تیره تر شدن چشم انداز صلح در اوکراین: با روسیه بزرگ بجنگید!

ساناز نفیسی: به گزارش اکوایران، فرآیند رسمی الحاق بخش قابل توجهی از خاک اوکراین به سرزمین اصلی روسیه از روز جمعه توسط کرملین کلید زده می شود.

مشروعیت بخشی به اقدامی نامشروع

بنا بر گزارش سی ان ان، روسیه از روز جمعه رسما الحاق 18 درصد از خاک اوکراین به سرزمین خود را با امضای پوتین کلید زد. حالا پوتین میزبان مراسمی در تالار سنت جورج کرملین برای اعلام رسمی الحاق چهار سرزمین اشغالی اوکراین به عنوان بخشی ازروسیه است. هفته آینده نیز دو مجلس روسیه -دومای ایالتی و شورای فدراسیون- الحاق این سرزمین ها را بررسی می کند. رویترز به نقل از خبرگزاری دولتی روسیه نوشته که بررسی این طرح در 3 و 4 اکتبر انجام می شود. در این چارچوب برنامه دومای ایالتی بدین شکل تنظیم شده است تا نمایندگان بتوانند براساس نتایج فرضی نظرسنجی ها تصمیم های قانونی بگیرند.

الحاق این چهار منطقه در حالی اجرایی می شود که مردمان ساکن در این چهار منطقه در ظاهر به این الحاق رضایت داده اند؛ آن هم در همه پرسی که هم خلاف قوانین و هنجارهای بین المللی است و هم توسط کی یف و غرب به چالش کشیده شده است. با این همه رهبران مسکو با استناد به آرای ادعایی چون حمایت 87.5 درصدی مردم خرسون، 93.11 درصد مردمان زاپوریژیا، 99.23 درصد مردم دونتسک و 98.42 درصد مردمان لوهانسک می گویند که منطق مردمان  و رهبران این مناطق با منطق کرملین همسو است.

اما کارشناسان می گویند برگزاری انتخابات آزاد و عادلانه در یک منطقه جنگی یا سرزمین اشغالی غیر ممکن است. رزماری دی کارلو، یکی از مقام های سازمان ملل در این باره گفت که این آرا نمی تواند بیانگر اراده واقعی مردم باشد. این اقدام تلاشی برای مشروعیت بخشی به تلاش مسکو برای تصرف این چهار سرزمین با توسل به زور است.

واقعیتی که نمی توان انکار کرد

در شرایطی که نتایج همه پرسی توسط غرب و جامعه بین الملل به چالش کشیده شده، نگرانی هایی وجود دارد دال بر این که مخالفت های علنی و عملی تر با این اقدام مسکو زمینه ساز تشدید تنش های هفت ماهه شود. بالاخص پس از آن که پوتین در سخنرانی اخیرش هشدار داد که اگر تمامیت ارضی روسیه به خطر افتد، این کشور از همه اهرم هایی که در اختیار دارد استفاده خواهد کرد. این تهدید، گمانه زنی ها در باب استفاده احتمالی روسیه از سلاح هسته ای را قوت بخشید.

الحالق این چهار سرزمین، بزرگ ترین سیاست الحاقی از سال 1945 قلمداد می شود.در همین راستا خبرگزاری سی ان ان نوشته فارغ از آن که جامع بین الملل فعل اخیر کرملین را رد کرده، اما اتصال این چهار منطقه واقعیت های روی زمین هستند که نمی توان منکرشان شد یا واقعیتش را تغییر داد. طبیعتا این وضعیت چشم انداز هرگونه سازش و مذاکره را تیره تر کرده است.

به طور طبیعی، تفاوت زیادی میان عقب نشینی از سرزمین های اشغالی( رویکردی که روس ها در ماه آوریل در مناطق شمالی بدان متوسل شدند) و واگذاری مناطقی به خاک روسیه (سرزمین مادری ادعایی پوتین) وجود دارد. پس دیمیتری مدودوف به درستی هفته گذشته گفت که در صورت الحالق این سرزمین ها به فدراسیون روسیه، هیچکدام از رهبران آینده روسیه، هیچ مقامی نمی تواند این تصمیم را تغییر بدهد. لاوروف هم گفته زمانی که پرچم روسیه بر فرار این چهار منطقه به اهتراز دربیاید، آن زمان هر چهار سرزمین جزو قلمرو روس ها قرار خواهند گرفت و حمله بدان ها، تجاوز به خاک روسیه قلمداد می شود.

