به گزارش اکوایران، شورش یوگنی پریگوژین که از نظر ولادیمیر پوتین از یک وطن‌پرست به یک خائن تبدیل شده است، نه تنها برای فضای سیاسی داخلی روسیه، بلکه برای سیاست خارجی کرملین نیز نوعی تست استرس است.

به نوشته المانیتور، همه کارشناسان روس متفق‌القول هستند که در حال حاضر، تغییرات در سیستم سیاسی روسیه، به ویژه در بخش دفاعی اجتناب‌ناپذیر است. سی‌ان‌ان گزارش داده که سرگئی سوروویکین، ژنرال برجسته روسی و فرمانده نیروهای هوافضا بازداشت شده است. ژنرال والری گراسیموف، رئیس ستاد مشترک ارتش روسیه که پریگوژین خواستار برکناری او بود نیز از زمان شورش واگنر دیده نشده است.

تنها سؤالی که در مورد این تغییرات وجود دارد، زمان‌بندی آن‌هاست؛ چراکه ولادیمیر پوتین نمی‌خواهد تحت فشار تصمیم‌گیری کرده یا شکاف‌هایی که در پی شورش واگنر ظاهر شده‌اند را قبول کند.

بر اساس گزارش‌ها، روند بازتوزیع دارایی‌های پریگوژین در روسیه آغاز شده که نشان‌دهنده قصد کرملین برای محروم‌کردن پریگوژین از تمام ابزارهای سیاسی داخلی اوست. اما پروژه‌های سیاست خارجی واگنر همه چیز را پیچیده‌تر می‌کند.

مدت‌هاست که بسیاری از عملیات‌های غیررسمی مسکو مستقیماً از طریق پریگوژین و نیروهایش یا از طریق منابع واگنر برای پشتیبانی از عملیات‌های سرویس‌های ویژه روسیه انجام می‌شود.

سازمان‌دهی مجدد عملیات‌های خارجی پریگوژین

لیست پروژه‌های خارجی پریگوژین از جمله کمپین‌های اطلاعاتی «کارخانه‌های ترول» در انتخابات آمریکا چشمگیر است. عملیات‌های نظامی مزدورهای واگنر برای یورش به پالمیرا و محاصره غوطه شرقی در سوریه و پیشروی سریع کاروان‌های تحت پوشش پدافند هوایی به سمت طرابلس در سال ۲۰۲۰ نیز بخشی از پروژه‌های خارجی واگنر بود.

با این حال، تنها پریگوژین رئیس این سازمان شبه‌نظامی نبود. یک‌بار مقامات روسی به پریگوژین دستور دادند که مسئولیت یک گروه شبه‌نظامی که به طور رسمی وجود نداشت، شده تا در صورت شکست عملیات، ضرر و هزینه‌ها را به حداقل برساند. پریگوژین با داشتن نیروهای مسلح، به تدریج شروع به ترکیب پروژه‌های تجاری شخصی در خارج و پروژه‌های دولتی کرد.

در لیبی، شروع به کار علنی واگنر در سال ۲۰۱۸ دقیقاً زمانی رخ داد که وزارت خارجه و وزارت دفاع روسیه از خلیفه حفتر حمایت کردند. افراد پریگوژین با وزارت دفاع روسیه هماهنگ شدند و حتی گزارش‌هایی را برای بخش نظامی نوشتند. هنگامی که تصرف طرابلس شکست خورد، از حضور واگنر کاسته شد و وزارت خارجه دوباره شروع به تعامل فعال با مخالفان حفتر و ایجاد توازن بین بازیکنان مختلف در لیبی کرد.

همچنین همواره پایگاه هوایی حمیمیم روسیه در لاذقیه پشتیبانی لجستیکی واحدهای پریگوژین در کشورهای مختلف، خصوصاً در آفریقا را بر عهده دارد. در حالی که نیروهای واگنر اغلب به عنوان مسافران عادی در سراسر جهان پرواز می‌کردند، تمام تسلیحات و تجهیزات از جمله تجهیزات دفاع هوایی توسط پروازهای ترابری وزارت دفاع تحویل به آن‌ها می‌رسید.

بنابراین، برای یوگنی پریگوژین بسیار دشوار است که در پی توافق بین مسکو و مینسک به یک باب دِنارد جدید تبدیل بشود. دنارد یک اسطوره ارتش فرانسه بود که ده‌ها سال در کودتاها و فعالیت‌های مزدورانه در آفریقا دست داشت. به گفته روزنامه نوایا گازتا، «تنها محافظت از دارایی‌ها در برابر کرملین بدون داشتن موقعیت رسمی، حمایت وزارت خارجه روسیه و مقامات روس بسیار دشوار است».

وال‌استریت ژورنال گزارش داد که مسکو در روز شورش، به مقامات سوریه، جمهوری آفریقای مرکزی، مالی و چندین کشور دیگر اعلام کرد که کرملین کنترل شبه‌نظامیان واگنر را در دست گرفته و هیچ تشدید تنشی در قلمروهای آن‌ها رخ نخواهد داد. منابع المانیتور نیز این گزارش را تأیید کردند.

