سر خریداران عادی خودرو از کارخانه بی کلاه می ماند

فروش خودرو در مبدا همچنان با چالش همراه است و به رغم برنامه ریزی های انجام شده توسط وزارت صمت همچنان خودروهای پرطرفدار باید با مکانیزم قرعه کشی صاحبان خود را بشناسند. در حالی که وزارت صمت بعد از برگزاری سه دور فروش محصولات تولیدی شرکت های خودروساز توانست خودروهای سایپا را بدون قرعه کشی در اختیار متقاضیان قرار دهد اما بر فروش محصولات ایران خودرو همچنان قرعه کشی برگزار می شود. البته انتخاب مشتریان به کمک بخت آزمایی تنها مشکل متقاضیان خودرو نیست و مسیر عرضه خودرو به قیمت کارخانه به دلیل تکلیف قانونی مجلس و برنامه صمت باریکتر از گذشته شده است. سال گذشته نمایندگان مجلس قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت را به تصویب رساندند. این قانون به دنبال این بود تا خانواده ها را به فرزند آوری تشویق کند. یکی از مشوق های در نظر گرفته شده در این ارتباط امکان خرید خودرو برای مادران دارای دو فرزند یا بیشتر بود. نمایندگان به شرکت های خودروساز تکلیف کردند تا 50 درصد از خودروهای عرضه شده در طرح های فروش خود را به مادران دارای دو فرزند اختصاص دهند. شرط مادران برای استفاده از این امکان این بود که یکی از فرزندان آنها بعد از تاریخ 19 آبان ماه 1400 به دنیا آمده باشد.

واگذاری 50 درصد محصولات عرضه شده خودروسازان در طرح های فروش به مادران دارای دو فرزند به آن معنا بود که متقاضیان عادی تنها باید روی 50 درصد دیگر محصولات عرضه شده برای تصاحب خودرو حساب می کردند. اما این پایان ماجرا نبود و مشتریان عادی شرکت های خودروساز برای 50 درصد در اختیار خود نیز شریکی ناخواسته پیدا کردند. در سومین و آخرین مرحله از فروش خودرو در سامانه یکپارچه سیست گذار خودرویی اعلام کرده 20 درصد خودروهای عرضه شده به دارندگان خودروهای فرسوده اختصاص پیدا می کند. بعد از حذف سامانه یکپارچه قرار بر این شد در طرح های فروش سهمی برای صاحبان خودروهای فرسوده در نظر گرفته شود. براساس لایحه بودجه سال جاری مقرر شد تا 10 درصد عرضه شرکت های خودروساز به خروج خودروهای اسقاطی اختصاص پیدا کند اما با مصوبه جدید مجلس درباره اسقاط خودروهای فرسوده این میزان به 20 درصد افزایش یافت. بنابراین خودروسازان موظف شدند در کنار 50 درصد اختصاص پیدا کرده به مادران دارای دو فرزند، 20 درصد از محصولات عرضه شده خود را نیز به دارندگان خودروهای فرسوده اختصاص دهند.

اختصاص این میزان به دارندگان خودروهای فرسوده نشان می دهد در مجموعه 70 درصد فروش خودروسازان پیش از عرضه از دسترس متقاضیان عادی خارج شده و آنها باید تنها به 30 درصد باقیمانده برای خودرودار شدن امید ببندند. به طور مثال در آخرین مرحله از فروش ایران خودرو در مجموع 68 هزار دستگاه خودرو در دسترس متقاضیان قرار گرفت. سهم متقاضیان عادی 27 هزار و 200 دستگاه بود. مادران دارای دو فرزند 34 هزار دستگاه خودرو سهم داشتند و صاحبان فرسوده ها نیز 6 هزار و 800 دستگاه خودرو را در این دور از فروش به خود اختصاص دادند. در آخرین فروش ایران خودرو بیش از 4 میلیون و 33 هزار نفر به عنوان متقاضی عادی ثبت نام کردند با توجه به 27 هزار و 200 دستگاه خودروی عرضه شده به طور میانگین از هر 148 متقاضی یک نفر شانس برنده شدن داشته است. این مقایسه برای مادران با توجه به ثبت نام بیش از 217 هزار نفری مادران و 34 هزار خودروی عرضه شده حدود 6 به یک بوده است. به عباتر دیگر از هر 6 مادر یکی شانس در اختیار گرفتن خودرو به قیمت کارخانه داشته است. آمارها گویای این نکته است که حدود 63 هزار و 350 نفر برای اسقاط خودرو از این مسیر ثبت نام کردند. اگر تعداد صاحبان خودروهای فرسوده را به تعداد 6 هزار و 800 دستگاه خودروی عرضه شده تقسیم کنیم. از هر 9 نفر یکی از این طریق می توانست خودروی فرسوده خود را نو کند. اگر این سهمیه بندی ها نبود با توجه به تعداد خودروی عرضه شده و تعداد متقاضی ( همه متقاضیان را عادی تصور شده است) شانس برنده خودرو به قیمت کارخانه یک به 63 بود. یعنی از هر 63 نفر یک نفر امکان خرید خودرو از کارخانه را پیدا می کردند.

بنابراین تخصیص 70 درصدی به مادران دارای دو فرزند و صاحبان خودروهای فرسوده برای متقاضیان عادی تنها یک پیامد دارد و آن اینکه برای در اختیار گرفتن خودرو به قیمت کارخانه با مشکل بیشتری روبرو هستند و با توجه به سهمیه های تخصیص یافته باید از شانس بیشتری برای خرید لاتاری خودروی بهره مند باشند.