رهبران جهان در صف ملاقات با رئیس‌جمهور چین؛ آیا آمریکا باید نگران باشد؟

به گزارش اکوایران، شی جین پینگ چند هفته پرمشغله داشته است. از اواخر ماه گذشته، رهبر چین میزبان روسای دولت‌های اسپانیا، سنگاپور، مالزی، فرانسه و  رهبران اتحادیه اروپا بوده است. این شتاب غیرعادی در فعالیت‌های دیپلماتیک در شرایطی رخ می‌دهد که اقتصاد جهانی در پی همه‌گیری کرونا و جنگ در اوکراین با بحران‌‌های متعدد مواجه است و نگاه کشورهای دنیا به پکن است.

بنابر گزارش سی‌ان‌ان، روز جمعه این فهرست بزرگ‌تر شد و لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا، رئیس‌جمهور برزیل نیز به آن پیوست، که انتظار می‌رود مجموعه‌ای از قراردادهای دوجانبه را با شی امضا کند - و مانند بسیاری از رهبران قبل از او، با امید به ایجاد پیشرفت در جهت پایان دادن به جنگ توسط روسیه، به چین می‌رود.

اما برای شی، رفت و آمد این رهبران بازدیدکننده - که حتی در شرایطی که چین از محکوم کردن تهاجم روسیه امتناع کرده است، سفر خود را انجام می‌دهند - همچنین فرصتی است تا دیدگاه خود را درباره ایجاد نظم جهانی که قوانین آمریکا در آن دیکته نشده باشد و مقابله با تهدیدات ادراک شده علیه کشورش، ابراز کند.

ناظران می‌گویند که این به ویژه در حال حاضر برای رهبر چین ضرورت دارد.

سه سال دیپلماسی کاهش‌یافته به دلیل کنترل‌های سختگیرانه کووید-۱۹ چین همراه با چالش‌های اقتصادی، رقابت ریشه‌دار با ایالات متحده و افزایش نگرانی‌های اروپا در مورد سیاست خارجی پکن، شی را تحت فشار قرار داده است تا اقدامی انجام دهد.

لی مینگ جیانگ، دانشیار روابط بین‌الملل در دانشگاه فناوری نانیانگ سنگاپور، می‌گوید: «(رهبران چین) بر این باورند که اکنون زمان آن است که چین برنامه‌های استراتژیک خود را عملی کند.»

او گفت: «یک نتیجه بالقوه خوب برای آن‌ها تضعیف اتحادهای آمریکایی است... به همین دلیل است که ما شاهد تلاش‌های بسیار زیاد پکن برای تثبیت و بهبود روابط با کشورهای اروپایی و همچنین تلاش برای بهبود و تقویت همکاری با اقتصادهای نوظهور هستیم.»

استفاده از کارت‌های در دست

در حالی که رهبران جهان، علیرغم نگرانی‌های بین‌المللی درباره روابط رو به رشد چین و روسیه و ارعاب تایوان توسط پکن، به چین باز می‌گردند، شی از فرصت استفاده کرده است تا مکالمات خود را با انتقاد پنهان از ایالات متحده و کلمات کلیدی که نشان دهنده دیدگاه خود شی در مورد چگونگی تغییر شکل قدرت جهانی است، در هم بیامیزد.

شی در اواخر ماه گذشته در صحبت با لی هسین لونگ از سنگاپور، تاکید کرد که کشورهای آسیایی در کنار هم باید «قاطعانه با قلدری، جداسازی کشورها یا قطع زنجیره‌های صنعت و تأمین مخالفت کنند» و در عین حال از انور ابراهیم، نخست‌وزیر مالزی خواست تا «قاطعانه در برابر ذهنیت جنگ سرد و تقابل بلوکی مقاومت کند.»

در همان روز او به پدرو سانچز، نخست‌وزیر اسپانیا، هشدار داد که، «توسعه مناسب روابط چین و اتحادیه اروپا مستلزم حفظ استقلال استراتژیک اتحادیه اروپا است.»

پکن با ناراحتی نظاره‌گر جنگ در اوکراین است که ایالات متحده و متحدان اروپایی‌اش را به هم نزدیکتر کرده است. اکنون، تحلیلگران می‌گویند که مشارکت اقتصادی و بهره‌برداری از اختلافات بین کشورهای دو سوی اقیانوس اطلس برای چینی‌ها اهمیت کلیدی دارد.

هنگامی که امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه هفته گذشته وارد پکن شد، شی چین و فرانسه را با یکدیگر مقایسه کرد و گفت: هر دو «کشورهای بزرگ با سنت استقلال» و «حامیان قاطع دنیای چند قطبی»- یا جهانی بدون ابرقدرت مسلط هستند.

ماکرون، که حامی قدیمی توسعه یک سیاست ژئوپلیتیکی مستقل توسط اروپا و توسعه قابلیت‌های دفاعی است که نیازی به اتکا به واشنگتن ندارد، به نظر می‌رسید که پذیرای مواضع شی باشد.

