کودتای خزنده؛ دولت شریف تا کجا دوام می‌آورد؟

به گزارش اکوایران،  هر اندازه زمان می‌گذرد، به نظر می‌رسد در پاکستان رهبری نظامی و احزاب ائتلاف حاکم هیچ گزینه‌ای ندارند جز اینکه با هم بمانند، زیرا هر دو در صورت تزلزل شکست خواهند خورد. تا زمانی که ژنرال عاصم منیر فرمانده ارتش است، دولت تحت رهبری شهباز از حملات بی ثباتی جان سالم به در خواهد برد. در این میان چالش دیگر؛ اقتصاد  پاکستان است که سال‌هاست که در آستانه فروپاشی قرار گرفته و تورم در بهار گذشته به بالاترین حد خود رسیده است. 

با این حال کمک مالی صندوق بین المللی پول اقتصاد را سرپا نگه داشته است، اما این برنامه قرار است در ماه جاری منقضی شود و دولت جدید باید تضمین های تازه در اختیار صندوق بین المللی پول قرار دهد. پارلمان تازه منتخب پاکستان روز یکشنبه شهباز شریف را به عنوان نخست‌وزیر برگزید و به همین ترتیب دومین دوره ریاست شریف را آغاز شد، ان هم در شرایطی که دولت با چالش‌های اقتصادی و سیاسی مواجه است و احتمالا کشور در یک قدمی آشوب قرار دارد.انتخاب شریف همچنین نقش ارتش قدرتمند پاکستان را که مدت هاست به عنوان دستی نامرئی هدایت کننده سیاست این کشور تلقی می شود و پیشتر نتایج انتخابات آن را مهندسی کرده، برجسته کرد. تحلیلگران می گویند که اعتماد عمومی به دولت شریف پایین است.

دولتی بی اعتبار

به نوشته اقتصادنیوز، طلعت حسین، تحلیلگر سیاسی مستقر در اسلام آباد، پایتخت پاکستان، به نیویورک تایمز گفت: «دولت محکوم به نظر می رسد».شریف 201 رای در مجلس ملی به دست آورد، در حالی که نزدیک ترین رقیب او، عمر ایوب، از حامیان نخست وزیر سابق زندانی عمران خان، 92 رای را از آن خود کرد.قبل از شروع رای گیری، شریف به همراه برادر بزرگترش نواز که او نیز به عنوان نماینده مجلس شورای ملی انتخاب شده بود، وارد سالن اصلی شد. این دو برادر در ردیف اول کنار هم نشستند، این رخداد یادآور این نکته است که شریف بزرگ، که خود سه بار نخست وزیر بوده، همچنان تاثیرگذار است و احتمالا در پشت صحنه قدرت را در دست خواهد داشت.این روند با اعتراض بلند در حمایت از خان آغاز شد. چند تن از هواداران نخست وزیر پیشین در مقابل میز سخنران نشستند و شعار سر دادند. بسیاری دیگر تصاویر عمران خان را تکان دادند و آنها نیز شعارهایی را در حمایت از ستاره کریکت که تبدیل به سیاستمدار شده بود سر دادند.

حزب شریف، مسلم لیگ نواز، که رهبری اش با او و خانواده اش است و در حال حاضر حزب مورد علاقه ارتش قلمداد می شود، در انتخابات ملی که یک ماه پیش پاکستان برگزار شد، بیشترین کرسی ها را به دست نیاورد. این افتخار نصیب نامزدهای همسو با حزبی به رهبری عمران خان شد که ارتش به دنبال کنار زدنش است.علیرغم نارضایتی ها ارتش توانست ائتلافی با دیگر احزاب اصلی برای رهبری دولت ایجاد کند.با این حال، دولت شریف پس از تشدید اتهامات مبنی بر دستکاری ارتش در شمارش آرا در ده‌ها رقابت برای منحرف کردن آن‌ها به نفع حزب خود و دور شدن از حزب خان، یعنی تحریک انصاف پاکستان، با تردیدهای دائمی در مورد مشروعیت خود مواجه خواهد شد.نجم ستی، تحلیلگر سیاسی برجسته پاکستانی، گفت که دوام دولت ائتلافی شریف به حمایت فرمانده ارتش بستگی دارد.

