بازی دولت با بازار سهام / چرا بورس سبز شد؟

پیش از سال 1399 اهالی بازار سرمایه در حال زندگی روزمره خود بودند که با ورود چشمگیر معامله‌گران حقیقی، آن هم با تبلیغات شدید دولتی در رسانه‌های رسمی مثل صداوسیما بازار سرمایه دست خوش اتفاقات جدید شد.

از خبر آزاد سازی سهام عدالت و امکان فروش آن در بورس تهران به همراه رشدهای عجیب و غریب شاخص در روزهای ابتدایی سال 1399 بازار به سمت و سویی کشیده شد که نتیجه آن را در مرداد ماه همان سال دیدیم و بازار سر ناسازگاری با تازه واردها گذاشت و رؤیای ثروتمند شدن یک شبه را به باد داد، تا نشان دهد ارزش بازار پایین تر از قیمت‌هایی است که بسیاری دست به خرید زده بودند.

این اتفاق در سال 1392 هم برای اهالی بازار رخ داده بود و و اهالی بازار سرمایه تجربه تلخ آن سال ها را به یاد داشتند. اما در آن سال‌ها قدرت و زبان اعتراض را نداشتند و یا بهتر بگوییم زبان رسانه‌ای برای اعتراض سهامداران متضرر وجود نداشت و تنها به نداشتن سواد مالی متهم شدند.

اما اتفاقاتی که از سال 1399 به بعد برای بازار رخ داد جالب توجه بود، پس از شش ماه از سقوط شاخص در مرداد ماه و قبل از تعطیلات نوروزی 1400 سازمان بورس اقدام به تغییر دامنه نوسان کرد و دامنه نوسان را روی منفی 2 قرار داد. تا از ادامه فروش‌ها جلوگیری شود. در جایی که همه اعتقاد داشتند باز بودن دامنه نوسان مشکل را حل خواهد کرد دامنه نوسان کوتاه تر شد که باعث شد بازار در مدت زمان زیادی در منفی‌ها و صف‌های فروش بماند.

بالأخره بازار در ابتدای تابستان 1400 به روند منفی شدن پایان داد و رشد خوبی را در فصل گرم تابستان 1400 به خود دید که خیلی از اهالی بازار آن را به ورود رییس جمهور جدید در دولت سیزدهم نسبت دادند تا بگویند طبق شعارهای انتخاباتی قرار است مشکل بورس تهران حل شود. زیان‌های برخی شرکت‌ها که تا 90 درضد افت را تجربه کرده بودند جبران شد اما دیری نپایید که پاییز در بورس زودتر از فصل پاییز وارد شد و با اخبار افزایش نرخ خوراک شرکت‌های پتروشیمی در بورس تهران ورق برگشت و از میانه‌های مهر ماه 1400 شاهد افت بورس شدیم و این افت تا نیمه‌های زمستان ادامه داشت.

بازار به سمت منفی شدن و ادامه افت سال 1399 در حال حرکت بود که بار دیگر شاهد ابتکار عمل در سازمان بورس بودیم این بار رئیس سازمان بورس اقدامی جالب‌تری برای بازار سرمایه داشت. در موارد قبلی رؤسا با کاهش دامنه نوسان اقدام به جلوگیری از فروش بیش از اندازه کردن ولی این بار با برگزاری نشست‌های ابتدای روز و با صرف صبحانه به همه فعالان و شرکت ها و بازارگردان‌ها اقدام به جلو گیری از فروش و افت سنگین را در دستور کار خود قرار داد و چند هفته‌ای بازار را با وعده صبحانه مثبت نگه داشتند. تا روسیه به کمک بازار ایران شتافت و با ایجاد جنگ در اوکراین باعث افزایش قیمت‌ها در بازارهای جهانی شد و بازار سرمایه ایران هم به این موضوع واکنش مثبتی نشان داد و از بهمن ماه 1400 مسیر صعودی را درپیش گرفت. دولتی‌ها هم باز از این بهانه جنگ در اوکراین و افزایش قیمت ها برای تغییر قیمت های محصولات استفاده کردند و نرخ برخی از محصولات شرکت های بورسی و غیر بورسی را افزایش دادند که می‌توان به افزایش نرخ روغن خوراکی اشاره کرد.

این روند صعودی تا نیمه اول فصل بهار 1401 ادامه داشت که باز بازار شاهد دستورالعمل‌های خلق الساعه شد و با ایجاد عوارض صادراتی میزان فروش شرکت‌های صادراتی را در بازار های جهانی کاهش داد. از طرفی هم با وجود رسیدن به فصل گرما بازار سرمایه به استقبال قطع برق صنایع رفت و میزان افت تولیدات آنها را پیش بینی کرد و قیمت‌ها از اردیبهشت ماه سال جاری شروع به ریزش کردند و این اصلاح تا اوایل پاییز 1401 ادامه داشت.

ریسک دیگر بازار سرمایه اعتراضات مردمی در سطح جامعه بود که منجر به قطع اینترنت و مختل شدن انجام امور بانکی شد و پول‌های بزرگ را برای ورود به بازار سرمایه ترساند و حالا سازمان بورس در یکی دیگر از اقدامات عجیب خود پس از راهکار صبحانه خوردن، اقدام به الزام بازارگردانان برای قرار ندادن سفارش فروش کرده است تا بازار برای چند صباحی بدون فروشنده باشد و تنها خریداران صف‌های خرید را تشکیل دهند.

اما این راهکار ممکن است همچون اقدامات دیگر تنها مسکنی چند روزه باشد و بازار در اولین فرصت و در قیمت های بالاتر ، جایی که دوباره مردم به بازار اعتماد می‌کنند دست به فروش‌های سنگین بزنند و باز هم مانند نیمه‌های شهریور ماه امسال شاهد اعتراضاتی در  جلوی سازمان باشیم.

حالا اهالی بازار در حال بررسی فروش شهریور ماه شرکت‌ها و منتظر انتشار گزارشات شش ماه شرکت‌ها روی سامانه کدال هستند تا روند سود آوری سهام‌های پرتفوی خود را بررسی کنند. از منظر تکنیکالی هم بازار در کف حمایتی خوب قرار دارد اما اخبار بد این سطوح حمایتی را از بین می‌برد که یکی ازاین اخبار افزایش نرخ بهره بانک مرکزی امریکا بود. در حال حاضر خبر بد دیگری که بازار را تهدید می‌کند رویکردهای اصلی بودجه 1402 است که امیدواریم این بار دولت مردان با وسواس بیشتری اقدام به تهیه و تدوین این بودجه کنند.