به گزارش اکوایران، فرانسه قصد دارد حضور خود را به عنوان یک ضامن امنیتی و شریک پیشرو در خلیج فارس تقویت کند و از همکاری نظامی و فروش تسلیحات به عنوان ابزار دیپلماتیک برای پیشبرد نفوذ منطقه ای خود استفاده کند. به گفته یک منبع وزارت دفاع فرانسه، اخیراً، فرانسه و قطر مذاکرات پیشرفته‌ای را آغاز کردند، زیرا پاریس امیدوار بود روابط دوجانبه خود را به یک مشارکت دفاعی ارتقا دهد.

خیز برای پر کردن جای خالی آمریکا

طبق آنچه در گزارش المانیتور آمده، به گفته این منبع که هفته گذشته با رویترز صحبت کرد، مذاکرات اخیر عمدتا با هدف «تقویت شراکت راهبردی فرانسه و قطر، مبتنی بر همکاری دیپلماتیک، عملیاتی و صنعتی» صورت گرفت. با این حال، با توجه به اینکه فرانسه هواپیماهای جنگنده چند منظوره 36 رافال را به دنبال توافقات گذشته در سال‌های 2015 و 2017 به قطر فروخته، پاریس امیدوار است تجهیزات دفاعی بیشتری را به دوحه عرضه کند.

این به دنبال آن است که امانوئل مکرون، رئیس‌جمور فرانسه میزبان محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی در ماه ژوئن در پاریس بود و برای دومین بار در کمتر از یک سال گذشته با وی ملاقات کرد. شایان ذکر است، پاریس با فروش نزدیک به 780 میلیون یورو (856 میلیون دلار) در سال 2021، بر اساس داده‌های وزارت نیروهای مسلح فرانسه، به یک تامین‌کننده مهم تسلیحات برای ریاض تبدیل شده است. مکرون امیدوار است از این روابط دفاعی و دیپلماسی نوپای دولتش با شاهزاده محمد برای تقویت روابط سرمایه‌گذاری دوجانبه و در عین حال تقویت آمال دفاعی پاریس در منطقه استفاده کند.

در بحبوحه پیگیری‌های دیپلماتیک پاریس، بریتانیا نیز ماموریتی برای تقویت روابط خود با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس آغاز کرده است. هفته گذشته، جیمز کلورلی، وزیر امور خارجه بریتانیا، سفری سه روزه به خاورمیانه را آغاز کرد و در قطر، کویت و اردن توقف کرد و هدفش تحکیم روابط با این متحدان منطقه‌ای بود. پس از برگزیت، بریتانیا مشتاق است تا روابط با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس را تقویت کند و بر تجارت به عنوان محور اصلی سفر کلورلی تاکید کرد. 

این افزایش دخالت فرانسه و انگلیس در خلیج فارس در شرایطی است که مشارکت ایالات متحده در خاورمیانه به طرز چشمگیری کاهش یافته است، زیرا دولت ایالات متحده بیشتر بر منطقه آسیا-اقیانوسیه و اوکراین تمرکز می‌کند. در نتیجه، شرکای سنتی آن در خلیج فارس به دنبال تنوع بخشیدن به مشارکت‌های خود فراتر از واشنگتن هستند و در نتیجه رقابت برای قراردادهای تسلیحاتی و روابط اقتصادی را افزایش می‌دهند.

فرانسه به‌ویژه تلاش کرده است تا خود را به‌عنوان جایگزینی برای ایالات متحده معرفی کند، و از آنچه اغلب به عنوان دیپلماسی «راه سوم» آن یاد می‌شود، استفاده می‌کند و فروش تسلیحات به یک عنصر کلیدی فزاینده در سیاست آن در قبال خلیج‌فارس تبدیل می‌شود. بر اساس داده‌های موسسه تحقیقات صلح بین المللی استکهلم، در سال 2022، فرانسه از روسیه پیشی گرفت و دومین صادرکننده بزرگ تسلیحات جهان در آن سال شد، در حالی که بریتانیا در رتبه ششم قرار گرفت.

افزایش تمرکز بر قطر و عربستان سعودی

اگرچه فرانسه به طور سنتی نفوذ خود را در امارات متحده عربی (امارات متحده عربی) افزایش می‌دهد، تلاش‌های اخیر این کشور برای ایجاد مشارکت با قطر و عربستان سعودی نشان‌دهنده رویکرد استراتژیک جامع‌تری در خلیج فارس است.