یک منبع نزدیک به دستگاه دیپلماسی روسیه در سوریه در المانیتور گفت: «تاکنون هیچ‌کس ایده خاصی برای سازماندهی مجدد فعالیت‌های واگنر در سوریه که تبعات خاصی نداشته باشد، ارائه نداده است. بنابراین، چه کاری بهتر از اینکه به کل وجود هرگونه نیروی واگنر در سوریه را منکر شد. این همان کاری است که در حال حاضر دمشق انجام می‌دهد تا اینکه آرام‌آرام اوضاع را بررسی کرده و به یک راه‌حل برسد».

در همین حین، یکی از افراد پریگوژین که اکنون در سوریه به سر می‌برد، نوشت: «کل سیاست خارجی روسیه به دارایی‌های گروه واگنر در خارج وابسته بوده و اگر آن‌ها را خارج کنند، به نفوذ روسیه در آفریقا و سوریه فشار خواهد آمد».

حضور پررنگ در آفریقا

در کشورهای آفریقایی، سازمان پریگوژین با انجام مأموریت‌های حساس، اغلب برای استقرار تأسیسات نظامی رسمی در راستای منافع وزارت دفاع روسیه عمل می‌کردند. واگنر با ساختار منعطف و تصمیم‌گیری سریع خود به عنوان یک لوکوموتیو عمل کرده و راه را برای حضور رسمی روسیه هموار کرد.

از این نظر، در سوریه، جایی که مسکو حضور رسمی باثباتی دارد، ساده‌ترین کار جایگزین‌کردن ساختار نظامی و اداری گسترده واگنر و حل مشکل دستمزد مزدوران بوده که چندین برابر حقوق یک سرباز روس است.

علاوه بر پرسنل نظامی در سوریه، ارتش خصوصی «ریدات» نیز حضور دارد که توسط وزارت دفاع ایجاد شده و از نیروهای ذخیره هوابرد تشکیل می‌شود. همچنین، عملیات‌های گنادی تیمچنکو، تاجر نزدیک به کرملین همچنان در سوریه ادامه داشته که ممکن است فعالیت‌های اقتصادی پریگوژین در حمص و چندین استان دیگر را جذب خود کند.

یکی از کارشناسان روس به المانیتور گفت: «در کوتاه‌مدت، جایگزین‌کردن پروژه‌های پریگوژین در آفریقا، به ویژه در منطقه ساحل عاج به وضوح غیرممکن است. مربیان نظامی رسمی وارد فعالیت‌های واگنر که سرکوب مستقیم شورش‌ها در آفریقا بود، وارد نخواهد شد».

در اواخر جولای، سن‌پترزبورگ میزبان دومین نشست روسیه و آفریقا خواهد بود و ممکن است که بر وجهه روسیه تأثیر بگذارد. اگر جایگزینی پریگوژین در آفریقا لازم باشد، مسکو به تدریج می‌تواند این کار را انجام دهد، به ویژه از آنجایی که تعدادی از رژیم‌های آفریقایی مایلند بیشتر با شرکت‌های رسمی روسیه در حوزه‌های اقتصادی و فرهنگی تعامل داشته باشند تا شبه‌نظامیان واگنر.

به گفته منبعی نزدیک به یک مرکز استخدام واگنر در مرکز روسیه، برخی از اعضای واگنر به طور فعال قراردادهایی را برای رفتن به آفریقا امضا می‌کنند، زیرا احتمال می‌دهند که بلاروس به نوعی نقطه ترانزیتی تبدیل شود. پیش از این، برخی کانال‌های تلگرامی روسی‌زبان به نقل از منبعی در مینسک گزارش داده بودند که پایگاه بلاروسی واگنر تنها یک پایگاه ترانزیت برای استراحت و تمرین خواهد بود.

الکساندر آلسین، تحلیلگر نظامی بلاروسی می‌گوید که پریگوژین مدت زیادی در بلاروس نخواهد ماند و به آفریقا فرستاده خواهد شد. وی گفت: «بلاروس چندین پایگاه هوایی حمل‌و‌نقل هوایی در آنجا دارد و مسیرهای هواپیماهای ترابری خطوط هوایی بلاروس و هوانوردی نظامی به خوبی برقرار است».

آلسین خاطرنشان کند که لوکاشنکو در سال‌های اخیر شبکه‌های گسترده‌ای در آفریقا برای پروژه‌های کشاورزی و صنعتی ایجاد کرده است.

اما حتی اگر فرض کنیم که پریگوژین و واحدهای واگنر وفادار به او که در بلاروس مستقرند، در آفریقا در راستای منافع لوکاشنکو فعالیت خواهند کرد، این لزوماً به معنی هم‌راستایی با فعالیت‌های مسکو نخواهد بود

نه مسکو، نه مینسک و نه حتی خود پریگوژین نمی‌دانند که چگونه عملیات‌های خارجی واگنر را تقسیم کرده و از رقابت بین گروه واگنر جدید و سایر سازمان‌های پریگوژین جلوگیری کنند. ممکن است که مسکو مجبور شود برای مدتی طولانی فعالیت‌های وفادار سابق و شورشی فعلی را تحمل کند. پریگوژین نیز در نهایت باید انتخاب کند که جهت مخالف را پیش بگیرد یا به بهانه‌ای بتواند دوباره به دامن کرملین برگردد.