فرصت‌طلبی بن‌زاید در قفقاز زیر سایه جنگ غزه و اوکراین/ داستان سفر به آذربایجان چه بود؟

به گزارش اکوایران، همکاری رو به رشد بین امارات متحده عربی و آذربایجان در زمینه انرژی یکی از نکات مهم سفر محمد بن زاید، رئیس جمهور امارات متحده عربی در تاریخ 8 و 9 ژانویه به باکو، آذربایجان بود. مشارکت انرژی این دو بسیار فراتر از ابعاد دوجانبه است، که از قفقاز جنوبی تا اسرائیل و اروپا را در بر می‌گیرد. این امر همچنین نادیده گرفتن ژئوپلیتیک پیرامون این مشارکت دوجانبه را غیرممکن می‌کند.

بُعد اروپایی شراکت انرژی سبز امارات و آذربایجان

به نوشته المانیتور، امارات متحده عربی از طریق پیشبرد همکاری خود با آذربایجان در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر، فرصتی برای مشارکت در صادرات برق به بازارهای اتحادیه اروپا (EU) به دست می‌آورد. در واقع، رؤسای جمهور امارات متحده عربی و آذربایجان - محمد بن زاید و الهام علی اف - در 9 ژانویه «توافقنامه چارچوب همکاری استراتژیک برای افزایش استفاده آذربایجان از انرژی‌های تجدید پذیر و پاک و فعال کردن عملیات صادراتی انرژی سبز» را امضا کردند. این یک مبنای قانونی برای مشارکت امارات متحده عربی در صادرات برق از آذربایجان است.

در حال حاضر آذربایجان به گرجستان، ترکیه، روسیه و ایران برق صادر می‌کند. باکو و شرکای اروپایی آن در حال حاضر در حال برنامه ریزی برای صادرات برق به مصرف کنندگان اتحادیه اروپا هستند. جمهوری آذربایجان، گرجستان، مجارستان و رومانی توافقنامه‌ای را برای ساخت یک کابل زیردریایی به طول 1100 کیلومتر در دریای سیاه امضا کردند تا از طریق گرجستان برق اروپا را تامین کند. این ایده چندین سال پیش مطرح شد، اما پس از حمله روسیه به اوکراین، موضوعیت بیشتری پیدا کرد. رئیس کمیسیون اروپا، اورسولا فون در لاین، از اهمیت این توافق برای امنیت انرژی اتحادیه اروپا و همچنین برای اوکراین، مولداوی و بالکان غربی گفته است.

یک مشکل، حداقل برای آذربایجان، به رویکردهای انرژی پاک اتحادیه اروپا مربوط می‌شود. حدود 90 تا 95 درصد برق تولیدی آذربایجان بر پایه سوخت‌های فسیلی است. این موضوع انتقادات زیادی را از سوی محافل اروپایی برانگیخته است و به عنوان یک مانع مهم برای صادرات بالقوه برق به اتحادیه اروپا تلقی می‌شود. برای مقابله با این چالش، آذربایجان نیاز به سرمایه گذاری گسترده در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر دارد. و امارات متحده عربی با پتانسیل سرمایه گذاری خود به خوبی در این پازل قرار می‌گیرد.

باکو با شرکت «مصدر» امارات برای توسعه پروژه‌های انرژی سبز در آذربایجان توافقنامه امضا کرده است. در نتیجه، آنها در 26 اکتبر 2023، نیروگاه خورشیدی 230 مگاواتی قره داغ را با هزینه 262 میلیون دلاری افتتاح کردند، که بزرگترین نیروگاه در منطقه اتحاد جماهیر شوروی سابق و منطقه خزر است. این پروژه به طور کامل از طریق سرمایه گذاری امارات تامین مالی شد. علاوه بر این، باکو و مصدر سه قرارداد سرمایه گذاری برای توسعه پروژه‌های انرژی سبز با ظرفیت کل 1000 مگاوات، شامل یک نیروگاه بادی و دو نیروگاه خورشیدی در این کشور امضا کرده‌اند.