چالش دولت تازه

به باور ناظران، هر اندازه زمان می گذرد، رهبری نظامی و احزاب ائتلاف هیچ گزینه‌ای ندارند جز اینکه با هم بمانند، زیرا هر دو در صورت تزلزل شکست خواهند خورد. تا زمانی که ژنرال عاصم منیر فرمانده ارتش است، دولت تحت رهبری شهباز از حملات بی ثباتی جان سالم به در خواهد برد.در این میان چالش دیگر: اقتصاد  پاکستان است که سال‌هاست که در آستانه فروپاشی قرار گرفته و تورم در بهار گذشته به بالاترین حد خود رسیده است. کمک مالی صندوق بین المللی پول اقتصاد را سرپا نگه داشته است، اما این برنامه قرار است در ماه جاری منقضی شود و دولت جدید باید تضمین های تازه در اختیار صندوق بین المللی پول قرار دهد.اقدس افضل، تحلیلگر مستقر در کراچی براین باور است که باید "در همسایگی" 6 تا 8 میلیارد دلار باشد – چرا که به احتمال زیاد اقدامات ریاضتی جدید لازم است که می تواند ناامیدی عمومی را برانگیزد.

ایوب با اشاره به خان و شاه محمود قریشی، وزیر امور خارجه سابق که او نیز زندانی است، گفت: "اولویت ما آزاد کردن رهبران و آوردن آنها به پارلمان خواهد بود."حامیان این حزب، که از موفقیت انتخاباتی انرژی گرفته اند، ممکن است به خیابان ها بیایند تا دولت را تحت فشار قرار دهند تا خان را که چندین بار در حال گذراندن دوران محکومیت خود به اتهاماتی از جمله افشای اسرار دولتی است، آزاد کند. خان متعهد شده که در باب این محکومیت‌ها، که به گفته او انگیزه‌های سیاسی دارند، تجدیدنظر خواهد کرد و حزب او قول داده که برخی از نتایج انتخابات را به چالش بکشد.نخست وزیر جدید تاکید دارد که کشور با چالش های بزرگی مواجه است اما فرصت هایی نیز دارد. او با اشاره به اینکه اقتصاد همچنان چالش اصلی است، قول داد که سرمایه گذاری را افزایش داده و محیطی مناسب برای کسب و کار ایجاد کند.

باج شریف به ارتش

شریف، که اولین دوره نخست وزیری اش پس از برکناری خان در آوریل 2022 به واسطه رای عدم اعتماد قانونگذاران انجام شد، به دلیل مدیریت کارآمد شناخته شده است. او به عنوان وزیر ارشد پنجاب، بزرگترین استان کشور، بر چندین پروژه بزرگ زیربنایی نظارت داشت.شریف برخلاف برادرش نواز که چندین بار با ژنرال های کشور درگیر شده، برای ارتش احترام قائل بوده است. در دوره قبلی خود به عنوان نخست وزیر، ارتش نقش خود را در دولت تثبیت کرد و نفوذ خود را بر سیاست گذاری افزایش داد.

ژوئن 2023، شریف ایجاد شورای دولتی را با هدف جذب سرمایه گذاری خارجی تصویب کرد، اقدامی که به طور گسترده به عنوان تلاشی از سوی ارتش برای داشتن نقشی برجسته در سیاست های اقتصادی تلقی شد. ژنرال منیر، فرمانده ارتش، یکی از اعضای آن نهاد، شورای تسهیل سرمایه گذاری ویژه است.شریف همچنین سیاستی را تصویب کرد که بر اساس آن سازمان اطلاعات کشور این اختیار را داشت که انتصاب ها و پست های مقامات دولتی را تایید یا رد کند. تحلیلگران می گویند که این امر نفوذ فراگیر این نهاد را نه تنها بر سیاست، بلکه بر خدمات ملکی نیز تقویت کرده است.در پی ناآرامی های انتخاباتی، تحلیلگران می گویند نقش ارتش مبهم است. اما اکثرا موافقند که یک دولت غیرنظامی ضعیف کار ژنرال‌ها را آسان‌تر می‌کند تا کنترل خود را بازگردانند و از نظر سیاسی دست بالاتر را داشته باشند. عادل نجم، استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه بوستون، گفت: روابط نظامی-نظامی در پاکستان - از جمله روابط بین ارتش و جامعه - مانند گذشته نخواهد بود، نمی‌تواند باشد. "آنچه رخ می دهد،همان چیزی است که در ذهن هر بازیگر سیاسی در پاکستان است و باید در ذهن مقام های ارشد ارتش نیز باشد.