نسخههای ضدفساد دوران محمدرضاشاه
29مهرماه 1337 میتوانست به یکی از بزنگاههای مهم تاریخ حقوقی و اداری این مرز پرگهر بدل شود. روزی که لایحه جنجالی دولت منوچهر اقبال به مجلس نوزدهم ارسال شد. لایحهای مشتمل بر نه ماده و پنج تبصره که وزارتخانههای دادگستری و جنگ را وارد میدان مبارزه با فساد اداری میکرد.
طبق این لایحه همه کارمندان دولتی و لشکری از مقامات ارشد گرفته تا کارمندان دونپایه، موظف میشدند سالانه فهرست داراییهای خود و اعضای خانواده شان را به مراجع قانونی تسلیم کنند. درباره چرایی تدوین این لایحه و همچنین لایحه منع مداخله مستخدمین دولت و بستگان آنها در معاملات دولتی در سالهای پایانی دهه ۳۰ تحلیلهای متفاوتی ارائه میشود. برخی طبق قرائت رسمی، نگرانی محمدرضاشاه از وضعیت نارضایتی مردم از بدنه بروکراتیک کشور را عامل تهیه این لوایح ارزیابی میکنند. برخی دیگر از تحلیلگران و مورخان بر این باور هستند که پارامترهای مهم دیگری نیز در این فرایند نقش ایفا کردهاند. پارامترهایی از جمله فشار ایالات متحده برای مقابله با فساد اداری در ایران و همچنین ماجرای کودتای عبدالکریم قاسم در عراق. کودتایی خشن وخونین که ذهن محمدرضاشاه را نیز به آن درگیر کرده بود. حتی گفته میشود، نام قانون از کجاآوردهای نیز از قانونی مشابه که توسط قاسم در عراق اجرا شد گرفته شده است. با این حال همان زمان هم کمتر تحلیلگری این قبیل لوایح را جدی میگرفت، به ویژه اینکه شخص نخستوزیر در موج پیشین مبارزه با فساد در دولت حاجعلیرزمآرا، یکی از متهمان اصلی بهشمار میآمد. با این حال پس از این لوایح عملا در زمینه شفافسازی اموال مدیران حاکمیتی اتفاق خاصی رخ نداد. پس از فروپاشی نظام سلطنتی، انقلابیون در اصل ۱۴۲ قانون اساسی تلاش کردند تا دغدغههای خود را در زمینه مبارزه با فساد ارائهکنند، با این حال تا اوسط دهه ۸۰ که قوانین جدیدی در زمینه شفافسازی اموال مسئولان کشوری به تصویب رسید،در این زمینه تغییر چندانی ایجاد نشد. با همه این اوصاف و با گذر از تجربیات ۱۲۰ سال تاریخ معاصر ایران به نظر میرسد که هنوز عدم شفافیت درآمدها و اموال مسئولان کشور یکی از دغدغههای اصلی شهروندان باشد. در این زمینه سیدحمید متقی پژوهشگر تاریخ ایران معاصر با محمدرضا ویژه حقوقدان، عضو عیات علمی دانشگاه علامه و نویسنده کتابهایی چون حوزه های قضایی مشروطه و حاکمیت قانون، مرزهای تقنین و اجرا در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و حقوق تجارت در عصر جهانی شدن به گفتوگو نشسته است.
تیتر یک در اکوایران
پربینندهترینها
-
قمار روی توافق با تهران؛ ویتکاف تجربه اوکراین را با ایران تکرار میکند؟
-
فوری؛ ترامپ تعرفهها را به مدت ۹۰ روز تعلیق کرد
-
روایت عارف از روند مذاکرات ایران و آمریکا
-
اظهارات وزیر خارجه آمریکا درباره مذاکرات مستقیم واشنگتن و تهران در عمان
-
ادعای آکسیوس: تهران به دنبال یک توافق موقت در مذاکرات مسقط است
-
تهدید نظامی ترامپ علیه تهران در فاصله دو روز به آغاز مذاکرات: فرصت زیادی برای توافق نداریم!
-
کاهش ۸ میلیونی قیمت سکه امامی؛ مذاکرات آینده بازار طلا را جهت میدهد
-
توافق عراق با شرکتهای آمریکایی؛ ساخت مدرنترین نیروگاههای برق در دستور کار قرار گرفت
-
وعده ترامپ به بیبی در مورد تهران چه بود؟