بند بازی دوحه روی نوار غزه؛ سخت‌ترین آزمون میانجی تازه از راه رسیده

به گزارش اکوایران، آنتونی بلینکن، 22 اکتبر و در گفتگو با ان بی سی نیوز، از تلاش قطر برای آزادی گروگان ها تشکر کرد. فردای همان روز دو گروگان دیگر آزاد شدند. همزمان یک مقام ارشد قطری در مصاحبه با روزنامه آلمانی درباره آزادی گروگان های غیرنظامی ابراز خوشبینی کرد. با این حال، در بیانیه رسمی اسرائیل هیچ اشاره ای به نقش قطر نشد و این گزاره شاید یکی از دلایلی است که تعداد زیادی هنوز در بازداشت حماس هستند.

محصور میان رقبا

به نوشته اقتصادنیوز، دوحه همزمان میزبان پایگاه هوایی بزرگ ایالات متحده و رهبران حماس است. این کشور همچنین روابط خود را با ایران تقویت کرده است، مولفه هایی که خشم منتقدان سیاست های این بازیگر را برانگیخته است. از همین رو اسرائیل و آمریکا تلاش دارند تا بازیگری دیگر به غیر از قطر، نقش میانجی را ایفا کند، تلاشی که فعلا بی حاصل بوده است.به باور ناظران، یکی از انگیزه‌های دوحه برای رابطه با اسرائیل این تصور بوده که قطر از طریق جامعه یهودی‌اش به نفوذ ایالات متحده کمک می‌کند. اما رابطه نزدیک دوحه با حماس به واسطه محرک‌های داخلی است – مردمان قطر با فلسطینی‌ها همدردی می‌کنند، و بسیاری از آنها به ایدئولوژی اخوان‌المسلمین پایبند هستند.

آنگونه که موسسه مطالعاتی واشنگتن نوشته، رابطه قطر و ایران به دلیل جغرافیا و هیدروکربن ها پیچیده است. قطر شبه جزیره ای کوچک اما دارای ذخایر گاز طبیعی است که موجب شده تا در حوزه انرژی بعد از روسیه و ایران در مرتبه سوم تعریف شود. در این میان، میدان شمالی قطر در کنار میدان پارس جنوبی ایران موجب شده تا دوحه رابطه اش را با تهران متعادل نگاه دارد.روابط قطر با دیگر همسایگان خلیج فارس پرتنش تر است. ذخایر هیدروکربنی اندک بحرین توسط دوحه کوچک شده، مقامات قطری اغلب از محل استقرار راکتورهای انرژی هسته ای موجود یا برنامه ریزی شده همسایگان، شاید به دلایل نمادین شکایت دارند. امارات متحده عربی چهار راکتور خود را بسیار دور از ابوظبی اما نزدیک به دوحه قرار داده است. به طور مشابه، طرح های آزمایشی عربستان برای استقرار راکتور غیرنظامی چینی، این بازیگر را درگیر افعالی در مرز با قطر کرده است.

آیا واشنگتن جایگزینی برای قطر دارد؟

در طول سال‌ها، دوحه نقش «غنی از منابع اما آسیب‌پذیر» خود را به خوبی ایفا کرده است. سال 2003 زمانی که سعودی ها، مانع از دسترسی آمریکا به پایگاه هوایی جهت عملیات علیه القاعده در افغانستان شدند، قطر العدید را در دسترس واشنگتن قرار داد. نیروی هوایی ایالات متحده از آن زمان از العدید به عنوان پایگاه اصلی شان در خلیج فارس استفاده کردند، حتی یک مرکز عملیاتی حیاتی در آنجا بازتعریف شد؛ پایگاهی که تمام فعالیت های هوایی ایالات متحده را از عراق تا افغانستان کنترل می کند. بازگشت به یک پایگاه جایگزین سعودی با توجه به تجربه تاریخی تیره نیروهای ایالات متحده از پادشاهی، بعید است. این در حالی است که امارات هم به دلیل رابطه مخفیانه اش با چین، به اعتبارش در واشنگتن آسیب زده است.

حقیقت آن است که حمایت دوحه از شبکه تلویزیونی الجزیره واشنگتن را خشمگین کرده است. این کانال عربی به شدت موضع ضد آمریکایی گرفته؛ موضعی که پیامدهای عملی مرگباری برای نیروهای آمریکایی در زمین دارد. اکنون که جنگ حماس با اسرائیل خاورمیانه و غرب را درگیر تنش هایی جدی کرده، ایالات متحده ممکن است با تهدید به خروج دارایی های نظامی یا کاهش حضور نظامی و دیپلماتیکش، قطر را جهت تغییر مواضع تحت فشار قرار دهد.ایالات متحده و اسرائیل در بحران غزه اولویت های مشابهی دارند اما مواضعشان لزوما یکسان نیست. هر دو بازیگر می خواهند گروگان های بیشتری را آزاد کنند، اما واشنگتن مشتاق است از گسترش درگیری به لبنان و ایران جلوگیری شود، در حالی که اسرائیل پس از حمله غافلگیرکننده 7 اکتبر، بیش از همیشه بر بازدارندگی علیه حماس تمرکزدارد. در چنین شرایطی یافتن جایگزینی برای برقراری کانال دیپلماتیک مشابه قطر با حماس بعید به نظر می رسد.

دوحه ایالات متحده را مهم ترین متحد خود می داند. از همین رو رهبر قطر با سخت ترین آزمون در زمان قدرت نمایی اش روبرو است، این بازیگر یا باید کنار حماس قرار بگیرد یا آمریکا. طبیعتا افزایش تنش ها میان قطر و ایالات متحده، منافع دوحه را به خطر خواهد انداخت و این کشور را به انتخابی سخت وامی دارد.