دانیال دلاوری: تصورات غالب بر این بوده که شکست‌های اخیر در خاک اوکراین موقعیت کرملین و شخص پوتین در داخل روسیه تضعیف خواهد کرد. با این همه به نظر می‌رسد شواهد موجود چیزی خلاف این مسئله را ثابت می‌کند.

آندری سولداتوف و ایرینا بوروگان، تحلیل‌گران مسائل روسیه، با انتشار مقاله‌ای در نشریه فارن افرز با عنوان «جنگجویان پوتین؛ کرملین چگونه منتقدان خود را گزینش کرده و جبهه داخلی را نظامی کرده است» به ارائه روایتی از مخالفت‌ها و انتقادها در داخل روسیه به جنگ پوتین پرداخته و این مسئله را توضیح داده‌اند که او چطور توانست نارضایتی‌های جناح‌های مختلف این کشور نسبت به جنگ را خاموش کند. اکوایران این مقاله را در سه بخش ترجمه کرده که پیش از این بخش اول آن با عنوان «چگونه پوتین شکست در اوکراین را به فرصت تبدیل کرد؟» منتشر شده و در ادامه بخش دوم آن منتشر می‌شود:

شورش رادیکال ها

در میان نظامیان سابق که حالا منتقد روند جنگ روسیه در اوکراین بودند، حالا حتی رادیکال‌تر از ایگور استرلکوف، ولادیمیر کواچکوف بود. سرهنگ 74 ساله نیروهای ویژه شوروی سابق با کارنامه طولانی از خشونت‌های راست‌گرایانه. کواچکوف در کوبیدن فرماندهی نظامی روسیه به استرلکوف پیوست و به سرعت یوتیوب و تلگرام پر شد از تحلیل‌های این دو از جنگ فاجعه‌بار روسیه. با این حال، در بیشتر طول بهار و تابستان، مسکو آنها را جدی نگرفت. این موضوع در ماه سپتامبر تغییر کرد، زمانی که اوکراین ضدحملات چشمگیر خود را در منطقه خارکیف آغاز کرد. دنبال‌کنندگان کانال تلگرامی استرلکوف به بیش از 600 هزار نفر رسید و حالا گروه‌های دیگر از صداهای منتقد نیز در حال پیوستن به او بودند.

ابتدا به اصطلاح «وانکور»ها بودند، روزنامه‌نگارانی که در بطن ارتش فعالیت می‌کردند. به طور سنتی، وانکور ها به شدت به کرملین وفادار بوده‌اند، اما در این جنگ آنها ارتباط و همدلی بیش‌تری با سربازان در خط مقدم پیدا کرده بودند. اکثر وانکورها کانال های تلگرامی خود را دارند که در آن گزارش های بدون سانسورشان از جنگ دنبال‌کنندگان زیادی پیدا کرده بود. کانالی که توسط الکساندر کوتس، یک خبرنگار روزنامه رسمی، اداره می شود، حالا 700 هزار مشترک داشت. کانال دیگری به نام «وارگانزو» که توسط سمن پگاو، روزنامه نگار کهنه کار جنگ، اداره می شود اکنون 1.3 میلیون دنبال‌کننده پیدا کرده بود. برای بسیاری از روس‌ها، کانال‌هایی مانند این‌ها صدای واقعی ارتش هستند.

ادامه انتقادها از روند جنگ

با رسیدن پاییز، افراد نزدیک به خود کرملین با انتقادهایی که وزن بیشتری داشتند با وانکورها همراه شدند. برای مثال قدیروف، که مدت هاست از روابط نزدیک با پوتین بهره برده است. رهبر چچن در یک سری پست در کانال تلگرامی خود ارزیابی‌های منفی واکنش برانگیزی از جنگ منتشر کرد، اگرچه از انتقاد از شخص پوتین خودداری کرد. در همین راستا بود که او در اول اکتبر زمانی که لیمان -یک پایانه‌ مهم راه آهن در منطقه دونتسک- توسط اوکراینی ها پس گرفته شد، قدیروف فرمانده روسی در منطقه را به تنهایی مسئول این شکست معرفی کرد و نوشت: «من نمی توانم در مورد آنچه در لیمان رخ داد سکوت کنم.»