در کنار فروش تسلیحات، فرانسه قصد دارد نقش خود را به عنوان یک ضامن امنیت در منطقه مستحکم کند که مشارکت عمیق آن با امارات متحده عربی چنین چیزی را نشان می‌دهد. در فوریه 2022، پاریس یک مشارکت امنیتی با ابوظبی ایجاد کرد و به دنبال حمله پهپادی توسط یک گروه تحت حمایت ایران در عراق به کشور خلیج فارس، حمایت نظامی و حفاظت از حریم هوایی را افزایش داد. 

همانطور که توبیاس بورک برای موسسه رویال خدمات متحد نوشت، لندن به طور سنتی خود را «به عنوان قدرت خارجی شماره دو در خلیج فارس می‌بیند.» با این حال، با توجه به اینکه هم فرانسه و هم بریتانیا وزن نسبتاً مساوی در منطقه دارند،  پاریس قصد دارد خود را به عنوان یک شریک اروپایی پیشرو در منطقه معرفی کند

از یک سو، بریتانیا نیز امنیت را انگیزه تعامل خود با خلیج فارس ذکر کرده است. 

بریتانیا که شریک تسلیحاتی مهم عربستان سعودی است، با مجوز بیش از 10 میلیارد پوند (12.8 میلیارد دلار) از سال 2012 تا 2022، به دنبال تعمیق روابط امنیتی خود با ریاض بوده است. در دسامبر 2022، لندن روابط خود را با ریاض با ایجاد یک مشارکت دفاعی با هدف تقویت «امنیت و ثبات منطقه‌ای» مستحکم کرد. بر اساس این چارچوب، نشست بعدی بین وزرای دفاع عربستان و بریتانیا در مارس 2023 به توافقی برای بررسی تلاش‌های مشترک در قابلیت‌های هوایی رزمی و پروژه‌های صنعتی بالقوه منجر شد.

بریتانیا برای تقویت حضور خود در خاورمیانه، اقدام به انتقال یک پایگاه نظامی از کانادا به عمان کرده است. علاوه بر این، تمرینات نظامی مشترک با مسقط را افزایش داده است. این اقدامات نشان‌دهنده تعهد بریتانیا به تقویت تعامل خود در منطقه و تقویت همکاری دفاعی خود با متحدان کلیدی است.

 تمایل بریتانیا برای تقویت روابط تجاری خود با منطقه پس از برگزیت همچنان اولویت اصلی آن است. بخش عمده‌ای از این گفتمان حول تضمین یک توافقنامه تجارت آزاد (FTA) با شورای همکاری خلیج فارس متمرکز شده است، که تجارت بریتانیا و خلیج فارس را حداقل 16 درصد افزایش می‌دهد و لندن را به اولین کشوری تبدیل می کند که یک FTA با این بلوک به دست می‌آورد.

برتری دیپلماتیک فرانسه نسبت به بریتانیا

در مقایسه با بریتانیا، دولت مکرون به وضوح دیدگاه دیپلماتیک منسجم‌تری در زمینه مسائل منطقه دارد؛ دیدگاهی که عمدتاً هدفش تقویت روابط تجاری سنتی خود و حمایت از نظم منطقه‌ای به رهبری ایالات متحده است،  چنین رویکردی ممکن است در پیشبرد روابط با خلیج فارس، به ویژه عربستان سعودی و امارات، به نفع فرانسه باشد.

با این حال، فرانسه به دلیل رقابت عمیق قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای مانند چین، همچنان با موانعی برای دیپلماسی تسلیحاتی خود روبرو بوده است. نمونه‌ای از این مورد زمانی رخ داد که امارات متحده عربی به برنامه‌های خرید هلیکوپتر از ایرباس در ماه می، پشت کرد، اگرچه ابوظبی همچنان قصد دارد به خرید هواپیماهای جنگنده رافال ادامه دهد. چنین اقدامی نشان می‌دهد که در حالی که مشارکت‌های دفاعی پاریس در حال افزایش و استقبال است، کشورهای حوزه خلیج‌فارس گزینه‌های زیادی در زمینه انتخاب شرکای خود دارند و این می‌تواند اهرم فشار پاریس را محدود کند.

علیرغم تلاش‌های دیپلماتیک فردی، فرانسه و بریتانیا برای گشت‌زنی‌های دریایی منطقه‌ای، مانند تنگه هرمز، به مشارکت با ایالات متحده متکی هستند. بنا به دلائلی چون برگزیت و نبود یک سیاست خارجی واحد اتحادیه اروپا در خلیج فارس، پاریس و لندن باید نقش کمتری را در منطقه بپذیرند و در عین حال برای گسترش سرمایه‌گذاری و تعمیق روابط اقتصادی با خلیج فارس در برابر دیگر بازیگران جهانی و منطقه‌ای در یک محیط رقابتی فزاینده رقابت کنند.