او بیانیه 51 ماده‌ای مشترکی را با چین منتشر کرد که در آن همکاری در زمینه هایی از انرژی هسته‌ای گرفته تا امنیت غذایی تشریح شده بود و به خبرنگارانی که با او سفر می‌کردند گفت که وقتی نوبت به رقابت آمریکا و چین می‌رسد، اروپا نباید «در بحران‌هایی گرفتار شود که مال ما نیست که آن را از ایجاد خودمختاری استراتژیک خود باز می‌دارد.»

اظهارات ماکرون با واکنش‌های منفی در اروپا و ایالات متحده مواجه شده است، اما تحلیلگران می‌گویند که این احتمالاً به عنوان یک پیروزی در پکن تلقی می‌شود.

ژان پیر کابستان، استاد علوم سیاسی در دانشگاه باپتیست هنگ کنگ، گفت: «هر چیزی که می‌تواند ایالات متحده را تضعیف کند، غرب را تقسیم کند و کشورها را به چین نزدیکتر کند، برای شی خوب است. از این رو، سفر ماکرون در پکن به عنوان یک پیروزی بزرگ تلقی می‌شود.»

بازگشت لولا به چین

شی ممکن است در حال آماده شدن برای یک پیروزی دیپلماتیک بالقوه دیگر در دیدار با لولا در روز جمعه باشد.

رهبر چپ‌گرای برزیل، که حدود دو دهه پیش در اولین دوره قدرت خود، رونق روابط تجاری چین و برزیل را آغاز کرد، با هیئتی از رهبران تجاری، فرمانداران ایالتی، نمایندگان کنگره و وزرا در سفر است و انتظار می‌رود مجموعه‌ای از قراردادهای دوجانبه از کشاورزی و دامداری تا فناوری را با چین امضا کند.

بازگشت لولا به قدرت پویایی روابط چین و برزیل را تغییر داده است، روابطی که شاهد لحظات پرتنشی در زمان رهبر سابق ژایر بولسونارو بود که لفاظی‌های ضد چین را مرتباً به کار می‌برد.

لولا در حال حاضر سفر دولتی خود را از شانگهای آغاز کرده است و در مراسم تحلیف دیلما روسف، رئیس‌جمهور سابق برزیل، به عنوان رئیس بانک توسعه جدید بریکس- بلوک اقتصادهای نوظهور برزیل، روسیه، آفریقای جنوبی، هند و چین- شرکت کرده است که یک گروه‌بندی قدرت جایگزین برای G7 با محوریت غرب ارائه می‌دهد.

لویزا دوارته، پژوهشگر مرکز مطالعات آمریکای لاتین و لاتین دانشگاه آمریکا در واشنگتن گفت: «شی لولا را به عنوان یک رهبر مشتاق برای بریکس، گشاده‌رو نسبت به اصلاحات در سیستم حکمرانی جهانی و متمایل به اجتناب از همسویی خودکار با ایالات متحده خواهد یافت.»

سوال اوکراین

سایه تهاجم روسیه به اوکراین بر دیپلماسی در پکن سنگین است.

برخی از رهبران - مانند ماکرون - شی، دوست نزدیک و شریک دیپلماتیک ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه را متحدی بالقوه می‌دانند که می‌تواند به سوق دادن پوتین به سمت صلح کمک کند.

اما روابط آنها همچنین باعث نگرانی شده است و مقامات آمریکایی در اوایل سال جاری هشدار دادند که چین در حال بررسی ارائه کمک‌های مرگبار به کرملین است - ادعایی که پکن آن را رد کرده است.

در حالی که فرانسه و چین در نشست خود با چندین نکته مرتبط با جنگ موافقت کردند - از جمله مخالفت با حمله به نیروگاه‌های هسته‌ای و حمایت از زنان و کودکان - ماکرون در نهایت شی جین‌پینگ را مجبور نکرد که روی کاغذ به هیچ موضعی که چین قبلاً علنا اعلام نکرده است متعهد شود.

لی در سنگاپور گفت: «برای چین دشوار خواهد بود که به برخی از درخواست‌های آمریکایی‌ها یا اروپایی‌ها پاسخ مثبت دهد، زیرا انجام این کار خطر ناراحت کردن روس‌ها را به همراه خواهد داشت».

«روسیه تنها قدرت بزرگی است که با دیدگاه‌های (چین) در مورد اینکه جهان و نظام جهانی چگونه باید باشد و مسائل مختلف سیاسی چگونه باید حل شوند، موافقت دارد. روسیه برای چین غیرقابل جایگزین است.»

چونگ جا یان، دانشیار دانشگاه ملی سنگاپور گفت: تصورات در مورد نفوذ بالقوه شی بر پوتین «اهرمی را فراهم کرده است که به (شی) اجازه می دهد توجه زیادی را به خود جلب کند، و شاید منافع و حمایتی را که در غیر این صورت از آن برخوردار نمی شد، بدست آورد.»

او گفت: «در نهایت، این آزمون به این نتیجه بستگی خواهد داشت که آیا شی می‌تواند بر پوتین تأثیر واقعی بگذارد، به ویژه درباره توقف جنگ، یا خیر».