به گزارش اکوایران، کارشناسان چینی می‌گویند در بلندمدت تمرکز پکن بر چرخش تجارت خود به سمت کشورهای درحال توسعه با استفاده از روابط اش با بیش از 140 کشور تحت پوشش ابتکار کمربند و جاده و امضای قرارداد تجارت آزاد با آن‌ها درصورت امکان خواهد بود.

به گفته یک استاد حقوق دانشگاه سنگاپور، این روند در جریان است. صادرات چین به 10 کشور عضو آسه‌­آن که همگی در ابتکار "کمربند و جاده هستند"، در 12 ماه منتهی به اکتبر 2023 از صادرات به ایالات متحده بیشتر بوده است. به طور کلی، تجارت چین با کشورهای "کمربند و جاده" از تجارت آن با ایالات متحده، اروپا و ژاپن فراتر رفته است.

یک کارشناس بازارهای نوظهور معتقد است که چین درحال موفقیت شدن است، ولی بسیاری در غرب نمی‌توانند موفقیتی که در سایر کشورهای جهان دارد را بسنجند. به گفته او، درحالی که غرب درحال جداشدن از چین است، بقیه کشورها درحال تغییر جهت خود به سمت آن هستند.

یکی از نشانه‌­های تغییراتی که در جریان است در افزایش جریان سرمایه‌گذاری است که از جغرافیای توافقات آزاد چین پیروی می‌کند. سرمایه‌گذاری مستقیم چین در آسه‌آن، که از 9 میلیارد دلار در سال 2019 به 15.4 میلیارد دلار در 2022 رسید، سرنوشت اقتصادی منطقه را تغییر می‌دهد.

مراکز تولیدی فناوری‌­های پیشرفته، چون پنانگ در مالزی برای نیمه هادی‌­ها و کالیمانتان در اندونزی برای خودروهای برقی و باتری‌­ها تنها دو نمونه از کشورهای آسیایی هستند که از نردبان فناوری بالا می‌روند.

گسترش تجارت آزاد چین تاحد زیادی از الزامات ژئوپلتیک آن پیروی می­‌کند. یکی از اولویت‌­ها، پیشنهاد تجارت آزاد با شورای همکاری خلیج فارس (GCC) است، که اتحادیه‌­ای متشکل از کشورهای عربی بحرین، عمان، قطر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی است. این توافق 10 دور از مذاکرات را پشت‌­سر گذاشته است و به گفته مقامات چینی در مرحله نهایی قرار دارد.

شورای همکاری خلیج فارس یک منفعت استراتژیک مهم برای پکن است. چین درطول دوازده ماه منتهی به اکتبر 2023 نه‌تنها 112.5 میلیارد دلار به این منطقه صادرات داشته است، 40 درصد از واردات نفت خود را نیز از صادرکنندگان نفت همین منطقه تامین می‌کند. فراتر از آن، شرکت‌­های تکنولوژی چین چون هواوی که توسط ایالات متحده تحریم شده است به نصب زیرساخت‌­های اساسی در چند کشور شورای همکاری خلیج فارس کمک می‌­کنند.

به گفته مقامات چینی، فرصت بزرگ دیگری که چین به دنبال آن است قاره آفریقاست. توافقنامه تجارت آزاد قاره آفریقا (AfCFTA) در سال 2018 که 54 کشور آن را امضا کردند فرصت بزرگی برای چین است.

گرچه چین هنوز تمایلی برای پیوستن به این توافق ابراز نکرده است، موقعیت آن به عنوان بزرگ‌ترین شریک تجاری باعث نزدیکی با این گروه شده است. 

از منظر تحلیلگران فایننشیال تایمز، چین نمی­‌خواهد شاهد نابودی سازمان تجارت جهانی باشد. برعکس، این کشور در طول بیش از دو دهه از آزادسازی تجارت سود برده است و از زمان پیوستن به این سازمان در سال 2001 تجارت آن بیش از 10 برابر شده است که چندین برابر میانگین جهانی است.

