ماجرای پایان نیم‌قرن همکاری امنیتی آنکارا و تل‌آویو؛ اطلاعات موساد به دست تهران افتاد؟

به گزارش اکوایران، اطلاعات تازه افشاشده دلالت بر آن دارد که ترکیه قراردادهای همکاری اطلاعاتی خود با اسرائیل را در سال 2010 -پس از حمله به ناوگان غزه که طی آن سربازان اسرائیلی 9 شهروند ترکیه را کشتند و 50 تن دیگر را زخمی کردند- لغو کرد.

طبق آنچه در گزارش وب‌گاه میدل‌ایست آی کتاب آژانس اطلاعات ملی 1826-2023 که توسط مورخ ترکیه‌ای پولات صافی نوشته شده، چگونگی برقراری روابط نزدیک ترکیه با تل آویو در دهه 1990 و چگونگی از بین رفتن این همکاری‌ها را بررسی می‌کند و علت را قصد ترکیه برای اتخاذ سیاست خارجی مستقل‌تر در منطقه می‌داند.

صافی که توانست در یک مطالعه‌ی‌ چندساله آرشیو رسمی امنیتی ترکیه را مطالعه کند، می‌نویسد که ترکیه در دهه ۱۹۹۰ به اسرائیل نزدیک‌تر شد، زیرا آنکارا برای مبارزه با حزب کارگران کردستان (PKK) در شمال عراق در اواسط سال به شرکای منطقه ای نیاز داشت. آنکارا ابتدا قراردادهای نوسازی جنگنده های اف-4 را با اسرائیل امضا کرد و سپس در سال 1996 قراردادهای همکاری نظامی را امضا کرد.

یک سال بعد، همکاری یک قدم جلوتر رفت. آژانس اطلاعات ملی ترکیه میت و موساد در 2 می 1997 توافقنامه همکاری اطلاعاتی انسانی مهمی را امضا کردند که به هر دو سرویس مخفی اجازه می‌داد تا مخبران و پرسنل را در کشورهای یکدیگر اعزام و مدیریت کنند، مشروط بر اینکه طرف مقابل از قبل مطلع شده باشد. این معامله راهگشا بود زیرا عملاً به موساد اجازه داد تا عملیات اطلاعاتی را در ترکیه انجام دهد.

صافی می‌نویسد که روابط ترکیه و اسرائیل در سال 2008 پس از تصمیم آنکارا برای تعمیق همکاری‌های انرژی با ایران به منظور کاهش وابستگی گازی خود به فدراسیون روسیه و آذربایجان، چرخش منفی پیدا کرد. تلاش‌های آنکارا برای میانجی‌گری برای توافق هسته‌ای بین ایران و غرب، روابط اسرائیل و ترکیه را بیشتر تخریب کرد. ترکیه در همان زمان تل آویو را به عدم پایبندی به شروط تعیین‌شده در قرارداد 1997 متهم می‌کرد.

روابط دوجانبه پس از آن که رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه پس از مشاجره با شیمون پرز، رئیس‌جمهور وقت اسرائیل، در جریان یک بحث درباره غزه در مجمع جهانی اقتصاد در سال 2009، از صحنه خارج شد و اسرائیل را به‌خاطر کشتار کودکان و غیرنظامیان متهم کرد، روزهای سختی را پشت سر گذاشت.

سرانجام، در 25 می 2010، تنها چهار روز پس از روی کار آمدن هاکان فیدان، معاون جدید وزیر میت (وزیر خارجه کنونی ترکیه)، اسرائیل به کشتی ماوی مرمره که حامل کمک‌های بشردوستانه به غزه بود، حمله کرد و 9 شهروند ترکیه را کشت و 50 تن دیگر را زخمی کرد.

از سوی دیگر، اسرائیل از دهه 2000 پرسنل خود را در ترکیه هدایت و مدیریت می‌کرد و در حین انجام این فعالیت‌ها، برخلاف مفاد پروتکل، از اطلاع‌رسانی به سرویس امنیتی میت اجتناب می‌کرد.

علاوه بر این، طبق گزارش سرویس امنیتی میت، موساد از روابط دوجانبه سوء استفاده کرده و عملیات کشور ثالث را از ترکیه انجام می‌دهد. در سال 2010، زمانی که نشانه‌هایی مبنی بر اینکه موساد نه تنها مفاد پروتکل را نقض کرده، بلکه از پروتکل نیز سوء استفاده کرده بود، مشاهده شد، میت مداخله کرد و بر این اساس، موساد دفتر ارتباط خود را در آنکارا را بست.

بسته شدن دفتر ارتباط موساد به معنای پایان یافتن رابطه نزدیک نزدیک به نیم قرن بین اطلاعات ترکیه و اسرائیل بود که علیرغم فراز و نشیب‌هایش عموماً بدون حادثه بود و دوران طلایی خود را بین سال‌های 1990 تا 2000 داشت.

صافی می‌گوید اولین نشانه‌های نارضایتی اسرائیل از فیدان در 7 ژوئن 2010 در هاآرتص ظاهر شد، جایی که منابع اسرائیلی فیدان را به همکاری نزدیک با ایران سرزنش کردند و ایهود باراک، وزیر دفاع وقت اسرائیل به رادیو ارتش اسرائیل گفت که نگران است اطلاعات طبقه‌بندی شده اسرائیل پس از انتصاب فیدان به ریاست میت، افشا شده و به دست ایران افتاده باشد. 

با این حال، کار اطلاعاتی ترکیه و اسرائیل بعداً به هر دو طرف کمک کرد تا مسائل خود را حل کنند. با رشد مجدد همکاری آنها در سال 2020، آنکارا و تل آویو روابط خود را عادی کردند. همچنین در این هفته بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، قصد داشت به آنکارا سفر کند، اما عمل جراحی ضربان قلب وی و بحران داخلی در اسرائیل به دلیل اصلاحات قضایی وی، این سفر را به تعویق انداخت.