هشدار به شهرداری درباره مراسم مردمی؛افشای 5 خطرجشن غدیر

به تازگی مطالعاتی در سامانه مرکز مطالعات و برنامه ریزی  شهر تهران منتشر شده که زمان تهیه آن مشخص نیست  و درمقدمه آن تاکید شده  این پژوهش ها به صورت هفتگی تدوین  و ضمن تحلیل موضوعات و مسائل مختلف، توصیه های صریح و روشن برای سیاستگذاران و مدیران ارشد ارائه می کند . بنابراین امکان دارد این پژوهش نیز در همان ایام برگزاری جشن غدیر تهیه شده باشد . 

 در این پژوهش یادآوری شده که شهر تهران میزبان برگزاری رویدادهای جمعیتی در بزنگاه‌هایی ویژه است و مدیریت ازدحام‌های شکل‌گرفته در چنین رویدادهایی جهت اجتناب از بروز چالش‌ها و مخاطراتی است که بالقوه هم نظم شهر و هم سلامت شرکت‌کنندگان چنین رخدادهایی را تهدید می‌کند ضروری است .

در این مطلب به  قرائن و مشاهدات میدانی از برگزاری جشن شهری عید غدیر خم در 27 تیرماه در حد فاصل چهارراه ولی‌عصر تا پارک‌وی، اشاره شده که حاکی از بروز چالش‌هایی جدّی بوده که ضمن برهم زدن و اختلال در نظم شهری، می‌توانسته سلامت و حتّی جان انسان‌ها را با مخاطره‌ای جدّی روبرو کند.

ازجمله چالش‌هایی که در این پژوهش به آن پرداخته شده اختلال ترافیکیِ بسیار شدید، ازدحام جمعیت در ایستگاه‌های حمل‌ونقل عمومی، عدم پیش‌بینی پارکینگ و به ناچار استفاده از معابر و پهنه‌های شهری پیرامون مسیر برای پارک خودروها، است. در این مطالعات تاکید شده  امکان وقوع تلفات جرحی و فوتی در طول زمان برگزاری این مراسم، چه در مسیر رخداد و چه در ایستگاه‌های مترو، به دلیل ازدحام بسیار فزاینده جمعیت، چندان دور از ذهن نبود.

درادامه این مطالعات یادآوری شده برای  مواجهه مدبّرانه و مدیریت ازدحام جمعیّت در چنین مراسم‌هایی، ضمن ضرورت تشکیل ستاد برگزاری رویداد، باید راهبردهای مشخص و از پیش‌فکر شده‌ای را به کار گرفت که اهم آنها عبارتند از پیش‌اندیشی درخصوص محل برگزاری؛ تجهیز مناسب محل برگزاری؛ تامین دسترسی و مدیریت تردد؛ آموزش شهروندی و اطلاع‌رسانی عمومی؛ تشریح شرح وظایف مدوّن و از پیش‌تعیین‌شده‌ تمام ذیمخلان موضوع.

در بخش دیگر این مطالعات آمده است که برگزاری رویدادهای جمعیتی در مقاطع زمانی خاص و به اقتضای مناسبت‌های متفاوت، در بسیاری از شهرهای جهان امری معمول است که در کشور ما و به ویژه در پایتخت نیز به فراخور مناسک‌های مذهبی و سیاسی خاص، شاهد آن هستیم. آنچه در این بین حائز اهمیت است، مدیران پیش‌نگرانه‌ی ازدحام‌های شکل‌گرفته در چنین رویدادهایی و برنامه‌ریزی شایسته جهت اجتناب از بروز چالش‌ها و مخاطراتی است که بالقوه هم نظم شهر و هم سلامت شرکت‌کنندگان چنین رخدادهایی را تهدید می‌کند.

این موضوع  در برنامه‌ریزی مدیران بحران در کشور ما عملا مغفول مانده و جایگاه چندانی ندارد که نتیجه آن بروز حوادثی همچون حادثه مسجد ارگ در سال 1383 (1350 مجروح و 78 تن کشته)، حادثه ورزشگاه آزادی در سال 1384 (39 زخمی و 7 تن کشته) و فاجعه دی‌ماه 1398 شهر کرمان در مراسم تشییع سردار سلیمانی (62 تن کشته) است. بی‌تردید کاربست درس‌آموزه‌های منبعث از این حوادث جهت ممانعت از تکرار آنها باید در صدر دلمشغولی‌های مدیریت شهری تهران قرار گیرد.

براساس مطالعات منتشر شده از سوی مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهرداری تهران ،برگزاری جشن شهریِ عید غدیر خم در 27 تیرماه 1401 در حد فاصل چهارراه ولی‌عصر (عج) تا پارک‌وی، می‌توانست به دلیل عدم برنامه‌ریزی مناسب، آبستن حوادث ناگواری باشد که به لطف پروردگار، بدون هیچ گونه تلفاتی به پایان رسید.

