نوسان بهره وری نیروی کار در اقتصاد دهه 90

به گزارش اکوایران، بنا به آخرین آمار منتشر شده از بهره وری نیروی کار توسط بانک مرکزی، پس از سه سال پیاپی رشد منفی در بهره وری نیروی کار، در سال 99 رشد این شاخص مثبت شد. به بیان دیگر در سال های 96، 97 و 98 هر سال تولید ناخالص به دست آمده در اقتصاد ایران نسبت به نیروی کار به کار گرفته شده در اقتصاد کاهش یافته است که به معنی کاهش بهره وری نیروی کار است. همچنین آمار ها گویای این مسئله است که در چند سال گذشته علی رغم روند قبلی، شاخص بهره وری نیروی کار در بخش صنعت پایین تر از همین شاخص در بخش کشاورزی بوده است. در این گزارش به بررسی بهره وری نیروی کار در سال های دهه 90 در اقتصاد ایران و تغیرات آن پرداخته شده است.

شاخص بهره وری

از جمله مهمترین شاخص‌های اقتصادی، شاخص بهره‌وری می‌باشد. از آنجا که بهره‌ وری یکی از منابع تامین‌کننده رشد اقتصادی می‌باشد لازم است اطلاعات معتبر، استاندارد و قابل اتکایی از وضعیت و روند تغییرات آن در دست باشد. یک مقیاس بهره‌ وری به بیان ساده نسبت یک شاخص مقداری از یک ستانده معین به یک شاخص مقداری از یک داده معین یا ترکیبی از چندین داده می‌باشد، به بیان دیگر هرچه نسبت یک ستانده مانند تولید ناخالص داخلی به داده مانند نیروی کار بیشتر باشد، می گوییم بهره وری نیروی کار بالاتر است چرا که به ازای هر نیروی کار به کار گرفته شده در فرایند تولید، تولید بیشتری به وجود آمده است.

روش‌های مختلفی به منظور سنجش بهره‌وری وجود دارد از جمله روش‌های مبتنی بر اقتصادسنجی و تخمین تابع تولید، روش حسابداری رشد و روش شاخص عددی. هر یک از این روش‌ها دارای مزایا و معایبی است و انتخاب روش برحسب محدودیت‌ها و اهداف مورد نظر صورت می‌گیرد. اغلب سازمان‌های بین‌المللی و مراکز آماری کشورهای مختلف از روش شاخص عددی بهره می‌برند.

سقوط رشد بهره وری نیروی کار در چهار سال گذشته

بررسی ها نشان می دهد در رشد شاخص بهره وری نیروی کار در دهه 90 بسیار پر نوسان بوده است اما موردی که به وضوح در روند این شاخص دیده می شود سقوط آن در چهار سال گذشته بوده است. رشد بهره وری نیروی کار در سال های 96، 97 و 98 منفی به برآورده شده است. پایین ترین رشد این شاخص در دهه گذشته به سال 97 با رشد منفی 5.3 درصد تعلق دارد. بررسی رقم شاخص نشان می دهد بهره وری نیروی کار در سال 97 بسیار پایین بوده و رقم شاخص به زیر 90 رسیده است(سال پایه: 1395).

در سال 99 کمی این شاخص بهبود یافته و رشد 7 درصدی را به ثبت رسانده است. به عقیده کارشناسان اقتصاد کلان این رشد مثبت به دلیل رشد های منفی پیاپی در چند 3 قبلی سال 99 بوده است. چراکه با وجود رشد 7 درصدی در سال 99 هنوز شاخص بهره وری کل اقتصاد ایران از سال های 93، 91 و 90 هم پایین تر است.

رشد بالای بهره وری در بخش صنعت

تحلیل داده ها نشان می دهد در میان بخش های صنعت، کشاورزی و معدن بالاترین رشد بهره وری نیروی کار در سال 99 در بخش صنعت رخ داده است، رشد بهره وری نیروی کار در این بخش 13.3 درصد برآورد شده است. این شاخص برای بخش کشاورزی نیز بالغ بر 9 درصد به ثبت رسیده است. همچنین رشد بهره وری نیروی کار در سال 99 در بخش معدن بسیار پایین بوده است.

بررسی ها نشان می دهد در میان 3 بخش مذکور در دهه 90 بهره وری نیروی کار در بخش معدن بسیار پایین تر از نسبت به سایر بخش ها بوده است. همچنین بهره وری در بخش کشاورزی در سه سال 97، 98 و 99 از بهره وری در بخش صنعت بالا بوده است. این در حالیست که بهره وری نیروی کار در سال های ابتدایی و میانی دهه 90 در بخش صنعت بالا تر از بخش کشاورزی بوده است.