ارسال سیگنال غیرمنتظره از سوی بن‌سلمان؛ ریاض از توافق با تل‌آویو عقب نشست؟

به گزارش اکوایران، روز جمعه گزارش شد که دیپلمات‌های اسرائیلی علیرغم دعوت قبلی به مراسمی که هفته گذشته به میزبانی محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان در پاریس برگزار شده بود، اجازه شرکت در آن را پیدا نکرده‌اند.

بنابر گزارش تایمز اسرائیل، این دو مقام اسرائیلی به مراسمی در پایتخت فرانسه دعوت شده بودند که ریاض به عنوان بخشی از تلاش خود برای میزبانی نمایشگاه جهانی 2030، برگزار کرده بود.

این گزارش حاکی از آن است که لغو این دعوت می‌تواند پاسخی از طرف ریاض به سیاست کابینه تندرو اسرائیل در کرانه باختری و تشدید تنش‌های اخیر و بروز خشونت‌ها باشد.

دو اسرائیلی که انتظار می‌رفت در این مراسم شرکت کنند، حییم اسراف، سفیر اسرائیل در یونسکو و سازمان همکاری و توسعه اقتصادی و الازار کوهن، مسئول نمایشگاه جهانی در وزارت امور خارجه بودند. گفته می‌شود که این دو در محل مراسم حضور یافتند، اما متوجه شدند که نام آن‌ها از لیست مهمانان حذف شده است.

بنا بر گزارش‌ها، یک مقام ارشد وزارت خارجه اسرائیل تلاش کرد موضوع را با ریاض در میان بگذارد، اما پاسخی دریافت نکرد، بنابراین این دو مراسم را ترک کردند. یکی از مقامات  گفت که آنها همچنان در تلاشند تا بفهمند چرا سعودی‌ها نظر خود را درباره حضور اسرائیل در این مراسم تغییر داده‌اند.

واکنش تند

مراسم در پاریس یک روز پس از آن برگزار شد که کابینه بنیامین نتانیاهو قطعنامه‌ای بحث‌برانگیز را تصویب کرد که عملاً تمام کنترل برای ساخت و ساز در شهرک‌های کرانه باختری را به وزیر دارایی، بزالل اسموتریچ، یک مدافع افزاطی شهرک‌‌سازی‌ها می‌دهد.

در روز این مراسم، نیروهای اسرائیل به شهر جنین در کرانه باختری یورش بردند که طی آن شش فلسطینی از جمله دو نوجوان کشته شدند. در پی این عملیات، وزارت امور خارجه عربستان سعودی به شدت به آن چه «تشدید تنش‌ها توسط اسرائیل در سرزمین‌های اشغالی فلسطین، که آخرین آن تجاوز به شهر جنین بود که منجر به کشته شدن قربانیان بی‌گناه و مجروح شدن دیگران شد» انتقاد کرد.

در این گزارش آمده است که این دعوت زمانی صورت گرفت که اسرائیل برای حمایت از کمپین ریاض برای میزبانی نمایشگاه جهانی 2030 اعلام آمادگی کرده بود. کشور میزبان «اکسپو» در ماه نوامبر تعیین خواهد شد. بر اساس این گزارش، دعوت عربستان و حمایت اسرائیل از میزبانی ریاض از بزرگترین نمایشگاه بین‌المللی جهان، می‌تواند سیگنال‌های موافقت‌آمیزی از سوی دو طرف باشد؛ آن هم در شرایطی که دولت جو بایدن در تلاش است تا طرفین را به دادن امتیازات لازم برای عادی‌سازی روابط ترغیب کند.

فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان در اوایل ماه جاری گفت که عادی سازی روابط ریاض با اسرائیل مزایای قابل توجهی برای منطقه به همراه خواهد داشت، اما این منافع با نبود راه حل [در اصطلاح] دو کشوری برای مناقشه اسرائیل و فلسطین محدود خواهد شد.

جهش کوانتومی

همچنین در این ماه، نتانیاهو در مصاحبه‌ای گفت که توافق عادی سازی اسرائیل با عربستان سعودی «یک جهش کوانتومی به جلو» خواهد بود و در صورت دستیابی به آن «تاریخ را تغییر خواهد داد». او در ادامه گفت که چنین توافقی یکی از اهداف اصلی سیاست او در این دوره از نخست‌وزیری است.

نتانیاهو در صحبت با اسکای نیوز گفت که نمی‌تواند رسیدن به یک توافق را تضمین کند زیرا «این به سعودی‌ها بستگی دارد» اما «مطمئناً امیدوار است که چنین شود». او هم‌چنین  گفت که عربستان سعودی «تأثیرگذارترین کشور عربی است، نه تنها در جهان عرب، بلکه فکر می‌کنم در جهان اسلام. به نظر من این می‌تواند امکان پایان دادن به درگیری اعراب و اسرائیل را فراهم کند و فکر می‌کنم این به ما کمک می‌کند تا درگیری فلسطین و اسرائیل را حل کنیم.»

ارزیابی آمریکا

با این حال، نیویورک تایمز شنبه گذشته  گزارش داد که علی‌رغم تشدید تلاش‌ها برای دستیابی به توافق عادی سازی بین اسرائیل و عربستان، واشنگتن این سناریو را چندان محتمل نمی‌بیند. این گزارش به اظهارات چند مقام آمریکایی استناد می‌کند که احتمال توافق را کمتر از 50 درصد ارزیابی کرده‌اند. اما مارتین ایندیک، فرستاده سابق آمریکا در اسرائیل به این روزنامه گفت: «بایدن تصمیم گرفته که این کار را انجام دهد و همه اکنون در دولت می‌دانند که رئیس‌جمهور چنین چیزی را می‌خواهد.»

این گزارش خاطرنشان کرد، همانطور که قبلاً گزارش شده بود، عربستان سعودی از آمریکا خواسته که در زمینه غنی‌سازی اورانیوم برای مقاصد غیرنظامی با این پادشاهی همکاری کند. به گفته دو مقام آمریکایی که این روزنامه به آنها اشاره کرده است، دیگر خواسته‌های بن سلمان، تضمین آمریکا برای دفاع از عربستان در صورت حمله و برداشتن برخی موانع بر سر راه فروش تسلیحات به پادشاهی است.

در این گزارش آمده است که بن سلمان دریافته است که باید فعلاً از پیش‌نیاز‌های قبلی تعیین شده توسط عربستان، یعنی تشکیل کشور فلسطین یا مذاکرات صلح گسترده چشم پوشی کند و به نظر می‌رسد که با آن مشکلی نداشته باشد، اگرچه او احتمالاً منافع قابل توجهی برای فلسطینی‌ها طلب خواهد کرد که هنوز اعلام نشده‌اند.

مقام‌های سعودی مدت‌هاست که علناً گفته‌اند که قبل از تشکیل کشور فلسطین در حد و حدود مرزهای قبل از 1967، روابط با اسرائیل را عادی‌سازی نمی‌کنند -هر چند. آن‌ها در پشت درهای بسته انعطاف‌پذیری بیشتری نشان داده‌اند. در این گزارش اشاره شده که منافع اصلی بن سلمان در عادی سازی روابط با اسرائیل، امتیازاتی است که از آمریکا می‌گیرد و می‌تواند آن‌ها را در داخل تبلیغ کند، جایی که صلح با تل‌آویو به طور گسترده‌ای غیر محبوب خواهد بود.