سفر ناگهانی به تهران؛ چرا پای عمان دوباره به مذاکرات هسته‌ای باز شد؟

به گزارش اکوایران، بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان در  جریان سفری غیر منتظره وارد تهران شد و با حسین امیرعبداللهیان تا نیمه‌های شب گفت‌وگوهای رسمی و در عین حال غیر علنی داشت. سفر ناگهانی دیپلمات عمانی در شرایطی که سناریوهای متفاوتی در باب ماحصل نتایح رایزنی های غیر رسمی میان تهران و واشنگتن مطرح شده، به گمانه زنی ها در باب چرایی این سفر دامن زد؛ بالاخص آن که چندی پیش یکی از چهره های کلیدی فعال در رایزنی های هسته ای ایران و ایالات متحده؛ همانی که از او تحت عنوان معمار برجام یاد می شود، به واسطه مسائل امنیتی از سمتش کنار گذاشته شد.

پشت‌پرده سفری غیر منتظره

تعلیق رابرت مالی از منظر گروهی از تحلیلگران فعلی معمول بود. به باور آنها کنار گذاشتن چهره ای چون او تاثیری برسیاست ایالات متحده در ارتباط با ایران ندارد. گروه دوم، ضمن تایید عدم تغییر سیاست واشنگتن در باب تهران، از منظری دیگر این رخداد را تبیین کرده و می گویند که تعلیق رابرت مالی سیگنال روشنی داشت و نشان داد که ایالات متحده به دنبال توافق گسترده‌ای چون برجام با ایران نیست، بلکه تا جایی که بتواند تلاش دارد تا پیش از انتخابات 2024 با تهران در باب پاره ای از اختلاف ها به توافق شفاهی دست یابد تا از آن به عنوان کارت برنده در کارزار پیش رو استفاده کند. به همین بهانه اقتصادنیوز با دو تحلیلگر حوزه سیاست خارجی در باب چرایی سفر غیر منتظره وزیر خارجه عمان گفتگو داشته است.

هادی خسروشاهین، تحلیلگر مسائل سیاست خارجی در باب چرایی سفر بدر البوسعیدی به ایران به نقش آفرینی عمان در زمستان سال گذشته اشاره کرد و در این باره گفت که در آن بازه زمانی مسقط و دوحه میزبانی رایزنی های هسته ای را بر عهده گرفتند. به باور خسروشاهین به واسطه آغاز جنگ اوکراین مناسبات قدرت ها نیز تغییر کرده است، بدین معنا که امروز جنگ اوکراین شکاف هایی را میان قدرت های جهانی، ایالات متحده و اروپا در یک طرف و روسیه و چین در طرف دیگر ایجاد کرده، شکاف هایی که موجب شده تا این گروه از بازیگران به سان سال 2015 نتوانند بار دیگر پشت یک میز نشسته و رایزنی ها در باب احیای توافق هسته ای با ایران را از سربگیرند.

چرا بار دیگر پای عمان به میان آمد؟

خسروشاهین در ادامه تاکید کرد که در چنین شرایطی به واسطه ناکارآمدی فعالیت قدرت های بزرگ، بازیگران منطقه نقش برجسته تری ایفا خواهند کرد. خسروشاهین در پاسخ به سوال چرایی انجام سفر ناگهانی وزیر خارجه عمان به ایران گفت که این کشور در شش ماه گذشته و در باب رایزنی های هسته ای میان ایران و غرب نقش محوری ایفا کرده است. به گفته این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی، عمان از سال 1390 میزبانی رایزنی های محرمانه ای را عهده دار شد؛ رایزنی هایی که موجب شد تا زمینه برای گفتگوهای هسته ای در زمان ریاست حسن روحانی با سکان داری محمد جواد ظریف، وزیر خارجه وقت هموار شود. خسروشاهین در ادامه تاکید کرد که رایزنی های غیر رسمی میان نماینده ایران و رابرت مک گورک، نماینده ایالات متحده در مسقط جریان داشت؛ با این همه بعد از ماجرای تعلیق رابرت مالی از سمتش، رسانه ها از توقف رایزنی هایی گفتند که هدف از انجامش تحقق توافقی حداقل موقت و شفاهی در باب برخی از خواسته های و مطالبات تهران و واشنگتن بود؛ توافقی که به گفته خسروشاهین از آن تحت عنوان «پلن سی» ایالات متحده هم یاد می شود.