ادامه مشارکت امارات و آذربایجان در بخش گاز طبیعی اسرائیل

ملاحظات راهبردی منجر به امضای «توافقنامه همکاری استراتژیک» بین شرکت‌های نفت و گاز دولتی امارات و آذربایجان در سفر بن زاید به باکو شد. مشارکت بالقوه در بخش گاز طبیعی اسرائیل برای ابوظبی و باکو مورد توجه ویژه است. علی اف به سلطان احمد الجابر، وزیر صنعت و فناوری پیشرفته امارات متحده عربی گفته است که امیدوار است روابط دوجانبه آن‌ها حوزه‌های مختلفی را در بر گیرد.

شرکت دولتی نفت جمهوری آذربایجان (SOCAR) و شرکت ملی نفت ابوظبی (ADNOC) «برنامه‌هایی برای همکاری در سایر کشورها دارند.» این بیانیه به برنامه‌های آن‌ها در رابطه با بخش گاز طبیعی اسرائیل اشاره دارد. در واقع، این دو شرکت از بریتیش‌پترولیوم پیشنهادی برای خرید 50 درصد از سهام شرکت اسرائیلی «نیومد انرژی» دریافت کرده‌اند. علاوه بر این، کنسرسیوم بریتیش‌پترولیوم و نیومد که توسط سوکار اداره می‌شود، مناقصه‌ای از اسرائیل برای اکتشاف گاز در دریای مدیترانه اعطا کرده است. اما به دلیل جنگ غزه، این روند در حال حاضر به حاشیه رفته اما از دستور کار خارج نشده است.

مقامات ایران کشورهای اسلامی از جمله آذربایجان و امارات را به دلیل صادرات سوخت به اسرائیل محکوم کرده‌اند. تهران به دلیل روابط نزدیک آذربایجان با اسرائیل در بخش‌های انرژی، امنیتی و نظامی، منتقد شدید و صریح آن بوده است. امارات نیز در بخش‌های مختلف با اسرائیل همکاری می‌کند.

نفوذ بی سر و صدای امارات به قفقاز جنوبی

در چنین پس‌زمینه گسترده‌تری، ابوظبی بی سر و صدا اما آشکارا در حال افزایش مشارکت خود در منطقه قفقاز جنوبی است که بین سه هژمون منطقه - روسیه، ایران و ترکیه قرار دارد. اخیرا امارات با گرجستان قرارداد مشارکت اقتصادی جامع (CEPA) امضا کرده است و قرار است روابط اقتصادی خود را با ارمنستان ارتقا دهد. امارات متحده عربی با ارمنستان در مورد سفر بدون ویزا برای شهروندان خود از اول فوریه 2024 به توافق رسیده است. امارات از روند صلح ارمنستان و آذربایجان نیز حمایت کرده است.

اتفاقاً رئیس جمهور امارات پیشنهاد داد تا تجربه نشست محیط‌زیستی کاپ28 امارات را با آذربایجان به اشتراک بگذارد. سبک زندگی دوستدار محیط زیست و شیوه‌های سبز به یکی از ویژگی‌های هویت اروپایی تبدیل شده است. اما برای آذربایجان و امارات، انرژی سبز به اقتصاد، ژئوپلیتیک و ارتقاء جایگاه و شهرت مربوط است. افشای اسناد در مورد استفاده امارات متحده عربی از کاپ28 برای توافقات در زمینه سوخت‌های فسیلی فقط یک مورد است. از سوی دیگر، تولید انرژی سبز به خوبی با برنامه‌های آن‌ها برای توسعه بخش‌های غیرنفتی همخوانی دارد.

در سایه دو جنگ جاری در اوکراین و غزه، امارات متحده عربی بی سر و صدا در حال تثبیت حضور خود در منطقه قفقاز جنوبی است، در حالی که بازیگران سنتی مانند روسیه، ایران یا ایالات متحده توجه خود را به جاهای دیگر معطوف کرده‌اند. و آذربایجان از این فرصت استفاده می‌کند تا مشارکت‌های سیاست خارجی خود را قبل از اینکه دیگران دوباره روی منطقه تمرکز کنند، متنوع‌تر کند.