به گزارش اکوایران، سالها هزینههای چشمگیر نظامی، اقتصاد روسیه را در وضعیتی نظامیسازی نگه داشته است؛ موضوعی که موجب تحول کارخانهها شده و صدها هزار نیروی کار را به خود جذب کرده است. این جهش، مانع از کوچک شدن اقتصاد روسیه شده و به همین دلیل، هرگونه عقبنشینی از آن بسیار خطرناک تلقی میشود. کرملین نیز نیتی برای عقبنشینی از این وضعیت ندارد.
نظامیسازی؛ قلب برنامههای بلندمدت پوتین
ولادیمیر پوتین، رئیسجمهوری روسیه، تجهیز نیروهای نظامی را نیازی پایدار میبیند، موضوعی که رهبران غربی نگرانند طی پنج سال آینده موجب حمله به ناتو شود. پوتین همچنین میخواهد صنعت دفاعی را در چشمانداز بلندمدتی که برای روسیه ترسیم کرده است بگنجاند.
در حالیکه رئیسجمهوری روسیه برنامههای خود را میچیند و کشورهای اروپایی در پاسخ به آن، به احیای ارتش خود میپردازند، سوال اینجاست که برای مازاد تانکها و موشکهایی که کارخانههای روسیه تولید میکنند، چه اتفاقی خواهد افتاد؟
براساس تحلیل بلومبرگ، مسکو میتواند با فروش سلاح به متحدانش مانند چین، آنچه اکنون موجب فشار سنگین بر بودجه شده است را به یک منبع درآمدی مفید تبدیل کند.
اما در حالیکه این سلاحها در مرزهای شرقی ناتو انباشت میشوند و روابط با اروپا را دچار بیثباتی میکنند، خطر تبدیل شدن به باری برای اقتصادی را دارند که با تحریم، سیستم بانکی متزلزل و کاهش رشد دستوپنجه نرم میکند.
پوتین هفته گذشته در جریان بازدید از قدیمیترین کارخانه دفاعی روسیه، نگاه خود را فراتر از پایان احتمالی جنگ معطوف کرد و گفت: «تقاضا برای نیروهای مسلح مدرن به همینجا ختم نخواهد شد.»»
افزایش تولید نظامی روسیه بسیار چشمگیر بوده است؛ پیش از تهاجم همهجانبه به اوکراین، روسیه برنامه داشت تا حدود 400 خودروی زرهی را در سال بعد تحویل دهد، اما اکنون میزان صادرات این کشور به 10 برابر میزان یادشده رسیده است.
نوآوری و تحول در صنعت دفاعی روسیه
روسیه همچنین با نوآوری خطوط تولید پهپاد خود را راه اندازی کرد. روسیه که در ابتدا به واردات پهپاد روی آورده بود، در سال گذشته میلادی، 1.5 میلیون پهپاد تولید کرد که در مقایسه با 140 هزار پهپاد در سال 2023، بهشدت افزایش یافته است.
با اینحال، هزینههای جنگ سرسامآور بوده است. طبق دادههای رسمی، هزینههای دفاعی روسیه بین سالهای 2022 و 2024 دستکم 22 تریلیون روبل (263 میلیارد دلار) بوده است.
با توجه به اینکه نشانهای از کاهش هزینههای دولت طی سه سال آتی دیده نمیشود، انتظار وقوع کسری بودجه سالانه وجود دارد، آن هم در شرایطی که بودجه روسیه همینک تحت فشار تحریمها قرار دارد.
به گفته تاتیانا اورلوا از آکسفور اکونومیکس، روسیه میتواند برای یافتن راهکارهایی جهت بهرهبرداری از کارخانههای نظامی توسعهیافته خود، به دوران پس از جنگ جهانی دوم نگاه کند: ورود اتحاد جماهیر شوروی به جنگ در سال 1941، پایهگذار تبدیل شدن آن به یک صادرکننده برتر جهان در زمینه تسلیحات شد.
جنگ روسیه و اوکراین به یک زمین آزمایش بزرگ برای تسلیحات و فناوریهای جدید تبدیل شده و پس از پایان جنگ، هر دو کشور احتمالا به صادرات تجهیزاتی اقدام کنند که بیشترین موفقیت را داشتهاند.
به نوشته بلومبرگ اکونومیکس:
حتی در سناریوی پایان جنگ اوکراین، بعید است که روسیه نظامیسازی اقتصاد خود را کنار بگذارد. همچنین بعید است که رویارویی ژئوپلیتیکی گستردهتر میان مسکو و غرب کاهش یابد. این موضوع، یکی از عواملی مهمی است که باعث میشود تولید در صنعت دفاعی روسیه، بالاتر از سطح ثبت شده در سالهای پیش از 2022 باشد و این به معنای آماده شدن برای مناقشات نظامی احتمالی در آینده است.
روسیه پس از آمریکا دومین تامینکننده بزرگ تسلیحات در جهان است و فروش نظامی این کشور در سالهای اخیر تنها به دلیل جنگ اوکراین کاهش یافته است. اکنون، نشانههایی از قدرت گرفتن دوباره صادرات نظامی این کشور دیده میشود.
شرکت دولتی صادرکننده تسلیحات نظامی Rosoboronexport، که حدود 85 درصد از فروش خارجی را در کنترل دارد میگوید افزایش تقاضا سبب شده، حجم سفارشات این شرکت را به رکورد 60 میلیارد دلار رسانده است؛ شرایطی که شرکتها را با تقاضای تضمینشده و قراردادهای چندین ساله روبهرو ساخته است.
طبق تخمینها، روسیه میتواند در چهار سال پس از پایان جنگ اوکراین، سالانه بین 17 تا 19 میلیارد دلار تجهیزات نظامی صادر کند، که نشاندهنده اشتیاق کشورهای جنوب جهانی برای سلاحهای روسیه است.
با اینحال، برخی مشتریان احتمالی سلاحهای روسیه ممکن است با فشارهای غرب روبهرو شوند؛ مانند بیانیهای که دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکامبنی بر عدم خریداری نفت روسیه توسط هند صادر کرد.
علاوه بر این، در حالیکه کارخانههای نظامی به فعالیت خود ادامه میدهند و همین امر باعث ایجاد اشتغال و رشد اقتصادی میشود، ممکن است تعدیل نیرو و کاهش حقوق نیز رخ دهد، چراکه طبق اعلام یکی از کارشناسان، صادرات به اندازه امروز با تقاضای کافی همراه نخواهد بود و همین امر، فعالیت کامل کارخانههای نظامی را ممکن نمیسازد.
پوتین تاکید دارد که پولی که روسیه برای ارتش خرج کرده، هدر نشده است و او چالش پیشرو را در کنترل دارد. به همین منظور، رئیسجمهوری روسیه نهتنها طرفدار افزایش صادرات نظامی بوده، بلکه خواهان همکاری بیشتر میان شرکتهای دفاعی و غیرنظامی شده است.
به عقیده پوتین، تولید به اصطلاح دو منظوره، همینک نیز ممکن است؛ بهطور مثال برای قطعات مورد استفاده در صنایعی مانند کشتیسازی، هوانوردی، الکترونیک، تجهیزات پزشکی و کشاورزی.
رئیسجمهوری روسیه خواهان حفظ صنعت نظامی آماده نبرد است که میتواند در کنار مأموریت اصلی خود کارهای بیشتری انجام دهد و این بدان معناست که ظرفیت تولید ارتقایافته روسیه در صنعت دفاعی حفظ خواهد شد.