این اظهارات که حالا از طرف متحد دیرینه پوتین مطرح می‌شدند، چالشی غیر معمول برای روایت نظامی رسمی ایجاد می‌کردند. و برخی دیگر از افراد حلقه‌ی داخلی هم از او حمایت کردند. قابل توجه‌ترین آن‌ها یوگنی پریگوژین، ملقب به سرآشپز پوتین، بود. زندانی سابق در دوران شوروی که در دهه گذشته رهبر گروه شبه نظامی بدنام واگنر بوده است، گروهی که جنگجویان آن نقش مهمی نیز در جنگ روسیه در اوکراین داشته‌اند. در این مرحله اظهارات قدیروف، توسط وانکورها و دیگر ملی‌گرایان افراطی تکرار می‌شد که گزارش‌های تازه‌ای از شکست‌های خط مقدم به آن‌ها اضافه می‌کردند. در همین حال، با شروع «بسیج محدود» پوتین، رسانه های اجتماعی روسیه پر شد از ویدئوهایی از سراسر کشور که مردم عصبانی و گریان را  نشان می داد که علاقه ای به پیوستن به این جنگ مرگبار نداشتند. کرملین در وسط گیر کرده بود. از یک طرف منتقدان تلگرام، که می‌خواستند روسیه سخت‌تر بجنگد، و در طرف دیگر بسیاری از مردم معمولی روسیه، که به‌طور فزاینده‌ای نگران جنگی بود که به یک فاجعه برایشان تبدیل شده بود. در این مرحله به نظر می‌رسید که کرملین ممکن است کنترل خود را بر افکار عمومی روسیه از دست بدهد.

پاسخ کرملین

در 8 اکتبر، پوتین بالاخره وارد عمل شد. در یک اقدام عمده، او در زنجیره فرماندهی تغییرات اساسی به وجود آورد. او سرگئی سوروویکین را به عنوان رئیس کل نیروهای روسیه در اوکراین منصوب کرد. بر روی کاغذ، سوروویکین یک انتخاب بعید بود: سابقه او شامل هفت ماه زندان به دلیل مشارکت در کودتای نافرجام در سال 1991 و اتهامات جنایی برای قاچاق اسلحه. اما سوروویکین یک چیز به نفع خود داشت: جنگ‌جویان تلگرام او را تأیید می‌کردند. به محض اعلام این خبر، خبرنگاران و نظامیان سابق از انتصاب او تمجید کردند. قدیروف و پریگوژین نیز از او حمایت کردند. فقط استرلکوف موضع انتقادی خود را حفظ کرد و به دنبال‌کنندگان خود سابقه‌ی سیاه سوروویکین را یادآوری می‌کرد. تغییر فضا در تلگرام تا حدی بود که وقتی نیروهای اوکراینی با منفجر کردن پل کریمه که یک مسیر حیاتی تدارکاتی روسیه بود روسیه را تحقیر کردند، وانکورها، خبرنگاران مستقل در تلگرام، تا حد زیادی سکوت کردند و استرلکوف آنها را متهم کرد که به مبلغان کرملین تبدیل شده اند.

با این حال، با وجود عقب‌نشینی وانکورها از انتقادات خود، کرملین به برداشتن گام‌های بیشتر برای پایان دادن به نارضایتی‌ها ادامه داد. در 14 اکتبر، مشخص شد که ستاد کل ارتش روسیه از دادستانی‌ها خواسته است تا 9 منتقد نظامی از جمله پگف و استرلکوف را به دلیل نقض قانون جدید علیه "انتشار اطلاعات نادرست " در مورد ارتش محاکمه کنند. (کرملین از زمان آغاز تهاجم مکرراً از این قانون برای ساکت کردن منتقدان استفاده کرده است: ، یکی از نویسندگان همین مقاله در بهار سال 2022 به اتهامات مشابه در لیست تحت تعقیب روسیه قرار گرفته است.) هدف از این پیگرد قضایی این بود که برای دیگران در تلگرام اخطار بفرستید و در آن موفق بود. خبرنگاران نظامی بلافاصله انتقاد از فرماندهی نظامی را کنار گذاشتند و در عوض اخبار مثبت کلی در مورد بسیج و «بهبودها» در لجستیک، آموزش و سایر موارد را گزارش کردند.