ضریب فزاینده نقدینگی رکورد ده ساله را شکست + نمودار

به گزارش اکو ایران، ضریب فزاینده نقدینگی در آبان 1400 به بالاترین میزان خود در کل یک دهه اخیر رسیده است. معنا و مفهوم ازدیاد در این متغیر کلان اقتصادی در کشور نشان دهنده رشد سریع تر پول به نقدینگی در کشور است. افزایش نقدینگی در ادامه می‌تواند منجر به رشد قیمت‌ها و کاهش قدرت خرید جامعه شود. 

در آخرین اطلاعیه بانک مرکزی از متغیرهای کلان اقتصادی، وضعیت پایه پولی و نقدینگی در آبان 1400 در کشور اعلام شده است. بر این اساس پایه پولی در کشور رشد قابل توجهی داشته و نقدینگی نیز به دلیل خطاهای رخ داده شده در پوشش های آماری در بانک مرکزی به رشد نقطه ای 42 درصد رسید. این رویداد خبر از بسط بی سابقه پول در کشور داشته است.

وضعیت متغیرهای کلان اقتصادی در میانه پاییز

متغیر پایه پولی در میانه پاییز 1400 به سطح 540 هزار و 500 میلیارد تومان رسیده که نسبت به پایان سال گذشته 17.8 درصد افزایش پیدا کرده است. مقایسه این رقم با رشدهای مشابه در سال های اخیر نشان می دهد این میزان رشد در پایه پولی در یک دهه اخیر بی سابقه بوده است.

متغیر نقدینگی در کشور نیز به دلیل خطای رخ داده در سالهای گذشته و پوشش آماری با افزایش 40 درصدی نسبت به سال قبل به 4 هزار و 316 هزار میلیارد تومان ارتقا پیدا کرد. نسبت میزان نقدینگی به پایه پولی یکی از روشهای محاسبه ضریب فزاینده در اقتصاد است. این متغیر در مهر 1400 به 8 رسیده و در آبان ماه نیز در همین سطح باقی مانده است.

بررسی این متغیر در ده سال اخیر نشان می دهد در بازه مورد بررسی این سطح از ضریب فزاینده در هر ماه در کشور بی سابقه بوده و اکنون به رکورد ده سال اخیر رسیده است.

از جمله دلایل این رشد را می توان به دو موضوع مرتبط دانست: کاهش در سپرده قانونی بانک ها نزد بانک مرکزی و دیگری رشد بیشتر نقدینگی در مقایسه با پایه پولی.

پشت پرده رکوردزنی ضریب فزاینده نقدینگی

به طور کلی بانک ها باید نسبتی از سپرده های خود را نزد بانک مرکزی نگه داری کنند، که این نرخ در ایران غالبا بین 10 تا 30 درصد قرار دارد. بررسی آخرین آمارهای منتشر شده در این حوزه نشان می دهد تا پایان شهریور ماه 1400، ارزش سپرده قانونی بانک ها نزد بانک مرکزی معادل با 426 هزار و 900 میلیارد تومان بوده که نسبت به ماه قبل 2.7 درصد افزایش پیدا کرده است.

کل سپرده های بانک ها نیز در این مقطع برابر با 3 هزار و 995 میلیارد تومان بود که نشان می دهد نسبت ذخیره قانونی در آخرین ماه تابستان 1400 برابر با 10.7 درصد ثبت شده است.

روند این نسبت در سال جاری نشان می دهد تقریبا در مرداد این رقم به 10.8 درصد رسیده و در ماه بعد دوباره 0.1 واحد درصد کاهش پیدا کرده است.

با وجود آن که هنوز آمارهای مهر و آبان از سوی بانک مرکزی منتشر نشده اما برخی تحلیلگران افزایش ثبت شده در ضریب فزاینده نقدینگی را ناشی از کاهش در سپرده قانونی بانک ها نزد بانک مرکزی می دانند. 

عامل دیگر در این بررسی اشاره به سبقت رشد نقدینگی در مقایسه با پایه پولی دارد. باتوجه به آن که در آبان ماه رشد پایه پولی در سطح بالایی قرار داشته می توان گفت نقدینگی در مسیر افزایش بیشتری در این ماه قرار گرفته است.

اما در کل برخی تحلیلگران از جمله دکتر تیمور رحمانی استاد اقتصاد در دانشگاه تهران اعتقاد دارند، افزایش ضریب فزاینده نقدینگی در کشور بدان معنی است که بخش بیشتر نقدینگی را بانک‌ها با اعطای وام و اعتبار خلق می‌کنند. 

اگر این اعطای وام و اعتبار در راستای فعالیت های حقیقی باشد برای افتصاد مفید خواهد بود و در صورتی که مرتبط با اعطای وام و اعتبار برای پروژه‌های پرریسک و کم‌ بازده یا ناشی از شناسایی سود بر روی تسهیلات غیرجاری و به ویژه مشکوک الوصول باشد برای ترازنامه بانک‌ها و نهایتا اقتصاد مثمر ثمر نخواهد بود.

در نهایت این دسته اعتقاد دارند از بالا بودن ضریب فزاینده خلق نقدینگی نمی توان سریعا پی به رشد خارج از کنترل نقدینگی در کشور برد.