این در حالیست که قرائن و مشاهدات میدانی، حاکی از آن است که به دلیل نبود برنامه‌ریزی از پیش مدون، و دستورالعمل‌های مشخص برای برگزاری اینگونه رخدادها و به علت ابهام از شرح وظایف دستگاه‌های ذیربط، چالش‌هایی جدی برای شهر و شهروندان تهرانی به وجود آمد که ضمن برهم زدن و اختلال در نظم شهری، می‌توانست سلامت و حتی جان انسان‌ها را با مخاطره‌ای جدی روبرو کند.

  اختلال ترافیکیِ بسیار شدید در محدوده وسیعی از شهر تهران که حتی تا کیلومترها فراتر از محل این رخداد نیز کشیده شده بود، عدم پاسخ‌گویی یا کژکار کردشدنِ سامانه حمل و نقل عمومی و به ویژه مترو به دلیل افزایش فزاینده تقاضای سفر، عدم پیش‌بینی پارکینگ و به ناچار استفاده از معابر و پهنه‌های شهری پیرامون مسیر برای پارک خودروها و نارضایتی برای ساکنین حوزه بلافصل مسیر برگزاری، برهم خوردن منظر شهر از حیث پاکیزگی و بهداشت محیطی مواردی است که می‌توانست ایمنی و سلامت شهروندان را به مخاطره جدی بیاندازد.

  امکان وقوع تلفات جرحی و فوتی در طول زمان برگزاری این مراسم در مسیر رخداد به دلیل ازدحام بسیار فزاینده جمعیت ،ازدحام سرسام‌آور و بسیار خطرناک جمعیت در ایستگاه‌های حمل و نقل عمومی به ویژه مترو که هر لحظه امکان فاجعه‌ای تلخ در ابعاد وسیع را گوشزد می‌کرد، احتمال عدم دسترسی یا دسترسی دیرهنگامِ نیروهای امدادی به مسیر برگزاری رخداد به دلیل ترافیک فزاینده حوزه بلافصل مسیر، امکان وقوع عملیات‌های انتحاری و تروریستی نظر به غفلت یا نابسنده بودنِ ملاحظات پدافندی و امنیتی و تهدید ناشی از همه‌گیری کووید 19 به دلیل عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی لازم برای فاصله‌گذاری اجتماعی موارد دیگری است که در این مطالعات به آن اشاره شده است .

در این پژوهش پیشنهاد شده که شهرداری تهران به عاملیت معاونت خدمات شهری، معاونت حمل و نقل ترافیک و سامان پیشگیری و مدیریت بحران ، اورژانس تهران، نیروی انتظامی تهران بزرگ، جمعیت هلال احمر، نهادهای امنیتی و ... پیش‌اندیشی در محل برگزاری چنین رخدادهایی (با لحاظ معیارها و شاخص‌های مکان‌یابی اعم از برآورد اولیه میزان جمعیت، وسعت و ظرفیت‌های کالبدی، دسترسی‌های ترافیکی همجوار و فراگیر، ملاحظات پدافندی و ... را انجام دهند .

 همچنین تجهیز مناسب محل برگزاری از حیث تمهیدات اسکان موقت (مشتمل بر سازه‌های سبک برای اسکان در مواقع خستگی، ضعف جسمانی و ...)، ایمنی (غرفه‌های آتش‌نشانی و امداد هوایی)، امنیتی (کیوسک‌های پلیس و کیوسک‌های کنترل هوشمند)، درمانی (اتاقک‌های اورژانس و کمک‌های اولیه)؛ و رفاهی – خدماتی (سرویس بهداشتی، کیوسک‌های تغذیه ، کیوسک‌های اطلاع‌رسانی، باجه‌های تلفن اضطراری، کیوسک‌های فروش بلیط حمل و نقل عمومی و ...)؛ تامین دسترسی و مدیریت تردد در طول مسیر و نیز در حوزه بلافصل و فراگیر (پیش‌بینی ظرفیت‌های لازم برای پوشش خدمات رسانی سامانه حمل و نقل عمومی به افزایش فزاینده تقاضای سفر، ایجاد سامانه هشدار شهروندی جهت جلوگیری از ورود به ایستگاه‌های مترو به هنگام تکمیل ظرفیت آنها، ایجاد مسیرهای اضطراری و تخلیه امن، مدیریت سفرهای غیرضروری به محدوده برگزاری مراسم و حوزه بلافصل آن، مدیریت پارکینگ در محدوده و حوزه بلافصل و ...)، آموزش شهروندی و اطلاع‌رسانی عمومی (ضرورت افزایش دانش و آگاهی شهروندی معطوف به رفتارها و هنجارهای متناسب با چنین مراسم‌هایی، اطلاع‌رسانی گسترده در سطح شهر و فضای مجازی درخصوص نحوه دسترسی به محل برگزاری یا تسهیلات در نظر گرفته شده برای آن اعم از پارکینگ، حضور افراد آموزش‌دیده و متحدالشکل جهت راهنمایی عمومی و ...)، تشریح شرح وظایف مدون و از پیش تعیین شده تمام ذیمدخلان موضوع همراه با دستورالعمل‌های مربوطه مورد توجه قرار گیرد .