چرا جاسوس‌های مخوف از سایه بیرون آمدند؟

به گزارش اکوایران، تبلیغ حرفه‌ای آژانس جاسوسی مخوف چین، وزارت امنیت کشور، با حرکت سایۀ مأموری در تونلی تاریک آغاز می‌شود، صحنه‌ای که یادآور جلد یکی از رمان‌های ژان لوکاره است. 

به نوشته جو لیهی، در فایننشال تایمز، صدای مرموزی می‌پرسد «من چه کسی هستم؟ من شبحی در کنار شما هستم ... من با جهانی که هر لحظه تغییر می‌کند و همینطور امواج خروشان تاریکی رو به رو می‌شوم.»

این تبلیغ دراماتیک که به فجایع طبیعی، شورش‌های شهری و پاندمی ارجاع دارد، در این ماه و به مناسبت روز ملی پلیس منتشر شد و تازه‌ترین نشانۀ از سایه بیرون آمدن اصلی‌ترین سازمان اطلاعاتی چین از سایه‌ها برای جار زدن نقشش در مبارزه با «براندازی، تجزیه‌طلبی، تروریسم و خرابکاری است.» 

در این ماه، این آژانس که روز به روز بر تبلیغاتش دربارۀ تحقیقاتش می‌افزاید، سازمان اطلاعاتی بریتانیا، معروف به ام‌آی6، را متهم کرد به مشاوری خارجی آموزش داده از چین جاسوسی کند. سال گذشته، این سازمان ادعا کرد یک تبعۀ چینی را بابت همکاری با سرویس اطلاعاتی ایالات متحده دستگیر کرده است. 

تحلیلگران می‌گویند معروف و معروف‌تر شدن ام‌اس‌اس بخشی از تمرکز فزایندۀ رئیس‌جمهور شی جین‌پینگ بر امنیت است و قدرتمندترین رئیس‌جمهور چین از زمان مائو تسه‌تونگ به بعد می‌خواهد سلطه‌اش بر کشور را افزایش دهد. 

چین شی، به جز تنش‌های ژئوپلیتیک با ایالات متحده و متحدانش، با خطر کاهش سرعت رشد اقتصادی و تشدید رقابت تجاری با اتحادیۀ اروپا مواجه است. به گفتۀ تحلیلگران، در این محیط پرمخاطره، ام‌اس‌اس وزن و قدرت سیاسی فزاینده‌ای به دست آورده است. 

الکس جوسک، از مشاوران حاضر در مک‌گرات‌نیکول و نویسندۀ جاسوس‌ها و دروغ‌ها، کتابی دربارۀ ام‌اس‌اس، گفت «این معروفیت بیشتر بازتاب افزایش جایگاه سیاسی ام‌اس‌اس است -نه فقط راحتی‌اش با سخن گفتن علنی بلکه واقعاً حمایت سیاسی برای صدور بیانیه از جانب دولت. 

ام‌اس‌اس که در سال 1938 و طی آشوب در آژانس‌های قبلی به وجود آمد، یک پلیس مخفی مدنی است که ایالات متحده آن را ترکیبی از اف‌بی‌آی و سی‌آی‌اِی توصیف کرده است. حوزۀ اختیاراتش تمام چین را در برمی‌گیرد، از یک وزارتخانۀ مرکزی تا شاخه‌های استانی و شهری.

سازمانی که به گفتۀ همتایانش در ایالات متحده، مسئول امور ضداطلاعاتی و همینطور امنیت سیاسی رژیم کمونیستی هم هست، به خرابکاری گسترده در خارج متهم شده است، از جمله جذب یکی از سیاستمدران راست افراطی بلژیکی برای تأثیرگذاری در اروپا. 

همزمان با صدور هشدارهایی مبنی بر خرابکاری از طرف دولت چین، ام‌اس‌اس رویکرد پنهان بودن گذشته‌اش را جدا شده است. 

در سال 2021، این آژانس جزئیات فرایند جذبش را از طریق آزمون استخدامی اعلام کرد و سال گذشته در وی‌چت، محبوب‌ترین شبکۀ اجتماعی چین، یک حساب کاربری به راه انداخت و روزانه اطلاعات جدیدی را در آنجا به اشتراک می‌گذارد.

این پست‌ها از تکرار داستان مرگ نخستین مأمور سی‌آی‌ای حین انجام وظیفه، که در سال 1950 در تبت کشته شد، تا مطلع ساختن شهروندان دربارۀ عملیات‌های ضدخرابکاری علیه «تجزیه‌طلبان» تایوانی ادامه دارد. 

آدام نی، ناشر خبرنامۀ چاینا نیکان، گفت «در گذشته، ما شاهد تقدم دیگر چیزها بر امنیت ملی بودیم.»

