث از ناترازی‌های اقتصادی می‌دانند و حاکمیت از طریق پولی شدن در حال جبران آن است؛ این امر در بلند مدت بر نرخ ارز اثر می‌گذارد و این دور باطل بین نرخ ارز و نقدیگی تشدید می‌شود؛ که البته در کوتاه مدت نیز دور باطل نرخ ارز و افزایش تقاضای پول و افزایش عرضه پول و مجدد افزایش نرخ ارز وجود دارد و همین دور باطل بعضا شوک و هراس‌های تعیین کننده‌ای است که بر تشدید انتظارات منفی عموم مردم و فعالان اقتصادی اثرگذار است.

 به گفته رحمانی هیچ راهی برای مهار تورم متوسط در بلندمدت وجود ندارد به‌جز کاهش ناترازی‌های اقتصادی؛ ناترازی‌ای که به معنای «توان خرج کردن فراتر از توان تولید کالاها و خدمات» است و تا مهار نشود، رشد نقدینگی را نمی‌توان پایین آورد.

رشد نقدینگی عامل تورم نیست!

اما در نقطه مقابل علی نصیری اقدم، عضو هیات مدیره دانشگاه علامه طباطبایی با ارایه اظهاراتی متفاوت به نقد دیدگاه پیشین پرداخت و شرایط کلان اقتصاد ایران را متفاوت از شرایط عادی دانست.

نصیری اقدم امکان کنترل رشد نقدینگی از کانال بانک مرکزی را چندان اثرگذار ندانست و نقدینگی را متغیری درون‌زا توصیف کرد که اقتضائات سیستم تعیین می‌کند اقتصاد چقدر به نقدینگی نیاز است، هرچقدر این اقتضاعات بی‌پاسخ بماند درواقع سیستم قفل می‌شود.

او با بیان اینکه درک روشنی از رابطه بلند مدت و کوتاه مدتی که برای نرخ تورم و رشد نقدینگی که توسط دیگر کارشناسان بیان می‌شود، ندارد، عنوان کرد: وقتی نرخ ارز در کوتاه مدت تورم را شکل می‌دهد و سپس بر نقدینگی اثر می‌گذارد و با توجه به اینکه طی یک دهه چهار شوک ارزی در کشور رخ داده، نتیجه این می‌شود که طی دوره سه چهار ساله نرخ ارز بالا می‌رود، بعد نرخ تورم و سپس نقدینگی خود را به تدریج تعدیل می‌کند؛ همین اتفاق سه چهار سال بعد باز هم تکرار می‌شود و این چرخه ادامه دارد و این نگاهی است که برای کوتاه مدت وجود دارد؛ اما در یک نگاه به گذشته می‌گوییم ببینید در بلند مدت نقدینگی با تورم رابطه دارد!

او ادامه داد: به لحاظ سری زمانی می‌توانید بگویید این رابطه وجود دارد، اما این رابطه علی نیست و برای ما دلالت سیاسی نمی‌آورد که چگونه بتوانیم تورم را کنترل کنیم. من نافی این ایده نیستم که گاهی در کوتاه مدت هم این نقدینگی بوده که تورم ایجاد کرده اما در بلند مدت نمی‌توانیم بگوییم چون نقدینگی همپای تورم حرکت کرده بنابراین عامل تورم است.

نصیری اقدم با تاکید کرد: همین مجموع عوامل کوتاه مدت هستند که مسیر بلند مدت را شکل می‌دهند، در غیر این صورت باید حرف کینز را بپذیریم که می‌گوید در بلند مدت همه مرده‌ایم  بهتر است فکری به حال همین علل کوتاه مدت کنیم. در واقع ما در کوتاه مدت است که سیاست اتخاذ می‌کنیم و بدون این نمی‌توانیم بگوییم در بلند مدت چون نقدینگی همپای تورم رفته پس می‌توانیم برای نقدینگی کاری کنیم. با نقدینگی، هیچ کاری از حیث کنترل تورم نمی‌توان کرد، آن هم تا وقتی جهش ارزی وجود دارد.

اقتصاد دیگر به حالت قبل برنمی‌گردد

او تصریح کرد که تا وقتی اختلال از جنس اختلال در زنجیره عرضه است با کنترل پایه پولی و نقدینگی نمی‌توان برای کنترل نقدینگی کاری از پیش برد. با افزایش نرخ ارز تقاضا برای نقدینگی بالا می‌رود و این اجابت این امر به مانند ستون‌هایی در پشت سد نرخ ارز قرار می‌گیرد و اقتصاد دیگر به حالت قبل بازنمی‌گردد و این مبنای حرکت بعدی اقتصاد می‌شود.

به اعتقاد نصیری اقدم تا وقتی نرخ ارز عاملی تعیین کننده در اقتصاد است، هرچقدر هم به نقدینگی، ناترازی و کسری بودجه فشار وارد شود، هیچ اثری بر مهار تورم ندارد و حتی اثر مخرب نیز دارد، رابطه رشد نقدینگی بر تورم فی نفسه اشتباه نیست بلکه با شرایط اقتصاد ایران سازگار نیست. اگر در کوتاه مدت سیاست درستی اتخاذ نشود در بلند مدت همه نابود می‌شویم.

جلالی نائینی در واکنش به اظهارات نصیری اقدم اظهار کرد: بدون ادله نمی‌توان حکم کلی داد و جرات بیان این اظهارت جای تامل دارد.