خسروشاهین با اشاره به موضوعات مورد اختلاف میان ایران و ایالات متحده، بالاخص مسئله مبادله زندانی ها، تاکید کرد که طبیعتا لازم بود تا عمان نقش تسهیل گرانه تری را ایفا کند.

محمد بیات نیز در گفت‌وگو با اقتصادنیوز نظری مشابه خسروشاهین ارائه کرد و گفت برخلاف برخی از گمانه زنی ها در باب عادی سازی روابط تهران و قاهره به عنوان یکی از اهداف این سفر گفت که حضور غیر منتظره البوسعید در تهران صرفا مرتبط با رایزنی های غیر رسمی تهران و واشنگتن در باب برنامه هسته ای ایران و مقوله مبادله زندانی ها است. بیات در ادامه خاطر نشان کرد، واشنگتن در صدد است تا نوعی صلح سرد برقرار شود؛ گزاره ای که صرفا به واسطه توافقی موقت حاصل خواهد شد.

استراتژی تازه واشنگتن در ارتباط با ایران

بیات در ادامه با اشاره به کنار گذاشته شدن رابرت مالی از فرایند رایزنی ها و حضور چهره هایی چون رابرت مک گورک که از چهره های نزدیک به جیک سالیوان است در این باره به اقتصادنیوز گفت که شاهد این هستیم که ایالات متحده در باب ایران از استراتژی تازه ای پیروی می کند.به گفته این کارشناس مسائل سیاست خارجی، آنچه امروز در شورای امنیت ملی ایالات متحده در اولویت قرار دارد آن است که دولت بایدن تا انتخابات 2024 بتواند با ایران در باب گزاره هایی چون غنی سازی اورانیوم و یا تبادل زندانی ها به توافقی موقت دست یابد. از همین رو سفر ابوسعیدی به ایران نشان از آن دارد که ایالات متحده پیام یا پیشنهاد تازه ای را در اختیار مقام های ایرانی قرار داده است.این پیشنهاد می تواند حاوی امتیازهایی چون آزاد شدن دارایی های ایران در کره جنوبی باشد.

چرایی مانور نظامی واشنگتن در خاورمیانه

سفر وزیر خارجه عمان به ایران همزمانی داشت با رسانه ای شدن خبر ارسال جنگده های اف-35 و ناوشکن آمریکایی به خاورمیانه. گروهی از تحلیلگران با استناد به ارسال اف-16 ها به خلیج فارس، می گویند واشنگتن بعد از توقیف نفتکش هایش توسط ایران در صدد است تا به بهانه برقراری اآزادی در حوزه کشتیرانی، تجهیزات نظامی اش را در خاورمیانه مستقر کند. اما محمد بیات در این باره به اقتصاد نیوز گفت: طبیعتا خبر ارسال چنین جنگده هایی به خلیج فارس می تواند دلایل متعددی داشته باشد، شاید هدف ایالات متحده اطمینان از فرایند انتقال نفت است، با این همه دلایل دیگری هم وجود دارد. یکی از این دلایل شاید این است که واشنگتن تلاش دارد تا از حضور نظامی اش به عنوان اهرم فشاری علیه ایران استفاده کرده تا در رایزنی ها دست بالا را داشته باشد، اما به باور بیات، احتمال قوی تری، تلاش واشنگتن جهت ارائه تضمین های امنیتی قوی تر به متحدانش است تا بدین طریق بتوان  شکاف ها را ترمیم کرده و به خلاء های موجود پایان دهد.

آنگونه که المانیتور نوشته، استقرار اف-35 ها به دنبال ارسال اف-22 های رادار گریز به اردن انجام خواهد شد. اواخر هفته گذشته ناوشکن موشک هدایت شونده نیروی دریایی آمریکا - یو اس اس توماس هادنر - پس از عبور از کانال سوئز به مقر ناوگان پنجم نیروی دریایی در بحرین رسید.نیروی هوایی ایالات متحده همچنین پرواز اف-16 های تازه وارد را برای گشت زنی بر فراز خلیج فارس برای نظارت بر کشتی های تجاری آغاز کرده است.