نی گفت طی دورۀ «اصلاح و گشودگی» که پس از حکومت مائو آغاز شد، تأکید چین بر رشد اقتصادی و حفظ روابط خوب با شرکای تجاری بود. «اما حالا، روز به روز بیشتر می‌بینیم که تمرکز و منابع به سمت امنیت ملی هدایت می‌شود.»

او به متمم‌های قانون ضدخرابکاری اشاره کرد که تعریف جاسوسی در چین را گسترش می‌داد و همینطور به قوانین جدید دربارۀ داده‌ها و یورش بر مشاوران خارجی که سال گذشته تصویب شدند.

نی گفت «ام‌اس‌اس نقش بزرگ‌تری دارد ... به دلیل این تغییر که تأکید بیشتری بر امنیت ملی می‌گذارد و نیاز به اقناع عموم، خطری جدی وجود دارد.»

نی گفت این کارزار تبلیغات امنیتی به دنبال اقناع شهروندان نسبت به این مسئله بود که خرابکاری نگرانی فوری و واقعی است و می‌کوشد این کار را از طریق شبکه‌های اجتماعی انجام دهد. 

در سال 2016، پکن شاهد نخستین «روز آموزش امنیت ملی» خود بود؛ با کارتونی با عنوان عشق خطرناک که به زنان جوان هشدار می‌داد مراقب خارجی‌هایی باشند که شاید جاسوس باشند. در سال 2021، چین «روز ملی پلیس» را هم برای گرامی‌داشت اِعمال قانون اضافه کرد.

جوسک گفت رهبری ام‌اس‌اس هم جایگاه سیاسی بالاتری یافته است که نشان دهندۀ افزایش نقش عمومی است. چِن یی‌شین، وزیر امنیت ملی، و سلفش، چِن وِن‌چینگ، به جایگاه‌هایی بالاتر از دیگر رؤسای این سازمان اطلاعاتی ارتقاء مقام یافته‌اند. 

مثلاً چن ون‌چینگ نخستین وزیر سابق ام‌اس‌اسی بود که به عضویت پولیتبورو 24 نفره و دبیرخانۀ اصلی‌اش درآمد. جوسک گفت در گذشته، سیاست جناحی به رهبران اجازه نمی‌داد رؤسای ام‌اس‌اس را به چنین موقعیت‌های بالایی منصوب کنند. 

حضور بیشتر این سازمان در زمانی اتفاق می‌افتد که حزب کمونیست چین دیدگاه گسترده‌تری نسبت امنیت اتخاذ کرده است؛ دیدگاهی که داده‌ها، فناوری، محیط زیست و دیگر مسائل را شامل می‌شود.

جوسک گفت «در حزب کمونیست چین، چیزهای بسیار بیشتری به عنوان امنیت ملی تفسیر یا دیده می‌شوند»، تغییری که «به سود همکاری چین و رابطه با سایر جهان» نخواهد بود.

دیگر کارشناسان گفتند افت اقتصادی چین می‌تواند باعث تقویت سازمان‌های امنیتی این کشور شود چرا که مقامات می‌ترسند خطرات اقتصادی، شامل بدهی بالا در میان دولت‌ها و شرکت‌های محلی باعث ناآرامی شود.

شو چنگ‌گانگ، پژوهشگر ارشد مرکز اقتصاد و نهادهای چینِ دانشگاه استنفورد، گفت «اوضاع اقتصاد چین خیلی بد است. حزب کمونیست چین متوجه این خطر است و می‌فهمد در صورت وقوع یک بحران مالی، اوضاع فاجعه‌بار خواهد بود.»

ام‌اس‌اس که از حمایت عمومی برخوردارد است، گهگاه در شبکه‌های اجتماعی دربارۀ اقتصاد هم اظهار نظر می‌کند. در روز یک‌شنبه، کمیکی آنلاین دربارۀ نیاز به محافظت از منابع معدنی ضروری از طمع قدرت‌های خارجی منتشر کرد. 

از سال 2022، این آژانس با همکاری یک ناشر مستقر در شانگهای مشغول بازسازی یک کارتون دهۀ 1980 چینی به نام گربۀ سیاه کارآگاه است و هر سال در روز ملی پلیس یک شمارۀ آن را منتشر می‌کند.

در شمارۀ امسال، گربۀ سیاه با اونیفرم پلیس قدیمی و سردوش‌های بزرگ و دستکش‌های سفیدش، دزدان داده‌ها، از جمله شرور اصلی، دزد یک گوش، را شکست می‌دهد و شهر جنگل را امن نگه می‌دارد و بر تمرکز افزایش یافتۀ این سازمان بر امنیت آنلاین تأکید می‌کند.

رئیس گربۀ سیاه اعلام می‌کند «بدون امنیت داده‌ها، خبری از امنیت جنگل نخواهد بود.»