موشک‌های مافوق صوت چه هستند و اهمیت دستیابی ایران به آن‌ها برای منطقه چیست؟

به گزارش اکوایران، ایران از موشک بالستیک مافوق صوت فتاح رونمایی کرده است که می‌گوید قادر به نفوذ به سامانه‌های دفاعی است، موضوعی که می‌تواند باعث نگرانی بیشتر غرب و اسرائیل شود.

امّا موشک‌های مافوق صوت چیستند، چه کسانی آنها را در اختیار دارند، نسخه ایرانی آن چه قابلیتی دارد و پس‌زمینه رونمایی آنها چیست؟

موشک مافوق صوت چیست؟

موشک‌های مافوق صوت پرتابه‌هایی هستند که می‌توانند با سرعت حداقل 5 ماخ یا پنج برابر سرعت صوت حرکت کنند. یعنی 1.7 کیلومتر در ثانیه یا 6،174 کیلومتر در ساعت.

بنابر گزارش الجزیره، برخی از موشک‌های بالستیک فعلی می‌توانند به این سرعت‌ها برسند، اما این کلاس جدید از سلاح خود را از دیگران متمایز می‌کنند، زیرا می‌توانند پس از بازگشت به جو زمین مسیر تصادفی‌تری را به سمت هدف مورد نظر خود طی کند.

این امر شناسایی آن‌ها توسط سیستم‌های راداری و انهدامشان توسط سپرهای دفاعی را بسیار دشوارتر می‌کند.

کشورهای بیشتری به دنبال تسلیحات مافوق صوت هستند به این امید که بتوانند یک مزیت نظامی برای خودشان ایجاد کنند، اما چالش‌ها همچنان هراس‌انگیز هستند.

برای مثال، اصطکاک در اتمسفر فوقانی دمای بسیار بالایی ایجاد می‌کند، در حالی که سرعت بسیار بالای موشک، ذرات فوق گرمی در اطراف آن ایجاد می‌کنند که عبور ارتباطات رادیویی را دشوارتر می‌کند.

تاکنون روسیه و چین مجموعه‌ای از سلاح‌های مافوق صوت را به نمایش گذاشته‌اند، در حالی که تنها مسکو است که تصور می‌شود آنها را در نبرد آزمایش کرده است. ایالات متحده نیز موشک‌های مافوق صوت را آزمایش کرده است اما کمی از دو رقیب خود عقب‌تر است.

مشخصات موشک ایرانی چیست؟

چندین ماه پس از این‌که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برای اولین بار در نوامبر اعلام کرد که موشک مافوق صوت دارد، فتاح را در روز سه شنبه به نمایش گذاشت. ایران می‌گوید برد این پرتابه 1400 کیلومتر است و می‌تواند قبل از اصابت به هدف با سرعتی تا 15 ماخ (5.1 کیلومتر در ثانیه) حرکت کند.

همچنین گفته می‌شود که این موشک دارای یک نازل ثانویه متحرک است و از پیشران‌های جامد استفاده می‌کند که امکان مانورپذیری بالا در داخل و خارج جو را فراهم می‌کند که فرماندهان ارشد سپاه ادعا کرده‌اند به این معنی است که هیچ سیستم دفاع موشکی در جهان امکان مقابله با آن را ندارد.

مقامات ایرانی همچنین «جهش نسلی» در فناوری موشکی در ساخت فتاح را تحسین کرده‌اند که به گفته آنها سطوح جدیدی از بازدارندگی را به ایران می‌دهد.

آن‌ها تردید غرب در مورد توسعه موشک‌های مافوق صوت توسط ایران را رد کرده‌اند و گفته‌اند که حقیقت «در روزی» آشکار می‌شود که ممکن است از چنین سلاح‌هایی استفاده شود، و اینکه ایالات متحده تنها به این دلیل تردید مطرح می‌کند که این فناوری تلاش‌هایش برای فروش تسلیحات به منطقه را تضعیف می‌کند.