ولی باوجود تمام تلاش­‌هایی که چین برای ساختار جایگزین تجارت خود انجام داده است، تشدید اصطکاک تجاری با ایالات متحده و اتحادیه اروپا به این معناست که این کشور به شدت در معرض ریسک‌­هایی است به‌طوری که ارزش تجارت جهانی می‌­تواند بیشتر از سطح 2023 کاهش یابد.

ابرهای طوفانی که برسر تجارت غرب با چین ایجاد شده است، نگرانی زیادی برای پکن دارد. نکته مورد بحث اصلی یارانه­‌های صنعتی است که مقامات ایالات متحده و اروپا می­‌گویند چین در برخی از بخش‌­های تولیدی پیشرفته می­‌دهد و مزیت‌­های هزینه‌­ای ناعادلانه‌­ای را برای شرکت‌­های چینی ایجاد کرده است.

به گفته مقامات آمریکایی، واشنگتن در ماه جاری به پکن هشدار داد که اگر بخواهد مازاد ظرفیت صنعتی خود را با دامپینگ کالا در بازارهای بین المللی حل کند، ایالات متحده و متحدانش دست به اقدام خواهند زد.

مقام ارشد رقابت اتحادیه اروپا ماه گذشته اعلام کرد که این اتحادیه آماده است از ابزارهای تجاری برای مقابله با شیوه ‌های تجاری ناعادلانه چین استفاده کند. سال گذشته نیز اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا اظهار کرد که بازارهای جهانی مملو از خودروهای برقی چینی است که توسط "یارانه‌های هنگفت دولتی" ارزان نگه داشته می‌شوند.

اما باوجود ابهامات زیادی که درباره آینده وجود دارد، شرکت‌­های چینی تلاش می­‌کنند تا از هرگونه درگیری تجاری که در راه است اجتناب کنند.

آنها به روش­‌های مختلف به دنبال دور زدن تعرفه‌های آمریکا و اتحادیه اروپا هستند. یکی از این راه‌ها، روشی است که به‌طور کامل در مکزیک به نمایش گذاشته شده است. این کشور به عنوان عضوی از توافقنامه تجارت آزاد آمریکای شمالی (نفتا) می‌تواند کالاها را با تعرفه‌های بسیار پایین‌تر به بازار آمریکا صادر کند.

تجزیه و تحلیل فایننشیال تایمز از داده‌های تجاری نشان می‌دهد که کانتینرهای 20 فوتی ارسال شده از چین به مکزیک در سه فصل اول سال 2023 در مقایسه با مدت مشابه سال قبل افزایش چشم‌گیری داشته است. این افزایش زمانی رخ داد که مکزیک در سال گذشته از چین به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده کالا به ایالات متحده پیشی گرفت و تعداد محموله­‌های کامیون از طریق مرز به ایالات متحده به سرعت افزایش یافت.

روند دیگر جابجایی ظرفیت تولید و نزدیک شدن به مشتریان برای محدود کردن آسیب‌پذیری در برابر تنش‌های ژئوپلیتیکی است. جریان سرمایه‌گذاری مستقیم چین به مالزی، اندونزی و سایر کشورهایی که به عنوان کشورهای مفید برای "نزدیک شدن" شناخته می شوند، در حال افزایش است.

اما حتی در اینجا، سرمایه گذاران چینی لزوما امن نیستند. قراردادهای آزاد تجاری چین می‌تواند راه‌اندازی کارخانه‌های تولیدی در کشورهای خارجی را برای شرکت‌­های چینی تسهیل کند تا در نهایت به ایالات متحده و اتحادیه اروپا صادرات داشته باشند اما اگر قوانین ایالات متحده و اتحادیه اروپا تغییر کند و محدودیت‌های بیشتری برای مالکیت چینی‌ها بر کارخانه‌های خارج از چین در نظر بگیرد، کوچ کارخانه‌های چینی ممکن است در نهایت موثر نباشد.

*

بخش اول گزارش:
نقشه چین برای تغییر شکل تجارت جهانی: علیه WTO