پیام کرملین

الکساندر باونوف فعال در موسسه کارنگی در این باره به سی ان ان گفت: «پیام کرملین به متحدان اوکراین در شرایط کنونی این است، شما تصمیم گرفتید در اوکراین با ما بجنگید، اکنون سعی کنید در خود روسیه با ما بجنگید، به طور دقیق آنچه ما می نامیم، روسیه بزرگ». به باور این محقق بخش دوم این پیام آن است که حمله به هرکدام از این چهار سرزمین، حمله به روسیه تلقی می شود. طبیعتا در چنین شرایطی روسیه با طیف وسیعی از گزینه های تلافی جویانه روبرو خواهد بود. بسیاری از ناظران با استناد به سخنرانی اخیر پوتین و تهدید ضمنی اش مبنی بر استفاده از سلاح هسته ای، از ورود به بازی ناامید کننده تازه می گویند و در باب آن هشدار می دهند.

فعلا مقام های آمریکایی گفته اند که پوتین به سلاح هسته ای تاکتیکی متوسل نخواهد شد هرچند همان ها نیز نمی توانند احتمال تحقق این گزینه را نادیده بگیرند.منابع متعدد  به سی ان ان گفتند که این تهدید مطمئنا در قیاس با اوایل سال جاری بالا است است. ایالات متحده در ماه های اخیر به طور خصوصی به روسیه هشدار داده بود تا به این سیاست های فاجعه بار متوسل نشود. با این همه یکی از منابع آگاه گفته که تاکنون هیچ نشانه ای مبنی بر برنامه ریزی قریب الوقوع روسیه برای سوء استفاده از این سرزمین ها وجود ندارد.

بسیج افکار عمومی یا تلاش برای سازش

ناظران می گویند الحاق این چهار سرزمین به پوتین این فرصت را خواهد داد تا افکار عمومی را برای اجرایی کردن اهداف و خواسته های خود به شکلی مثبت تحت تاثیر قرار دهد. امروز وضعیت در قیاس با سال 2014، زمانی که کریمه به خاک روسیه ملحق شد، تغییر کرده است.

فعلا پوتین به واسطه فشار تحریم ها و تلفات سنگین در نبرد اوکراین چندان محبوب نیست. اما آناتول لیون، مدیر برنامه اوراسیا فعال در موسسه کوئینسی باور دیگری دارد و در این باب به سی ان ان گفته که هدف واقعی پوتین متقاعد کردن ایالات متحده و یا اروپایی برای جدی گرفتن فرایند مذاکرات و یافتن راهی برای سازش جهت پایان دادن به جنگ است. هرچند او خاطر نشان کرد، چنین سیاست های رادیکالی نه تنها تنش ها را کاهش نخواهد داد بلکه هرگونه صلح احتمالی را برای بازه زمانی طولانی مدت غیر ممکن می سازد.اگر این سناریو محقق شود، پوتین بیش از هر زمان دیگر ناامید خواهد شد.

گزینه های محدود غرب

فعلا غرب به هشدارهای پوتین واکنش جدی نشان نداده است. ایالات متحده به تازگی بسته تازه ای از تسلیحات با فن آوری پیشرفته را در اختیار اوکراین قرار داد که شامل توپخانه دوربرد HIMARS است که می تواند قواعد بازی را تغییر دهد.امروز اوکراین حمله به دونتسک را تسریع کرده است. در مقابل نیروهای حامی روسیه نیز شهر لیمان و اطراف آن را محاصره کرده اند. اگر آنها ناچار شوند قلب دونباس را تسلیم کنند، آزمایش برای ورود به خط قرمز تازه ترسیمی آغاز خواهد شد.

اولریش اسپک، تحلیلگر فعال در کارنگی با انتشار پیامی در توئیترش نوشت: «اگر مرزهای مشخصی وجود نداشته باشد، تهدید به دفاع از مرزهای روسیه در اوکراین حتی با توسل به سلاح هسته ای به سرعت اعتبارش را از دست خواهد داد». اما جان ولفستال، یکی از مقام های پیشین فعال در عرصه کنترل تسلیحات در دولت اوباما بر این باور است که: «پوتین امروز به ما یک حق انتخاب داده است: ترسیم دوباره مرزها از طریق توسل به زور».