آیا اسرائیل و غرب باید نگران باشند؟

ایران از تهدید مستقیم دشمن سرسخت خود اسرائیل در جریان پرده برداری از جدیدترین موشک خود، مانند برخی از موشک‌های قبلی، خودداری کرده است، اما نشانه‌ها همچنان وجود دارد.

برد فعلی فتاح تنها اندکی از فاصله بین تهران و تل آویو کم‌تر است، اما امیرعلی حاجی زاده، فرمانده هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی روز سه‌شنبه وعده داد که این سازمان می‌تواند در آینده نزدیک به فناوری مافوق صوت با برد 2000 کیلومتر دست یابد. این سقفی است که ایران در گسترش برد موشک‌های خود حفظ کرده است تا نگرانی‌های غربی و به‌ویژه اروپا را در مورد برد پرتابه‌هایش کاهش دهد.

با سرعت ادعا شده، فتاح روی کاغذ  می‌تواند در کم‌تر از هفت دقیقه به اهداف در اسرائیل برسد. این موضوع حتی برای سیستم دفاع موشکی گنبد آهنین اسرائیل نیز پنجره زمانی کوچکی برای شناسایی و رهگیری باقی خواهد گذاشت.

رسانه‌های اسرائیلی هنگام پوشش اخبار رونمایی از این موشک، به طور گسترده بر تهدید قبلی رسانه‌های ایرانی مبنی بر اینکه یک پرتابه مافوق صوت ایرانی می‌تواند در 400 ثانیه به اسرائیل برسد، تمرکز کردند.

واشنگتن به نوبه خود مستقیماً در مورد موشک مافوق صوت اظهار نظر نکرد، اما جان کربی، یکی از مقامات شورای امنیت ملی گفت که دولت بایدن «در مقابله با فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران در منطقه بسیار محکم عمل کرده است، که شامل برنامه رو به رشد موشک‌های بالستیک نیز می‌شود.»

ایالات متحده همچنین پس از این رونمایی، دور جدیدی از تحریم‌ها را علیه تهران اعمال کرد که شامل تحریم‌هایی پیرامون برنامه موشک‌های بالستیک ایران می‌شود.

این در چه شرایطی اتفاق می‌افتد؟

ایران در دوره تحولات سیاسی و نظامی قابل توجهی به جمع محدود کشورهای دارای تسلیحات مافوق صوت می‌پیوندد. توافق هسته‌ای سال 2015 این کشور با قدرت‌های جهانی همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، اما همچنان زنده است و قطعنامه سازمان ملل متحد که زیربنای آن است، قرار است در ماه اکتبر برخی از محدودیت‌های توسعه موشک‌های بالستیک را لغو کند.

قدرت‌های غربی هم‌چنان نسبت به گسترش اتحاد نظامی بین تهران و مسکو ابراز نگرانی می‌کنند. ایران متهم شده که در جنگ اوکراین برای روسیه پهپادهای تهاجمی تامین کرده است -چیزی که تهران و مسکو آن را رد کرده‌اند. هم‌چنین گزارش‌هایی منتشر شده مبنی بر این‌که روسیه به دنبال خرید موشک‌های ایرانی است، اما گفته می‌شود که چنین معامله‌ای نهایی نشده است. ایران نیز به نوبه خود اعلام کرده که به دنبال خرید جنگنده‌های پیشرفته سوخوی سو-۳۵ از روسیه است.

در همین حال در منطقه، نزدیکی ایران و عربستان سعودی با میانجیگری چین راه را برای سیلی از فعالیت‌های دیپلماتیک باز کرده است. تهران روز سه شنبه رسما سفارت خود را در ریاض بازگشایی کرد و انتظار می‌رود پادشاهی نیز به زودی این روند را دنبال کند.

ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران در سخنرانی روز سه‌شنبه در مراسم رونمایی از فتاح، در تلاش برای اطمینان دادن به همسایگان از نیات تهران بود و گفت این موشک نشانه «نقطه‌ای از صلح و امنیت پایدار» برای منطقه است.