به گزارش اکوایران به نقل از مدیریت ارتباطات بورس انرژی ایران، در ایران، تولید و توزیع سوخت هواپیما تحت نظارت و کنترل شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران است و با هدف شفافیت بیشتر در معاملات، این فرآورده از سال ۱۳۹۵ در رینگ بینالملل بورس انرژی ایران عرضه شد. آمارها نشان میدهد، از سال 1395 تا پایان مرداد سال جاری، 419 هزار تن سوخت هواپیما از سوی شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی ایران با مجوز شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران عرضه شده است. این معاملات موجب خلق ارزش بیش از ۹۳ میلیون دلار و مازاد رقابت دلاری بیش از ۴۹۲ هزار دلار شد.
این درحالی است که از حجم عرضه یاد شده تنها ۱۴۰ هزار تن آن مورد معامله قرار گرفته است. همچنین در سال 1403، ۴۲ هزار تن سوخت هواپیما در رینگ بینالملل بورس انرژی ایران عرضه شد که ۳۰ هزار تن از آن مورد معامله قرار گرفت و منجر به خلق ارزش دلاری بیش از ۲۱ میلیون دلار شد. این ارقام نشاندهنده نرخ موفقیت بیش از ۷۱ درصدی فرآورده یاد شده بود.
بورس انرژی ایران در سالهای اخیر به یکی از مهمترین بازارهای منطقه برای معاملات فرآوردههای نفتی تبدیل شده است. سوخت هواپیما نیز به عنوان یکی از فرآوردههای استراتژیک، در رینگ بینالملل این بورس عرضه میشود. استقبال خریداران خارجی از عرضه این فرآورده در رینگ بینالملل بورس انرژی ایران، به تمامی موید این مسئله است.
معاملات شفاف در بستر قانونمند امکانپذیر است
معاملات خارج از سازوکار بورس انرژی ایران، معاملههای منعقد شده میان عرضهکننده و متقاضی محصول است. این معاملات به دلیل فقدان نظارت و شفافیت لازم، میتوانند مستعد تخلفات و ابهامات جدی باشند. با وجود این، عرضه سوخت هواپیما در بورس انرژی ایران مانند بسیاری دیگر از کالاها به شفافسازی قیمتگذاری و کاهش معاملات غیررسمی کمک کرد. این امر علاوه بر مقابله با انجام هرگونه معاملات غیرشفاف و تخلفآمیز، مسیر مطمئنی برای صادرات فرآوردههای هیدروکربوری ایجاد خواهد کرد.
کشورهای آسیای میانه خریداران اصلی سوخت هواپیما از ایران هستند. این کشورها به دلیل دسترسی خاکی، عمدتا از طریق حملونقل زمینی اقدام به واردات این فرآورده میکنند. عرضه سوخت هواپیما از طریق بورس انرژی ایران، میتواند از یک طرف دسترسی خریداران بینالمللی به این فرآورده را آسانتر کند و از طرف دیگر با حذف واسطهها موجب بهبود شرایط صادرات شود. بسیاری از کشورهای منطقه با محدودیتهای تأمین سوخت مواجهاند. ایران با پشتوانه تولید پایدار و کیفیت روزافزون محصولات پالایشی، میتواند به محور صادرات منطقهای سوخت هواپیما تبدیل شود. این امر مستلزم گسترش انجام معاملات سوخت هواپیما از مسیر بورس انرژی ایران خواهد بود.
ارزآوری و مبارزه با فساد
تولید فرآورده مورد بحث، به شرایط گوناگونی از جمله نیاز کشور بستگی دارد و بخشی از تولیدات نیز مصارف داخلی خواهند داشت. در صورت مازاد نیاز داخلی کشور، عرضه آن در رینگ بینالملل بورس انرژی ایران، میتواند منبع درآمدی مساعد برای ارزآوری به شمار بیاید؛ خصوصا در شرایطی که به دلیل شناخته شدن فرآورده فوق، در صورت عرضه با استقبال کافی مواجه خواهد شد.
شایان توجه است، با توجه به تحریمها و محدودیتهای بینالمللی، تولید و معامله داخلی سوخت هواپیما نه تنها یک مزیت اقتصادی، بلکه یک ضرورت راهبردی است. خودکفایی در این حوزه به کشور اجازه میدهد تا بدون وابستگی به واردات، نیاز صنعت هوانوردی داخلی را تأمین کند و با بهرهبرداری از شفافیت موجود در معاملات بورسی، از فساد اقتصادی در جریان معامله حاملهای انرژی جلوگیری کند.
لازم به ذکر است عرضه این فرآورده توسط شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی ایران با مجوز شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران در سال 1404 به میزان 28 هزار تن تاکنون به مقاصد افغانستان و کشورهای حاشیه دریای خزر و قفقاز از مبادی انبارهای نفت آبادان و اصفهان صورت گرفته است. همچنین در تاریخ 03/06/1404 نیز عرضه این فرآورده مجموعاً به میزان 16 هزار تن به مقاصد مذکور انجام خواهد گرفت.
